Του Γιώργου Φιντικάκη
Ανησυχία για ευρύτερες γεωπολιτικές επιπτώσεις από το ναυάγιο του ΔΕΣΦΑ, ακόμη και για ρήγματα στις καλές ενεργειακές σχέσεις της Ελλάδας με τις ΗΠΑ, εκφράζουν παράγοντες του χώρου.
Στον απόηχο της κατάρρευσης της συμφωνίας με τη SOCAR, κάποιοι βλέπουν καραμπόλες για τις ευαίσθητες γεωπολιτικές ισορροπίες της περιοχής, πόσο μάλλον όταν ο αμερικανικός παράγοντας ενδιαφέρονταν σφόδρα να κλείσει το deal.
Το σκεπτικό τους είναι απλό. Πάγια πολιτική των ΗΠΑ στη ΝΑ Μεσόγειο ήταν (και είναι) η αποδυνάμωση της παρουσίας των Ρώσων, και οι Αζέροι αποτελούν τον καλύτερο μοχλό τα τελευταία χρόνια προς αυτή την κατεύθυνση. Την υποστήριξη του αμερικανικού παράγοντα επομένως είχε (και έχει) οποιοδήποτε αζέρικο project στην περιοχή, από την εκμετάλλευση του κοιτάσματος Σαχ Ντενίζ, τη λειτουργία του Νοτίου Διαδρόμου (όπως επισημαίνει και ο πρώην υπουργός Ενέργειας κ. Γ. Μανιάτης) και του αγωγού Trans Adriatic Pipeline (TAP), μέχρι την ιδιωτικοποίηση του ΔΕΣΦΑ.
Το ίδιο ισχύει για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το Αζερμπαϊτζάν είναι ο πιο αξιόπιστος στρατηγικός της ενεργειακός συνεργάτης για την απεξάρτηση των χωρών της περιοχής από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Το δίδυμο TAP - ΔΕΣΦΑ…
Ειδικά στη περίπτωση του ΔΕΣΦΑ, το κλειδί είναι ότι εφόσον περνούσε σε αζέρικα χέρια, θα είχε τον ίδιο ακριβώς μέτοχο με τον TAP, του οποίου το 20% ανήκει στη SOCAR.
Οι συνέργειες επομένως μεταξύ ΔΕΣΦΑ και TAP θα ήταν προφανείς. Όλες οι επενδύσεις που απαιτούνται στη περιοχή προκειμένου να γίνει η Ελλάδα ενεργειακός κόμβος θα ήταν αποτέλεσμα του συγκεκριμένου διδύμου.
Όντας ιδιοκτήτης του ΔΕΣΦΑ και ταυτόχρονα βασικός μέτοχος του TAP, η SOCAR θα είχε κάθε λόγο να δρομολογήσει επενδύσεις διεύρυνσης του ελληνικού δικτύου προς τις γειτονικές χώρες (Δυτικά και Ανατολικά Βαλκάνια), κατά τρόπο ώστε να «κουμπώνουν» με τον TAP.
Αυτή άλλωστε η προοπτική της γρήγορης διείσδυσης φυσικού αερίου από τρίτες πηγές (Αζερμπαϊτζάν, ΗΠΑ, Ισραήλ, Κύπρος) σε «ρωσοκρατούμενες» ενεργειακά περιοχές των Βαλκανίων, μέσω μιας σειράς «μικρών αγωγών», είναι που κάνει τον αμερικανικό παράγοντα να στηρίζει κάθε αζέρικο σχέδιο.
… Και το τίμημα
Το δίδυμο TAP-ΔΕΣΦΑ πλέον δεν υπάρχει. Ακόμη και αν προκηρυχθεί σύντομα νέος διαγωνισμός και πουληθεί ποσοστό του διαχειριστή, αφενός θα έχουν χαθεί δύο χρόνια, αφετέρου δεν θα είναι ίδιες οι συνέργειες σαν εκείνες με τη SOCAR.
Ούτε ίδιο θα είναι και το τίμημα αφού μετά την τροπολογία Σκουρλέτη, η αξία της εταιρείας έχει απομειωθεί. Η προσφορά των 400 εκατ ευρώ της SOCAR το 2013 είχε συνυπολογίσει και τα ποσά που είχε λαμβάνειν ο ΔΕΣΦΑ από επενδύσεις προηγούμενων ετών (829 εκατ. ευρώ). Ποιος θα δώσει 400 εκατ. ευρώ όταν η ανακτήσιμη διαφορά έχει μειωθεί στα 326 εκατ. ευρώ;
Υπό αυτή την έννοια, στους χαμένους είναι τόσο το Δημόσιο που θα εισέπραττε 188 εκατ. ευρώ, όσο και τα ΕΛΠΕ που θα έπαιρναν 220 εκατ. ευρώ καθώς ελέγχουν το 35% του ΔΕΣΦΑ.
Τριπλό με TAP, IGB, Ρεβυθούσα
Πέραν όμως του TAP, συνέργειες σε περίπτωση απόκτησης του ΔΕΣΦΑ από τη SOCAR θα προέκυπταν τόσο σε επίπεδο υγροποιημένου αερίου (Ρεβυθούσα), όσο και με τον Ελληνο-Βουλγαρικό αγωγό IGB. Διότι μέτοχος του IGB είναι η ΔΕΠΑ, θυγατρική της οποίας είναι ο ΔΕΣΦΑ.
Σημειωτέον ότι ο IGB αποτελεί μέρος του κάθετου άξονα Νότος-Βορράς, κατευθύνεται δηλαδή στην «καρδιά» της ρωσικής ενεργειακής ισχύος, αντίθετα με τον TAP που κινείται στον άξονα Ανατολής-Δύσης. Απευθύνεται δηλαδή ο IGB σε χώρες που εξαρτώνται έως και 90% από τη Μόσχα.
Έπειτα είναι ο άξονας Βουλγαρία-Ρουμανία-Σερβία-Ουγγαρία που σταδιακά ανοίγει. Ένας-ένας αρχίζουν να παραδίδονται προς χρήση μια σειρά από «μικροί αγωγοί» που τον απαρτίζουν, με πιο πρόσφατη περίπτωση αυτή του νέου αγωγού Βουλγαρίας-Ρουμανίας, η εμπορική λειτουργία του οποίου ξεκινά τον Ιανουάριο.
Ο αγωγός αυτός, όπως και ο ελληνοβουλγαρικός IGB, είναι από τα «μικρής εμβέλειας» έργα που ενωμένα σε ένα, θα επιτρέψουν τη διακίνηση φυσικού αερίου - όχι μόνο αμερικανικού αλλά και αργότερα ισραηλινού ή κυπριακού- από την Ελλάδα έως την Ουκρανία, και αντιστρόφως.
Στην πράξη δηλαδή, οι Αμερικανοί βλέπουν στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον –κάπου μετά το 2020- μια ενεργειακή «απόβαση» στην Ουκρανία, δηλαδή την αυλή της Ρωσίας, αποδυναμώνοντας έτι περαιτέρω τη ρωσική γεωπολιτική ισχύ.
Υπό αυτή την έννοια, η συμφωνία ΔΕΣΦΑ- SOCAR αποτελούσε ένα ακόμη κομμάτι στο παζλ των σχεδιασμών τους.
Η εγγυητική των 40 εκατ. ευρώ και η επόμενη ημέρα
Από εκεί και πέρα υπάρχουν και πιο άμεσα ζητήματα που προκύπτουν από το ναυάγιο της συμφωνίας. Τέτοιο για παράδειγμα είναι τι θα γίνει με την εγγυητική επιστολή των Αζέρων, ύψους 40 εκατ. ευρώ (10% του αρχικού τιμήματος).
Το ποσό δεν είναι ευκαταφρόνητο. Σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Ενέργειας ο διαγωνισμός απέβη άγονος, δίχως αυτό να σημαίνει ότι ακυρώθηκε η ιδιωτικοποίηση. Τούτο σημαίνει, σύμφωνα πάντα με τις ίδιες πηγές, ότι η ελληνική πλευρά δεν οφείλει να καταβάλει ρήτρες, παρά ότι είναι η εγγυητική των Αζέρων που θα εκπέσει. Άλλες ωστόσο πηγές εκτιμούν ότι δεν τίθεται θέμα κατάπτωσης της εγγυητικής, καθώς επίσης ότι το διαζύγιο θα είναι τελικά βελούδινο.
Στη κυβέρνηση πάντως δεν φαίνεται να ενοχλούνται από το ναυάγιο. Κοινό μυστικό είναι ότι ο υπουργός Ενέργειας Γ. Σταθάκης, ακριβώς όπως και ο προκάτοχός του Π. Σκουρλέτης, τάσσεται υπέρ της διατήρησης του ελέγχου του πλειοψηφικού πακέτου των δικτύων στο Δημόσιο. Ήδη το υπουργείο επεξεργάζεται διάφορα σενάρια για την προκήρυξη νέου διαγωνισμού, πιθανότατα "αλά ΑΔΜΗΕ". Δηλαδή διατήρηση ελέγχου του 51% του ΔΕΣΦΑ από το Δημόσιο, και πώληση του υπολοίπου 49% είτε μέσω χρηματιστηρίου, είτε σε στρατηγικό επενδυτή.
Διαβάστε ακόμα: - Επιβεβαίωσε η SOCAR το «ναυάγιο» για τον ΔΕΣΦΑ
- Χ. Θεοχάρης για ΔΕΣΦΑ: Ο επαναστατικός παράδεισος της κυβέρνησης
