Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο βάζει για μία ακόμη φορά... φωτιά στο τραπεζικό σύστημα προβλέποντας ότι οι ελληνικοί όμιλοι θα χρειαστούν νέα ανακεφαλαιοποίηση. Σε μία στιγμή που οι τράπεζες προσπαθούν να «ορθοποδήσουν» από τις θετικές εξελίξεις που αναμένεται να έχει γι'' αυτές η ολοκλήρωση της αξιολόγησης, το ΔΝΤ κάνει λόγο για επιπρόσθετες κεφαλαιακές ανάγκες.
Αν και δεν είναι η πρώτη φορά που το ΔΝΤ «βλέπει» κενά στη διαδικασία που έχει ακολουθηθεί μέχρι σήμερα για την ενίσχυση των τραπεζών, δύο είναι τα ερωτήματα που, σύμφωνα με αναλυτές του κλάδου, προκύπτουν από την παρέμβαση του Ταμείου, αν υποθέσουμε ότι οι τράπεζες θα χρειαστούν όντως νέα ενίσχυση.
Το πρώτο αφορά στον πραγματικό βαθμό επιτυχίας των τριών προηγούμενων γύρων ανακεφαλαιοποίησης και κυρίως στον τελευταίο και στο κατά πόσο ο τελικός «λογαριασμός» έπρεπε να ανέλθει στα 25 δισ. ευρώ, όπως είχε αρχικά προβλεφθεί.
Το συγκεκριμένο ζήτημα αποτελεί άλλο ένα σημείο τριβής μεταξύ του ΔΝΤ και των Ευρωπαίων εταίρων που έχει προεκτάσεις και στη διαρκή όπως εξελίσσεται διελκυνστίδα για το χρέος. Αν αποδειχθεί πως το ΔΝΤ έχει δίκιο, τότε οι Ευρωπαίοι κινδυνεύουν να κατηγορηθούν ότι για πολλοστή φορά μεταθέτουν τα προβλήματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν για το μέλλον και δεν λαμβάνουν αποφάσεις που δίνουν οριστικές λύσεις. Το θέμα είναι ποιος... πληρώνει το λογαριασμό, τόσο στη συζήτηση για το χρέος όσο και στο ζήτημα των τραπεζών.
Υπενθυμίζεται ότι τον περασμένο Αύγουστο συμφωνήθηκε στο Eurogroup το πακέτο για την οικονομική στήριξη της χώρας ύψους 86 δισ. ευρώ. Από αυτά, «δεσμεύθηκε» ένα ποσό της τάξης των 25 δισ. ευρώ για τον τραπεζικό κλάδο. Όμως στην ανακεφαλαιοποίηση που ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο του 2015, η Alpha Bank και η Eurobank κατάφεραν να καλύψουν πλήρως τις ανάγκες τους από ιδιωτικές πηγές, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιηθούν μόλις 5,4 δισ. ευρώ.
Μάλιστα, η ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης συνοδεύτηκε από τους συνήθεις... πανηγυρισμούς, αυτή τη φορά για το γεγονός ότι δεν χρησιμοποιήθηκαν όλα τα κεφάλαια και έτσι δεν επιβαρύνθηκε περαιτέρω το δημόσιο χρέος.
Τι άλλαξε τους τελευταίους 5 μήνες; Το ΔΝΤ προχωρά στην πρόβλεψη για νέα κεφαλαιακή ενίσχυση, επικαλούμενο το υψηλό ποσοστό των «κόκκινων» δανείων (NPLs) και τα χαμηλής ποιότητας κεφάλαια των τραπεζών. Κανένα από τα δύο αυτά μεγέθη δεν είχε διαφορετικά χαρακτηριστικά τον περασμένο Δεκέμβριο. Γι'' αυτόν ακριβώς το λόγο οι εκπρόσωποι του Ταμείου φέρονται να έχουν εκφράσει από νωρίς τις ανησυχίες τους, όμως οι Ευρωπαίοι επέμεναν σε μία μικρότερου ύψους ανακεφαλαιοποίηση.
Το πρόβλημα με τα NPLs είναι γνωστό και γι'' αυτό οι τράπεζες έχουν εκφράσει τη δυσαρέσκειά τους για τις καθυστερήσεις που σημειώθηκαν στην ολοκλήρωση της αξιολόγησης. Διότι η οριστικοποίηση του πλαισίου για τη διαχείρισή τους εκτιμάται ότι θα συμβάλλει στην επιτάχυνση της διαδικασίας και στην ταχύτερη μείωση του τεράστιου όγκου μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων που αγγίζουν τα 110 δισ. ευρώ.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις αναλυτών, το κατά πόσο στο τέλος της ημέρας οι τράπεζες θα χρειαστούν επιπλέον κεφάλαια θα εξαρτηθεί από τη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων, μία διαδικασία το αποτέλεσμα της οποίας σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με την ανάκαμψη της οικονομίας. Άρα, οι τράπεζες μπορεί σήμερα να είναι κεφαλαιακά ισχυρές όμως πολλά θα κριθούν από το ύψος των ζημιών που θα εγγράψουν κατά τη διαχείριση των NPLs.
Σε ότι αφορά τα κεφάλαια των τραπεζών, το ζητούμενο είναι η αντικατάσταση των κεφαλαίων που αναλογούν στον αναβαλλόμενο φόρο. Γιατί μπορεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να συνυπολογίζει τα κεφάλαια αυτά στον βασικό δείκτη ιδίων κεφαλαίων core tier 1, όμως οργανισμοί, όπως για παράδειγμα η Moody''s, θεωρούν ότι πρόκειται για κεφάλαια που δεν μπορούν να απορροφήσουν ζημιές, άρα είναι χαμηλότερης ποιότητας.
Ο οίκος αξιολόγησης αναφέρει ότι παρακολουθεί στενά την κεφαλαιακή επάρκεια των ελληνικών τραπεζών, καθώς η... ποιοτική αναβάθμιση των κεφαλαίων μέσω της αντικατάστασης του αναβαλλόμενου φόρου θα πάρει χρόνια. Τα κεφάλαια αυτά αγγίζουν τα 20 δισ. ευρώ και θα αντικατασταθούν από πιο «ποιοτικά» κεφάλαια όσο οι τράπεζες εμφανίζουν κερδοφορία.
Το δεύτερο ερώτημα σχετίζεται με τον τρόπο που θα γίνει – αν χρειαστεί – ένας τέταρτος γύρος ανακεφαλαιοποίησης, υπό την έννοια ότι πλέον ισχύει η κοινοτική Οδηγία για το bail-in. Θα χρησιμοποιηθούν τα «αδιάθετα», όπως τα χαρακτηρίζει το ΔΝΤ, κεφάλαια που είχαν προβλεφθεί για τις τράπεζες ή θα πάμε σε μία διαδικασία που θα αγγίξει τους ιδιώτες πιστωτές, στους οποίους πλέον συμπεριλαμβάνονται και οι καταθέσεις άνω των 100 χιλ. ευρώ;
Στο έγγραφο του Ταμείου για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους αναφέρεται ότι τα επιπλέον κεφάλαια που θα προκύψουν μπορούν να καλυφθούν από το διαθέσιμο κεφαλαιακό απόθεμα των περίπου 20 δισ. ευρώ που αποτελεί μέρος του πακέτου για το ελληνικό πρόγραμμα.
Πόσο διαθέσιμο είναι το συγκεκριμένο ποσό; Αναλυτές σχολιάζουν ότι η «διαθεσιμότητα» των εν λόγω κεφαλαίων εξαρτάται από μία σειρά παραγόντων, όπως το χρονικό σημείο και που θα γίνει η ανακεφαλαιοποίηση και κατά κύριο λόγο στη διάθεση των Ευρωπαίων να συνδράμουν στη διαδικασία. Άλλωστε ο βασικός λόγος ύπαρξης της Οδηγίας για το bail-in είναι να σταματήσουν να επιβαρύνονται οι φορολογούμενοι στις περιπτώσεις που οι τράπεζες χρειάζονται κεφάλαια.
«Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι τα χρήματα αυτά είναι δυνητικά διαθέσιμα για την Ελλάδα και όχι δεσμευμένα, κατά συνέπεια πάντα θα υπάρχουν συζητήσεις και διαπραγματεύσεις που ενδέχεται να συνοδεύονται και με νέα μέτρα», σημειώνει αναλυτής ξένου οίκου. Όσο για την παρέμβαση του ΔΝΤ, ο ίδιος σημειώνει: «Και μόνο το γεγονός ότι ισχύει η οδηγία για το bail-in είναι ικανό για να ενισχύσει τη θέση του ΔΝΤ στην προσπάθειά του να ασκήσει πιέσεις για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους και αυτό αιτιολογεί το χρονικό σημείο της νέας παρέμβασης».
Στο ίδιο μήκος κύματος και η αγορά έδειξε να μην πανικοβάλλεται από τις... ανησυχίες του Ταμείου, καθώς στη συνεδρίαση της Παρασκευής, ο τραπεζικός δείκτης ενισχύθηκε σημαντικά, καταγράφοντας κέρδη άνω του 5%. Οι αναλυτές αποδίδουν την αντίδραση των επενδυτών στο γεγονός ότι η συζήτηση για την κεφαλαιακή θωράκιση των τραπεζών αποτελεί... χρόνιο ζήτημα αντιπαράθεσης μεταξύ ΔΝΤ και Ευρωπαίων.
