Όπως και οι προηγούμενοι πόλεμοι στη Μέση Ανατολή, η σύρραξη Ισραήλ-Παλαιστίνης έχει τη δυνατότητα να πλήξει την παγκόσμια οικονομία και να την οδηγήσει σε ύφεση σε περίπτωση εμπλοκής περισσότερων χωρών. Το ρίσκο αυτό είναι πραγματικό καθώς ετοιμάζεται η εισβολή των ισραηλινών στρατιωτικών δυνάμεων στη Γάζα.
Η σύγκρουση επισκίασε τις συζητήσεις στην ετήσια σύνοδο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στο Μαρακές του Μαρόκο που ολοκληρώθηκε το Σάββατο. Τις συζητήσεις για τις προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας απασχόλησαν τα θέματα δημοσίου χρέους, πληθωρισμού και η διευρυνόμενη ανισότητα πλούτου ανάμεσα στις πλούσιες και τις φτωχές χώρες.
Οι εκτιμήσεις στο τελευταίο Εconomic Outlook του ΔΝΤ, πριν από τις τελευταίες εξελίξεις στο Ισραήλ, έβλεπαν την ανάπτυξη στην παγκόσμια οικονομία να επιβραδύνεται στο 2,9% τον επόμενο χρόνο από 3,0% φέτος, με τον πληθωρισμό να υποχωρεί από το 6,9% φέτος στο 5,8% το 2024.
Οι κεντρικοί τραπεζίτες σηματοδότησαν την ετοιμότητά τους να σταματήσουν τις επιτοκιακές αυξήσεις εφόσον οι εξελίξεις το επιτρέψουν και την αισιοδοξία τους ότι ο πληθωρισμός θα τεθεί υπό έλεγχο χωρίς απότομη προσγείωση της οικονομίας.
Το συμπέρασμα των περισσοτέρων ήταν ότι είναι πολύ νωρίς για να εκτιμηθούν οι επιπτώσεις της σύρραξης στη Μέση Ανατολή στην παγκόσμια οικονομία.
Η κύρια ανησυχία είναι το σενάριο κλιμάκωσης της κρίσης που θα φέρει το Ισραήλ σε άμεση σύγκρουση με το Ιράν που τροφοδοτεί τη Χαμάς με όπλα. Στο σενάριο αυτό, σύμφωνα με το Bloomberg, οι τιμές πετρελαίου μπορεί να εκτοξευτούν στα $150 το βαρέλι και η ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας να φρενάρει στο 1,7%, να εισέλθει σε ύφεση που θα συρρικνώσει το παγκόσμιο ΑΕΠ κατά $1 τρισ.
Η σύγκρουση στη Μέση Ανατολή μπορεί να προκαλέσει σεισμικές δονήσεις στην παγκόσμια οικονομία γιατί η περιοχή αποτελεί σημαντικό πάροχο ενέργειας και πέρασμα θαλασσίων μεταφορών.
Ο αραβοισραηλινός πόλεμος του 1973 οδήγησε σε πετρελαϊκό εμπάργκο και σε στασιμοπληθωρισμό για χρόνια στις βιομηχανικές οικονομίες. Άλλες συγκρούσεις είχαν πολύ πιο περιορισμένες επιπτώσεις ακόμη και όταν οι ανθρώπινες απώλειες ήταν υψηλές.
Σήμερα η παγκόσμια οικονομία είναι ευάλωτη καθώς ανακάμπτει από την έξαρση του πληθωρισμού που επιδείνωσε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία πέρυσι. Ένας νέος πόλεμος σε περιοχή που παράγει ενέργεια μπορεί να οδηγήσει σε ανάφλεξη του πληθωρισμού. Πολλά θα εξαρτηθούν από το πώς θα εξελιχθεί η σύγκρουση το επόμενο διάστημα.
Στο σενάριο που η σύγκρουση περιοριστεί στη Γάζα, οι επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία θα είναι μικρές, ιδιαίτερα αν η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα αντισταθμίσουν την απώλεια ιρανικών βαρελιών πετρελαίου, αυξάνοντας τη δική τους παραγωγή.
Στα περιθώρια της συνόδου του ΔΝΤ στο Μαρακές, η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Janet Yelen δήλωσε σε συνέντευξη ότι μέχρι στιγμής δεν βλέπει σημάδια μεγάλης οικονομικής αναστάτωσης, ωστόσο είναι πολύ σημαντικό να μην επεκταθεί η σύγκρουση.
Πόλεμος διά αντιπροσώπων
Τι θα μπορούσε να συμβεί αν η σύγκρουση επεκταθεί; Αν οι εχθροπραξίες επεκταθούν στο Λίβανο και τη Συρία όπου το Ιράν στηρίζει ένοπλες δυνάμεις, τότε η διαμάχη μπορεί να εξελιχθεί σε έναν πόλεμο του Ιράν με το Ισραήλ διά αντιπροσώπων. Στην περίπτωση αυτή το κόστος ανεβαίνει.
Στον σύντομης διάρκειας πόλεμο του Ισραήλ με τη Χεζμπολάχ το 2006 η τιμή πετρελαίου αυξήθηκε κατά $5 το βαρέλι. Μια αντίστοιχη κίνηση σήμερα θα σήμαινε άνοδο 10% γύρω στα $94 το βαρέλι.
Για την παγκόσμια οικονομία στο σενάριο αυτό, μια άνοδος 10% της τιμής πετρελαίου θα μπορούσε να συνοδευτεί και από μια αντίδραση «risk off» στις χρηματοοικονομικές αγορές με εκτόξευση του βαρόμετρου φόβου, του δείκτη VIX, στη Wall Street. Για την παγκόσμια ανάπτυξη θα σήμαινε επιβράδυνση στο 2,4% που, αν εξαιρεθεί η περίοδος της πανδημίας COVID-19 του 2020, θα είναι η χαμηλότερη της τελευταίας 30ετίας.
Πόλεμος Ισραήλ-Ιράν
Στο σενάριο αυτό, η τιμή πετρελαίου μπορεί να μην τετραπλασιαστεί όπως συνέβη στο εμπάργκο πετρελαίου των αραβικών κρατών το 1973 για αντίποινα στη στήριξη των ΗΠΑ στο Ισραήλ. Όμως, αν η κατάσταση επιδεινωθεί με το Ισραήλ και το Ιράν να εκτοξεύουν πυραύλους, τότε οι τιμές πετρελαίου μπορεί να αυξηθούν στον ίδιο βαθμό όπως και μετά την εισβολή του Ιράκ στο Κουβέιτ το 1990. Αυτό θα σήμαινε εκτόξευση στα $150 το βαρέλι.
Οι δυνατότητες της Σαουδικής Αραβίας και των ΗΑΕ να αυξήσουν την παραγωγή δεν θα ανακούφιζαν την κατάσταση αν το Ιράν αποφασίσει να κλείσει τα στενά του Χορμούζ απ' όπου περνά το ένα πέμπτο περίπου της παγκόσμιας προσφοράς πετρελαίου ημερησίως.
