Του Γιώργου Φιντικάκη
"Δεν υπάρχει κανείς που θα ήθελε τούτη την ώρα να αποθαρρυνθούν οι επενδυτές που αρχίζουν ξανά να ανακτούν την εμπιστοσύνη τους στην ελληνική οικονομία".
Τα λόγια είναι του Πρωθυπουργού κατά τον χθεσινό του χαιρετισμό στην εκδήλωση για το νέο υπερ-Ταμείο Συνεπενδύσεων - ένα είδος fund of funds με κονδύλια του ΕΣΠΑ- και αποδέκτης προφανώς ήταν ο Β. Σόιμπλε και το ΔΝΤ.
Σε αυτήν την ομιλία ο Αλέξης Τσίπρας μίλησε για επιστροφή της Ελλάδας στην ανάπτυξη το 2017, και απαρίθμησε τις σημαντικές επενδυτικές ευκαιρίες που προσφέρει η χώρα: Τη γεωστρατηγική της θέση, τα έργα υποδομών στους τομείς του φυσικού αερίου, το διαμετακομιστικό εμπόριο, και φυσικά τον τουρισμό.
Τα λόγια του θύμισαν όσα είχε απαντήσει ένα χρόνο πίσω, όταν από το βήμα του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός, είχε ερωτηθεί "τι μήνυμα θα στέλνατε σε όσους αναρωτιούνται γιατί να επενδύσουν στην χώρα σας".
Είχε και πάλι κάνει λόγο για ενδείξεις ανάκαμψης της οικονομίας, και για "χώρα ευκαιριών", προσθέτοντας ότι "τις τελευταίες εβδομάδες βλέπουμε πολλούς να εμπιστεύονται ξανά την Ελλάδα". Εννοούσε προφανώς το πρόσφατο τότε deal της Cosco με τον ΟΛΠ, όπως και την παραχώρηση των περιφερειακών αεροδρομίων στη Fraport, αλλά και τη συμφωνία για τον Αστέρα Βουλιαγμένης.
Κοιτάζοντας λοιπόν κανείς προς τα πίσω, και μετρώντας τις επενδύσεις που ολοκληρώθηκαν στη χρονιά που φεύγει, "πέφτει" ακριβώς πάνω σε εκείνες που ανέφερε τον Ιανουάριο του 2016 από την Ελβετία ο Αλέξης Τσίπρας. Διότι πολύ απλά, καμία άλλη μεγάλη ξένη επένδυση δεν έκλεισε φέτος στην Ελλάδα, πλην της πώλησης του 24% του ΑΔΜΗΕ στους Κινέζους. Αντίθετα μια συμφωνία χάλασε, αυτή της Socar στον ΔΕΣΦΑ, ενώ ακόμη και οι ιδιωτικοποιήσεις του ΟΛΠ και του Αστέρα χρειάστηκε να περάσουν από σαράντα κύματα προτού κλείσουν, η πρώτη τον Απρίλιο και η δεύτερη τον Οκτώβριο. Όσο για την παραλαβή των αεροδρομίων από τους Γερμανούς αναμένεται στα τέλη Ιανουαρίου.
Φτωχό το ταμείο
Από εκεί και πέρα, όλα τα υπόλοιπα διεκδικούν είσοδο στο βιβλίο των ρεκόρ Γκίνες ως προς τις καθυστερήσεις. Τέσσερα χρόνια μετά το τέλος του διαγωνισμού στην Κασσιόπη της Κέρκυρας και τρία χρόνια μετά στην περίπτωση της Αφάντου (Ρόδος), οι ιδιωτικοποιήσεις παραμένουν στον αέρα. Τους τελευταίους μήνες, οι ημερομηνίες για το κλείσιμο του Ελληνικού έχουν μετατεθεί τρεις φορές προς τα πίσω, από το Νοέμβριο του 2016, στον προσεχή Μάρτιο και πλέον στον Ιούνιο, ενώ η πώληση της ΤΡΑΙΝΟΣΕ βρίσκεται κολλημένη από τον Σεπτέμβριο (άγνωστο γιατί) στο Ελεγκτικό Συνέδριο. Του ΟΛΘ παραπέμπεται για το πρώτο τρίμηνο του επόμενου έτους, ενώ οι "βαριές" πολιτικά ενεργειακές ιδιωτικοποιήσεις των ΔΕΗ, ΔΕΠΑ, ΕΛΠΕ, τοποθετούνται κάπου βαθιά μέσα στο 2017, ίσως και στο 2018.
Κάνοντας με άλλα λόγια ταμείο, βρίσκουμε δύο επενδύσεις που συνδέονται με τον τουρισμό (Αστέρας, αεροδρόμια), μία με το διαμετακομιστικό εμπόριο (ΟΛΠ), και μία με τα δίκτυα ηλεκτρισμού (ΑΔΜΗΕ).
Μετά απ' αυτά, τι; Ποιος ξένος θα άνοιγε το πορτοφόλι του για να επενδύσει για παράδειγμα στους ελληνικούς αυτοκινητοδρόμους όταν η κίνηση έχει μειωθεί 30% στα χρόνια της κρίσης ή ποιος θα αγόραζε σήμερα ΔΕΗ, όταν την πνίγουν τα φέσια;
Μόνο θεσμικές τράπεζες ανοίγουν το πορτοφόλι
Κανένας είναι προφανώς η απάντηση. Το πιο ανησυχητικό ωστόσο είναι ότι ακόμη και όταν πρόκειται για έργα με εξασφαλισμένη απόδοση, όπως ο Αστέρας ή τα περιφερειακά αεροδρόμια, οι ξένες τράπεζες κρατούν ερμητικά κλειστές τις πόρτες για χρηματοδότηση.
Τραβώντας την "κουρτίνα" πίσω από τις δύο πιο προβεβλημένες ελληνικές ιδιωτικοποιήσεις, δεν βρίσκουμε ούτε μία ξένη εμπορική τράπεζα, παρ' ότι αμφότερες αφορούν τη μοναδική μας βαριά βιομηχανία, τον τουρισμό. Παρ' ότι και οι δύο επενδυτές είναι διεθνείς παίκτες.
Στην περίπτωση του Αστέρα, η χρηματοδότηση ύψους 230 εκατ. ευρώ θα προέλθει εκτός απροόπτου από τις τέσσερις ελληνικές συστημικές τράπεζες, ενώ στην περίπτωση των αεροδρομίων, πίσω από το δάνειο ύψους 950 εκατ. ευρώ, βρίσκεται μια κοινοπραξία αναπτυξιακών τραπεζών. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (EIB), η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και Ανάπτυξης (EBRD), η International Finance Corporation (IFC) μέλος της Παγκόσμιας Τράπεζας, ενώ η μόνη εμπορική παρουσία είναι της ελληνικής Alpha Bank.
Εκτός δηλαδή των θεσμικών τραπεζών, ξένη εμπορική τράπεζα που να δανείζει χρήματα για επενδύσεις στην Ελλάδα, ακόμη δεν υπάρχει. Έτσι, λοιπόν έγινε και χθες, κατά την εκδήλωση σύστασης του νέου Υπερταμείου Συνεπενδύσεων. Υπεγράφησαν οι πρώτες τέσσερις δανειακές συμβάσεις ανάμεσα στο Ευρωπαϊκό Επενδυτικό Ταμείο και τις τέσσερις συστημικές ελληνικές τράπεζες με την συμμετοχή και πάλι μιας αναπτυξιακής τράπεζας, της Ευρωπαϊκής Τράπεζα Επενδύσεων.
Δεν μας τραβούν το αυτί, άρα δεν τρέχουμε
Το ζητούμενο ωστόσο είναι να μπουν επιτέλους στο παιχνίδι και οι ξένες εμπορικές τράπεζες, την αρνητική στάση των οποίων για οτιδήποτε λέγεται Ελλάδα, ενισχύει η καθυστέρηση στην ολοκλήρωση της αξιολόγησης λόγω των απαιτήσεων για νέα μέτρα από τους δανειστές.
Σύμφωνοι, αυτό δεν εξαρτάται από εμάς. Στο χέρι μας όμως είναι να κλείσουμε τις ιδιωτικοποιήσεις που σέρνονται, να πάψουμε να παίζουμε μόνο άμυνα, ζυγίζοντας πάντα το επόμενο βήμα, ανάλογα με την πίεση που δεχόμαστε από τους δανειστές.
"Δεν μας τραβούν για την ώρα το αυτί, άρα κι εμείς δεν τρέχουμε", το σκεπτικό αυτό επικρατεί ακόμη και σήμερα στην κυβέρνηση ως προς τις ιδιωτικοποιήσεις, δύο σχεδόν μήνες μετά τον περιβόητο ανασχηματισμό.
Και δείχνει κάτι που θα στεναχωρήσει όσους επιμένουν ότι η χώρα βρίσκεται στο κατώφλι της ανάπτυξης. Αν δεν ανοίξουμε βηματισμό και δεν παίξουμε επιθετικά για να προσελκύσουμε κεφάλαια, όσα υπερ-Ταμεία Συνεπενδύσεων και να φτιάξουμε, εμπιστοσύνη στην ελληνική οικονομία οι επενδυτές δεν πρόκειται να ανακτήσουν.
