Η τουρκική λίρα είχε μια από τις χειρότερες ημέρες των τελευταίων τριών ετών την Πέμπτη όταν η κεντρική τράπεζα της χώρας μείωσε τα επιτόκια κατά μία ποσοστιαία μονάδα, αψηφώντας τις προειδοποιήσεις για τον κίνδυνο νομισματικής κρίσης και περαιτέρω εκτόξευσης του πληθωρισμού.
Ο Τούρκος πρόεδρος Tayyip Erdogan πιστεύει στην ανορθόδοξη άποψη οτι τα χαμηλότερα επιτόκια είναι ο μόνος τρόπος να τιθασσευτεί ο πληθωρισμός και αυτή τη φορά όχι μόνο πέρασε η άποψη του αλλά η κεντρική τράπεζα της χώρας προιδέασε οτι θα ακολουθήσει και άλλη μείωση επιτοκίων τον επόμενο μήνα.
Οι οικονομολόγοι προειδοποιούν οτι η Τουρκία πλέον φλερτάρει με υψηλότερο πληθωρισμό, πιθανώς και με 30%, όπως και με πλήρη κατάρρευση της λίρας αν δεν αυξηθούν τα επιτόκια.
Η Τουρκία, η μεγαλύτερη οικονομία της Μέσης Ανατολής και η 20η μεγαλύτερη του κόσμου, έχει χτυπηθεί από δύο μεγάλες υφέσεις τα δύο τελευταία χρόνια και η λίρα έχει χάσει τα δύο τρίτα της αξίας της από το 2018.
Το τουρκικό νόμισμα είδε μια περίοδο ανάκαμψης το 2020, όταν η ισοτιμία του ενισχύθηκε κατά 20% από τον Νοέμβριο του 2020 έως τον Φεβρουάριο του 2021 μετά την αντικατάσταση του υπουργού Οικονομικών και του επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας που τόνωσε μερικώς το κλίμα.
Ομως, ο πρόεδρος Erdogan απέπεμψε τον κεντρικό τραπεζίτη τον Μάρτιο και έκτοτε το όποιο απόθεμα αξιοπιστίας έχει χαθεί καθώς ο νέος κεντρικός τραπεζίτης ικανοποιεί τα αιτήματα του Τούρκου προέδρου με σειρά επιτοκιακών μειώσεων, σύμφωνα με επενδυτικούς κύκλους.
Μείωση των πυρομαχικών
Τα συναλλαγματικά αποθέματα της τουρκικής κεντρικής τράπεζας έχουν αυξηθεί φέτος χάρη στην ένεση κεφαλαίων του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, ωστόσο, σύμφωνα με τους αναλυτές παραμένουν σε αρνητικό έδαφος λόγω των χρηματοδοτικών συμφωνιών με τις εγχώριες τράπεζες.
Τα καθαρά συναλλαγματικά αποθέματα της Τουρκίας στις 12 Νοεμβρίου ανέρχονταν στα $28,6 δις, αυξημένα από το επίπεδο των $10 δις περίπου τον Απρίλιο. Ομως, τα υπόλοιπα των swap με τις τράπεζες ανέρχονται στα $43,4 δις, που σημαίνει οτι τεχνικά τα συναλλαγματικά αποθέματα παρουσιάζουν τρύπα $15 δις.
Η Τουρκία εξακολουθεί να έχει έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, παρά τη συρρίκνωση του τα τελευταία χρόνια. Η κεντρική τράπεζα έχει πει οτι η αντιμετώπιση του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών είναι κλειδί για τη σταθεροποίηση των τιμών.
Η χαλαρή νομισατική πολιτική όμως σε μια οικονομία που βρίσκεται σε επίπεδα πάνω από αυτά πριν την πανδημία ρισκάρει ανισορροπίες και πιθανή νέα κρίση στο ισοζύγιο πληρωμών, εκτιμά η Capital Economics.
Η μείωση της Πέμπτης οδήγησε τα επιτόκια στο 15%, περίπου πέντε ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερα από τον πληθωρισμό Οκτωβρίου που έφτασε κοντά στο 20%.
Το 2018, όταν η λίρα βρέθηκε σε ελεύθερη πτώση, η κεντρική τράπεζα είχε αυξήσει τα επιτόκια στο 24%, περίπου επτά ποσοστιαίες μονάδες πάνω από τον πληθωρισμό της περιόδου εκείνης, κίνηση που βοήθησε το νόμισμα να σταθεροποιηθεί.
«Επισημαίνοντας τους κινδύνους νέων μειώσεων, εκτιμούμε οτι η συνεχιζόμενη πίεση των αγορών θα αποθαρρύνει περαιτέρω μειώσεις επιτοκίων», αναφέρει σε έκθεση της η JPMorgan.
H κυβέρνηση της Τουρκίας και οι επιχειρήσεις πρέπει να αναχρηματοδοτήσουν συνολικό ποσό $174 δις τον επόμενο χρόνο, σύμφωνα με υπολογισμούς του οίκου πιστοληπτικής αξιολόγησης Fitch.
Ομως τα πραγματικά επιτόκια της Τουρκίας είναι αρνητικά και καθόλου ελκυστικά για τους ξένους επενδυτές.
«Το ζήτημα της έλλειψης αξιοπιστίας της κεντρικής τράπεζας απασχολεί εδώ και καιρό αλλά αυτό που εξετάζουμε είναι οι επιπτώσεις του, πως επηρεάζει την ικανότητα των τραπεζών και των επιχειρήσεων να ιακνοποιήσουν τις χρηματοδοτικές τους ανάγκες», σχολιάζουν αναλυτές της Fitch.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, η οικονομία της Τουρκίας θα αναπτυχθεί με ρυθμό 9% φέτος καθώς ανακάμπτει από την πανδημία. Για τα νοικοκυριά και τους καταναλωτές όμως η εικόνα είναι διαφορετική.
Με τον πληθωρισμό να καλπάζει προς το 30% λόγω της πτώσης της λίρας, η αγοραστική τους δύναμη εξαχνώνεται γρήγορα.
Υπάρχει επίσης η έντονη τάση από τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές να μετατρέπουν τις λίρες σε δολάρια και ευρώ σε περιόδους αναταραχής.
Η δολαριοποίηση της εγχώριας καταθετικής βάσης έχει φτάσει επίπεδα άνω του 60%. Η πραγματική κρίση μπορεί να έλθει αν οι Τούρκοι αρχίσουν να αποσύρουν τα χρήματα τους από τις τράπεζες μαζικά.
