Μουδιασμένες θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κανείς τις διεθνείς αγορές τις τελευταίες τρεις ημέρες. Τα εταιρικά αποτελέσματα είναι μικτά μέχρι στιγμής, ενώ και τα τελευταία στοιχεία για την πορεία του πληθωρισμού στην Ευρώπη άφησαν την ίδια χλιαρή αίσθηση που είχαν αφήσει πριν λίγες ημέρες τα στοιχεία του πληθωρισμού για τις ΗΠΑ.
Χθες η Eurostat επιβεβαίωσε ότι ο ετήσιος πληθωρισμός της Ευρωζώνης επιβράδυνε στο 6,9% τον Μάρτιο από 8,5% το Φεβρουάριο και 7,4% ένα χρόνο νωρίτερα. Όπως και στις ΗΠΑ όμως, σε δομικό επίπεδο η εικόνα παραμένει απογοητευτική.
Χωρίς την ενέργεια λοιπόν, τα τρόφιμα, το αλκοόλ και τον καπνό, ο ετήσιος δείκτης ενισχύθηκε ελαφρώς στο 5,7% τον Μάρτιο από 5,6% τον Φεβρουάριο.
Η επιμονή του δομικού πληθωρισμού έδωσε «πάσα» στον επικεφαλή οικονομολόγο της ΕΚΤ, Φίλιπ Λέιν για δηλώσεις υπέρ άλλης μίας αύξησης των επιτοκίων στην επόμενη συνεδρίαση της ΕΚΤ στις 4 Μαΐου, αν και φρόντισε να μην εκφέρει άποψη για το μέγεθος της αύξησης.
Όπως και να έχει, η πρόεδρος της ΕΚΤ έχει ξεκαθαρίσει εδώ και καιρό ότι υπάρχει δρόμος μπροστά μας, ενώ η διάμεσος των αναλυτών της αγοράς αναμένουν η ΕΚΤ να αυξήσει τα επιτόκια κατά άλλα τρία τέταρτα της ποσοστιαίας μονάδας μέχρι το καλοκαίρι, καθώς η ανάπτυξη και η σφιχτή αγορά εργασίας αποτελούν τροχοπέδη για τη μάχη ενάντια στον πληθωρισμό, παρά τις ηπιότερες αυξήσεις των βασικών τιμών.
Σε υψηλά επίπεδα-πέριξ του 86,6%- κυμαίνεται και η πιθανότητα να αυξήσει η ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ στην προσεχή συνεδρίαση του Μαΐου τα επιτόκια κατά 25 μονάδες βάσης.
Οι δηλώσεις των αξιωματούχων άλλωστε υποδεικνύουν μια τέτοια εξέλιξη, με τον πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας της Ατλάντα, Raphael Bostic, να δηλώνει ξεκάθαρα ότι μια ακόμη αύξηση των επιτοκίων κατά 25 μονάδες βάσης είναι απαραίτητη από τη Fed, προτού σταματήσει για να δει τον αντίκτυπό τους στην οικονομία. Πιο επιθετικός στις δηλώσεις του ήταν ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας του Σεντ Λούις, James Bullard, ο οποίος τάσσεται υπέρ ενός υψηλότερου τερματικού επιτοκίου μεταξύ του 5,50% και 5,75%.
Πώς διαμορφώνονται οι δυνάμεις γύρω από το δολάριο
Ωστόσο, αυτή η άνοδος, θεωρείται από τους περισσότερους παράγοντες της αγοράς ότι θα είναι και η τελευταία. Μετά την κατάρρευση τριών τραπεζών στις ΗΠΑ τον Μάρτιο, η τακτική έρευνα από τη Fed του Ντάλας έδειξε απότομη πτώση των όγκων τραπεζικών δανείων κάθε είδους. Αυτό σημαίνει ότι η αγορά παίρνει πλέον από μόνη της τη σκυτάλη της σύσφιξης από τη Fed.
Επιπλέον, αρκετά στοιχεία για την απασχόληση υποδεικνύουν ότι η αγορά εργασίας αρχίζει να αποθερμαίνεται, αν και η μηνιαία αναφορά μισθοδοσίας δεν το έχει υποστηρίξει ακόμη.
Η πεποίθηση λοιπόν ότι η Fed ίσως αυξήσει για τελευταία φορά τα επιτόκια τον Μάιο είναι ο λόγος που ενισχύεται μεν, κατά ένα μικρό ποσοστό δε το δολάριο έναντι του ευρώ, παρά το γεγονός ότι η πρόσφατη ισοτιμία του ζεύγους στο 1,1076 αποτελεί για το δολάριο το χαμηλότερο σημείο των τελευταίων 13 μηνών. Άλλωστε, ας μην ξεχνάμε ότι οι συναλλαγματικές ισοτιμίες είναι ως ένα μεγάλο βαθμό ο καθρέπτης της νομισματικής πολιτικής.
Βλέπετε, η αγορά αναγνωρίζει ότι το επιτοκιακό πλεονέκτημα του δολαρίου έναντι του ευρώ θα αρχίσει από ένα σημείο και μετά να ροκανίζεται, καθώς η Fed είναι κοντά στην ολοκλήρωση του τρέχοντος κύκλου αύξησης των επιτοκίων.(σ.σ: Χωρίς να είναι βέβαιο ότι ένας επόμενος κύκλος είναι ιδιαίτερα μακριά, όπως θα δούμε στο τέλος του άρθρου).
Η σμίλευση του επιτοκιακού πλεονεκτήματος του δολαρίου είναι και ο λόγος που αν ανοίξουμε το κάδρο, θα δούμε ότι το δολάριο μετά από μια ανοδική πορεία σχεδόν 18 μηνών, που το έφερε ξανά στα υψηλά επίπεδα των τελευταίων 20 ετών, έχει αρχίσει πλέον να υποχωρεί όχι μόνο έναντι του ευρώ, αλλά και έναντι του ευρύτερου καλαθιού νομισμάτων, όπως αυτό αποδίδεται από τον δείκτη DXY, o οποίος από τις 111,95 μονάδες τον Οκτώβριο του 2022 βρίσκεται πλέον πέριξ των 101,90 μονάδων.
Ωστόσο, όσοι θέλουν να στοιχηματίσουν σε ένα ακόμη πιο αδύναμο δολάριο, καλό θα είναι να έχουν στο μυαλό τους ότι το δολάριο διατηρεί ακόμα τον τίτλο του επενδυτικού καταφυγίου και ως εκ τούτου, η καθοδική του πορεία δεν αποκλείεται να έχει αρκετά ανοδικά διαλείματα, ανάλογα τις γεωπολιτικές, πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις που μπορεί να καταστήσουν εύθραυστο το επενδυτικό συναίσθημα.
Το πιο πιθανό πάντως είναι να έχει καταγράψει τα υψηλά του και να αρχίσει σιγά σιγά να μπαίνει σε ένα πλαγιοκαθοδικό κανάλι. Ειδικά όσον αφορά την ισοτιμία ευρώ/δολαρίου, η διακύμανση μεταξύ του 1,0740 και 1,12 πιστεύουμε ότι θα αποτελέσει το κύριο εύρος του ζεύγους για το 2023, χωρίς να αποκλείεται να δούμε εκφάνσεις του δολαρίου και ως το 1,0375 σε περίπτωση γεωπολιτικών επιπλοκών.
Διαφορετικές έννοιες η κορύφωση και η αποκλιμάκωση των επιτοκίων
Η συντριπτική πλειοψηφία των παραγόντων της αγοράς συμφωνεί ότι η Fed πλησιάζει στο τέλος της αύξησης των επιτοκίων, τουλάχιστον για ένα διάστημα.
Εκεί που υπάρχει διάσταση απόψεων είναι για το αν τα επιτόκια προς το τέλος του έτους θα αρχίσουν να αποκλιμακώνονται στις ΗΠΑ ή όχι.Αυτό είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο που συγκεντρώνει πολλές και εκ διαμέτρου μεταξύ τους απόψεις. Είναι δε ένα κεφάλαιο που αφορά και την Ευρώπη, με πολλούς αξιωματούχους να υποστηρίζουν ήδη ότι ακόμα και όταν κορυφωθούν τα επιτόκια, θα παραμείνουν για ένα ορισμένο διάστημα στα υψηλά τους επίπεδα.
Η ερώτηση βέβαια που «καίει» είναι για πόσο χρονικό διάστημα θα παραμείνουν υψηλά.
Η απάντηση κρύβεται στην εξέλιξη του πληθωρισμού, ο οποίος βάση της λογικής επεξεργασίας των δεδομένων, το πιο πιθανό είναι ότι θα αποδειχθεί ιδιαίτερα ανθεκτικός. Άρα και τα επιτόκια θα παραμείνουν υψηλά για αρκετό καιρό.
Ο βασικός λόγος είναι ότι οι γενεσιουργές αιτίες του πληθωρισμού εξακολουθούν να υφίστανται.
Οι διαταραχές εξαιτίας του ρωσοουκρανικού πολέμου παραμένουν με έναν νέο εμπορικό χάρτη να διαμορφώνεται, ο οποίος εμφανώς πλέον χωρίζεται σε νέα εμπορικά μπλοκ που μας απομακρύνουν από τα καλώς κείμενα του ελεύθερου εμπορίου, με κυριότερο τα φθηνά αγαθά και τις υπηρεσίες.
Ο διαχωρισμός βέβαια σε νέα εμπορικά μπλοκ είχε ήδη ξεκινήσει από το 2019, επί της κυβέρνησης Τραμπ, όταν ξεκίνησαν οι δασμοί σε πολλά κινεζικά προϊόντα και οι περιορισμοί στην παροχή της τεχνογνωσίας από τις μεγάλες πολυεθνικές στις ασιατικές εταιρείες.
Η πανδημία ήταν το κερασάκι στην τούρτα στην αναδιάταξη των εφοδιαστικών αλυσίδων, δίνοντας νέα ώθηση στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη να απεξαρτηθούν από την Κίνα, επαναπατρίζοντας ένα μεγάλο μέρος της παραγωγής τους.
Ο λόγος δεν ήταν μόνο η πρόληψη και η προστασία της παραγωγής σε περίπτωση μιας μελλοντικής πανδημίας στο μέλλον, αλλά και η αντίδραση της Δύσης στην κινεζική επεκτατική πολιτική
Η επιστροφή της «παραγωγής στον oίκο» όμως απαιτεί επενδύσεις εκ νέου στην παραγωγική δυναμικότητα των εργοστασίων και στην αναδιάταξη των εφοδιαστικών αλυσίδων, διαδικασίες εξορισμού πληθωριστικές. Επιπλέον το κόστος παραγωγής στην Ασία χάρη στα φθηνά εργατικά χέρια δεν έχει καμία σχέση με το αντίστοιχο στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ. Όλα αυτά μεταφράζονται σε ακριβότερα προϊόντα.
O μεγαλύτερος ίσως όμως παράγοντας που θα μας αναγκάσει να προσαρμοστούμε σε ένα υψηλότερο επίπεδο τιμών είναι η κλιματική αλλαγή.
Οι παρατεταμένες ξηρασίες το καλοκαίρι ή η εκτεταμένες πλημμύρες που καταστρέφουν παραγωγές άρα εκτινάσσουν τιμές, η μειωμένη βροχόπτωση που για μεγάλες περιόδους οδηγεί σε υπολειτουργία τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια και άρα σε υποπαραγωγή της φθηνής ενέργειας που παράγουν, η πτώση της κοίτης των ποταμών τα καλοκαίρια που αποδεκατίζει τις μεταφορές στην Κεντρική Ευρώπη και άρα εκτινάσσει τα κόστη μεταφοράς και η μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα με θαλασσινο νερό σε πολλές περιοχές που καθιστά στείρα εκατοντάδες στρέμματα γεωργικών καλλιεργειών, είναι μερικά μόνο από τα προβλήματα που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε.
Η πράσινη μετάβαση προς μια οικονομία μηδενικών ρύπων είναι μονόδρομος για τη δημιουργία του υπόβαθρου για την αντιμετώπιση των παραπάνω προβλημάτων, είναι όμως και αυτή μια κατεξοχήν πληθωριστική διαδικασία.
Και δεν εννοούμε μόνο τις τεράστιες επενδύσεις για πράσινη ενέργεια. Δείτε τους κανόνες που πρόσφατα ενέκρινε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τον νέο φόρο άνθρακα στα ευρωπαϊκά σύνορα, τον λεγόμενο CBAM -Συνοριακός Μηχανισμός Προσαρμογής Άνθρακα-ο οποίος θα επιβαρύνει μία σειρά προϊόντων που εισάγονται από τρίτες χώρες, που δεν τηρούν τις προδιαγραφές για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Η επιβολή φόρου άνθρακα* θα εισαχθεί σταδιακά από το 2026 έως το 2034 και θα οδηγήσει σε σημαντικές επιβαρύνσεις στο κόστος της ενέργειας για τη βιομηχανία, τους οικιακούς καταναλωτές, τις αερομεταφορές και τη ναυτιλία.
Νέα κόστη θα προσθέσουν και η σταδιακή μείωση και εν τέλει η κατάργηση των δωρεάν δικαιωμάτων ρύπων για τις βιομηχανίες και τις αερομεταφορές, αλλά και η επέκταση του συστήματος εμπορίας ρύπων στη ναυτιλία. (σ.σ:Η σταδιακή μείωση των δωρεάν δικαιωμάτων ρύπων έχει ήδη ξεκινήσει, ενώ η κατάργηση τους θα γίνει από το 2026 έως το 2034).
Επίσης από το 2027 ή το 2028, ανάλογα με τις τιμές των καυσίμων, θα ξεκινήσει η εφαρμογή ξεχωριστού συστήματος εμπορίας ρύπων CΟ2 -ETS II- για τα κτίρια και τις οδικές μεταφορές, γεγονός που θα επιφέρει πρόσθετες χρεώσεις στις τιμές των καύσιμων για θέρμανση και κίνηση.
Η μεταρρύθμιση του Συστήματος Εμπορίας Εκπομπών CΟ2 -ETS- αν και δείχνει «ακριβό» εντούτοις στοχεύει να συμβάλει στη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου κατά 62% έως το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2005, από μία σειρά συγκεκριμένων ρυπογόνων τομέων.
Ακόμα λοιπόν και αν στην Ευρώπη ο πληθωρισμός αποκλιμακωθεί εως το 2026 ως ένα σημείο, ο συγκεκριμένος φόρος μόλις αρχίσει να εφαρμόζεται θα αυξήσει το κόστος των εισαγωγών πρώτων υλών και άλλων προϊόντων, γεγονός που θα επιδράσει αρνητικά στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και θα αυξήσει το κόστος για τους τελικούς καταναλωτές.
Δεδομένου ότι η κλιματική αλλαγή δεν αφορά μόνο την Ευρώπη, ανάλογες πρωτοβουλίες είναι πολύ πιθανόν να ληφθούν από τις περισσότερες ανεπτυγμένες οικονομίες, καθιστώντας ακριβότερα τα προϊόντα και τις υπηρεσίες για μεγάλο χρονικό διάστημα σε παγκόσμια βάση.
* Ο φόρος άνθρακα θα επιβληθεί στις εισαγωγές σιδήρου, χάλυβα, τσιμέντου, αλουμινίου, λιπασμάτων, ηλεκτρικής ενέργειας και υδρογόνου. Οι εισαγωγείς αυτών των αγαθών θα πρέπει να πληρώνουν τη διαφορά τιμής μεταξύ της τιμής του άνθρακα που καταβάλλεται στη χώρα παραγωγής και της τιμής των δικαιωμάτων άνθρακα στο ευρωπαϊκό χρηματιστήριο ρύπων (EU ETS).
Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά,συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, ουδεμία διασφάλιση δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
