Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Η Ευρώπη εμφανίζεται πιο διχασμένη από ποτέ, με το μεταναστευτικό να αναδεικνύει τις τεράστιες διαφορές μεταξύ των χωρών-μελών και την έκρηξη του λαϊκισμού να απειλεί το μέλλον της.
Στη Σύνοδο Κορυφής που πραγματοποιήθηκε στις 28-29 Ιουνίου η Ευρώπη έδειξε ότι είναι «γυμνή». Της λείπουν ηγετικές φυσιογνωμίες, της λείπει αποφασιστικότητα και κοινό όραμα. Μία Ευρώπη που παραμένει ενωμένη μόνο σε εμπορικά ζητήματα και δεν μπορεί να λειτουργήσει ως πραγματική ένωση σε θέματα συνόρων και αμοιβαιοποίησης οικονομικών κινδύνων δύσκολα θα έχει μέλλον.
Σε μία πάρα πολύ δύσκολη συγκυρία για την ολοκλήρωση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, οι Ευρωπαίοι καλούνται να βρουν τον άνθρωπο που θα του δώσουν τα ηνία το ταχύτερο δυνατό για να τους οδηγήσει στο μέλλον. Και αυτό γιατί οι δύο πιο ισχυρές προσωπικότητες, οι δύο σημαντικότεροι ηγέτες στην ιστορία της Ευρωζώνης, η Άνγκελα Μέρκελ και ο Μάριο Ντράγκι φεύγουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο από το προσκήνιο.
Αυτό έγινε ιδιαίτερα εμφανές στη Σύνοδο για το προσφυγικό. Εκεί που δεν υπήρχε ο άνθρωπος που να μπορεί να δεσμευτεί ότι θα κάνει «οτιδήποτε χρειαστεί» για να σώσει την Ευρώπη. Όπως έκανε την τελευταία δεκαετία ο Ντράγκι. Πρώτα με την υπόσχεση ότι θα αγοράσει όσα κρατικά ομόλογα χρειαστεί με την θρυλική δήλωση «whatever it takes» που σταμάτησε την κατρακύλα των ισπανικών και ιταλικών ομολόγων. Στη συνέχεια με την ενεργοποίηση του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης (QE), μέσω του οποίου στην ουσία η ΕΚΤ τύπωσε περίπου 3 τρισ. ευρώ για να επαναφέρει… στη ζωή την οικονομία της Ευρωζώνης.
Στη Σύνοδο για το προσφυγικό έλλειπε ο ηγέτης που θα πάρει… από το χέρι την Ευρώπη. Ακόμη και η στάση της Μέρκελ αποδεικνύει αφενός ότι η καγκελάριος έχει χάσει σε δυναμική και αφετέρου ότι στα χρόνια της «ηγεμονίας» της στην ουσία απέφυγε τις δύσκολες αποφάσεις αφού τα κύρια προβλήματα ήταν οικονομικά και ήξερε ότι ο «Σούπερ Μάριο» θα βρει τη λύση, ακόμη και κόντρα στην ίδια και στον Σόιμπλε.
Η Γερμανίδα κέρδισε τις περσινές εκλογές, ωστόσο, χάνει συνεχώς σε πολιτική ισχύ και πλέον όλοι γνωρίζουν ότι η εποχή της φτάνει στο τέλος της. Ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, από την άλλη, θα αποχωρήσει από τη Φρανκφούρτη στο τέλος Οκτωβρίου του 2019, όταν λήγει η δεύτερη θητεία του.
Χωρίς την Μέρκελ και τον Ντράγκι η Ευρώπη θα είναι πολύ διαφορετική. Η μία είναι η πιο ισχυρή γυναίκα που έχει γνωρίζει η νομισματική ένωση και επί 13 συναπτά έτη καγκελάριος στη μεγαλύτερη οικονομία. Ο άλλος, είναι ο άνθρωπος που έσωσε το ευρώ, ο κεντρικός τραπεζίτης που αψηφώντας τις πολιτικές πιέσεις υλοποίησε στο ακέραιο ένα ολοκληρωμένο πλάνο διάσωσης.
Στις Βρυξέλλες έχει γίνει αντιληπτό ότι φτάνοντας στον Οκτώβριο του 2019 η Ευρώπη εμφανίζει τη γύμνια της σε ότι αφορά την παρουσία ενός πραγματικού ηγέτη. Δεν είναι, μάλιστα, λίγες οι φωνές που θα ήθελαν έναν άλλο Ντράγκι ή ακόμη και τον ίδιο τον Ιταλό σε κάποιο νευραλγικό πόστο της Ευρώπης. Όμως, ο Ντράγκι του χρόνου θα είναι 71 ετών ενώ δεν έχει εκφράσει ποτέ πολιτικές βλέψεις.
Αλλά και για τη θέση του προέδρου της ΕΚΤ, το κενό του Ντράγκι θα είναι τεράστιο, αφού το φαβορί είναι ο Γενς Βάιντμαν, ο Γερμανός κεντρικός τραπεζίτης και στενός συνεργάτης της Μέρκελ, ο οποίος ανήκει στα «γεράκια» της ΕΚΤ και εκτιμάται πως δύσκολα θα παρεκκλίνει από τη γερμανική γραμμή.
Η εύκολη απάντηση είναι ότι στην πολιτική ηγεσία υπάρχει ο Εμμανουέλ Μακρόν, ο οποίος έχει παρουσιάσει το όραμά του για την Ευρώπη, ενώ στην ΕΚΤ οι ζυμώσεις συνεχίζονται και δεν αποκλείεται η υποψηφιότητα του Βάιντμαν να εξασθενήσει στην πορεία.
Όμως ο Μακρόν βρίσκεται αντιμέτωπος με την άνοδο των ευρωσκεπτικιστών και μέχρι στιγμής δεν έχει πείσει ότι μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα στον δρόμο προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Επίσης, ο Γάλλος πρόεδρος χρειάζεται ισχυρούς συμμάχους για να ληφθούν πολύ σοβαρές αποφάσεις όπως της ολοκλήρωσης της Τραπεζικής Ένωσης, η οποία περνάει μέσα από το πολύ λεπτό ζήτημα της προστασίας των καταθέσεων.
Δεν είναι τυχαίο ότι οι Ευρωπαίοι στη Σύνοδο για την Ευρωζώνη που ακολούθησε εκείνη για το προσφυγικό, δεν συμφώνησαν σχεδόν σε τίποτα που να αφορά την εγγύηση των καταθέσεων – άρα και την αμοιβαιοποίηση των κινδύνων. Ποιος θα καταφέρει να ενώσει ξανά μία ένωση που μοιάζει… ενωμένη μόνο σε εμπορικά ζητήματα και ποιος θα πάρει τις δύσκολες αποφάσεις;
