Του Θανάση Κουκάκη
Μια διαφορετική διάσταση για τις πρόσφατες αποφάσεις της ευρωζώνης για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους δίνουν ντοκουμέντα που δημοσιοποίησε προ ημερών το ολλανδικό Κοινοβούλιο. Από αυτά προκύπτει ότι η ευρωζώνη θεωρούσε ήδη από τον Αύγουστο του 2015 πως το ελληνικό χρέος ήταν βιώσιμο έως το 2030. Υπό την οπτική αυτή το γεγονός πως με τις νέες αποφάσεις του Eurogroup εξασφαλίστηκε η βιωσιμότητα του χρέους έως το 2032, δηλαδή για μια διετία παραπάνω, σίγουρα δεν μπορεί να θεωρείται επιτυχία. Ειδικά εάν ληφθεί υπόψη το γεγονός πως στο διάστημα 2015-2018 η κυβέρνηση εφάρμοσε και ψήφισε δημοσιονομικά μέτρα άνω των 14 δισ. ευρώ και δεσμεύθηκε σε υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα έως το 2060!
Το ολλανδικό κοινοβούλιο, το οποίο θα αποφασίσει την προσεχή Πέμπτη 5 Ιουλίου για την ολοκλήρωση του προγράμματος στήριξης της Ελλάδας και για την εκταμίευση της mega-δόσης των 15 δισ. ευρώ, έδωσε προ ημερών στη δημοσιότητα τα πρακτικά της συνεδρίασης της 19ης Αυγούστου του 2015, στην οποία εγκρίθηκε το τρίτο πρόγραμμα στήριξης της Ελλάδας από την ολλανδική Βουλή. Αυτά τα πρακτικά είναι εξαιρετικά αποκαλυπτικά, καθώς αποτυπώνουν το πόσο ακριβά μας στοίχισε ο κλονισμός της εμπιστοσύνης των εταίρων μας κατά το πρώτο εξάμηνο διακυβέρνησης των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, αλλά και το πώς η ευρωζώνη «εξουδετέρωσε» τις όποιες πιέσεις του ΣΥΡΙΖΑ για ελάφρυνση του χρέους, αλλάζοντας τον ορισμό της βιωσιμότητας και επιβάλλοντας να μη λαμβάνεται υπόψη για τη βιωσιμότητα το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ, αλλά οι ετήσιες ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες.
Ακόμη τα πρακτικά δείχνουν πώς ο πρώην πρόεδρος του Eurogroup, Γερούν Ντάισελμπλουμ, αλλά και ο πρωθυπουργός της Ολλανδίας, Μαρκ Ρούτε, έδωσαν μια μάχη επιχειρημάτων για να πείσουν την ολλανδική Βουλή να δεχθεί το τρίτο πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας, καθώς το κλίμα ήταν εξαιρετικά τεταμένο και αρνητικό, λόγω των έως τότε «κατορθωμάτων» των Τσίπρα - Βαρουφάκη.
Το έλλειμμα εμπιστοσύνης
Η παράθεση μερικών εκ των αναφορών του Γερούν Ντάισελμπλουμ αποτυπώνουν το κλίμα της εποχής. Για τη χορήγηση της νέας βοήθειας και το έλλειμμα εμπιστοσύνης προς την ελληνική κυβέρνηση ο τότε Ολλανδός υπουργός Οικονομικών δήλωνε τα εξής: «Η απόφαση να χορηγηθεί ξανά βοήθεια στην Ελλάδα, υπό αυστηρότερους όρους από πριν, δεν ήταν εύκολη υπόθεση, ούτε για το ολλανδικό υπουργικό συμβούλιο ούτε για το Eurogroup. Αυτός είναι επίσης ένας από τους λόγους για τους οποίους έχουν αφιερωθεί τόσες πολλές συναντήσεις (σ.σ. του Eurogroup) γι'' αυτό (...) Ένας βουλευτής με ρώτησε πώς είναι δυνατόν να έχει επανέλθει ξαφνικά η εμπιστοσύνη. Απαντώ: Δεν έχει επανέλθει. Αυτό θα επιτευχθεί πολύ σταδιακά και με τη συνεπή εφαρμογή των συμφωνιών. Ακολουθούμε μια προσέγγιση βήμα προς βήμα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι πρώτες δέσμες μέτρων εγκρίθηκαν από το ελληνικό Κοινοβούλιο πριν από τη σύναψη της συμφωνίας. Αυτή ήταν μία από τις προϋποθέσεις: πρώτα να εφαρμόσουν, γιατί μόνο τότε θα μπορούμε να κρίνουμε εάν μέρος της εμπιστοσύνης μπορεί να επιστρέψει πίσω. Αυτή λοιπόν η διαδικασία θα διαρκέσει για πολύ χρόνο...».
Το δρακόντειο πακέτο μέτρων
Για τα μεγάλα πρωτογενή πλεονάσματα και τα μέτρα που επιβλήθηκαν στην Ελλάδα με το τρίτο πρόγραμμα ο Γερούν Ντάισελμπλουμ τόνιζε: «Είναι ένα μεγάλο πρωτογενές πλεόνασμα ρεαλιστικό και εφικτό; Ναι, υπάρχουν πολλά παραδείγματα χωρών της ευρωζώνης που είχαν πρωτογενές πλεόνασμα πριν από την κρίση και βρίσκονται πλέον ξανά σε αυτή τη θέση (…) Έχουμε δημιουργήσει ένα πακέτο μέτρων που είναι πράγματι πιο αυστηρό από τα προηγούμενα. Τρία τμήματα αυτής της δέσμης μέτρων εγκρίθηκαν ήδη από το ελληνικό Κοινοβούλιο. Με αυτό, η ελληνική κυβέρνηση έχει ήδη αλλάξει περισσότερα στη νομοθεσία της, στους κανονισμούς και τις πολιτικές απ'' ό,τι είχαν κάνει οι προηγούμενες. Και αυτό είναι πραγματικά εκπληκτικό, εάν αναλογιστείτε το ιδεολογικό της πρόγραμμα. Αυτή είναι η κατάσταση, με την οποία βρισκόμαστε τώρα αντιμέτωποι όσο περίεργη και εάν είναι (…) Η ιστορία της Ελλάδας είναι μια δεκαετία κακής διαχείρισης και έξι μήνες καθολικού χάους. Το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους υπήρξε πλήρες χάος. Οι επενδυτές αποχώρησαν. Οι άνθρωποι απέσυραν μαζικά τα χρήματά τους από τις τράπεζες. Αυτό είναι το πλαίσιο στο οποίο βρισκόμαστε. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο χρειάζεται ένα πρόγραμμα αυτού του μεγέθους. Αυτό είναι εξαιρετικά λυπηρό υπό το πρίσμα του πού βρισκόταν η Ελλάδα στις αρχές του 2014…».
Αποκαλυπτικός ο Ντάισελμπλουμ
Στο ζήτημα του χρέους, ο Γερούν Ντάισελμπλουμ ήταν εξαιρετικά αποκαλυπτικός. Όχι μόνον αποκάλυψε πως η ευρωζώνη θα υιοθετούσε τη νέα προσέγγιση βιωσιμότητας του χρέους που είχε προτείνει το ΔΝΤ τον Ιούλιο του 2015, ήτοι την εγκατάλειψη του δείκτη χρέους/ΑΕΠ και την επικέντρωση στη μελλοντική πορεία των ακαθάριστων δανειακών αναγκών (Gross Financing Needs) με τη χρήση του κριτηρίου ότι δεν μπορεί να ξεπερνούν το 15%-20% του ΑΕΠ, αλλά και ότι εκείνη τη χρονική περίοδο (σ.σ. 19 Αυγούστου 2015) η Ελλάδα είχε ήδη βιώσιμο χρέος έως το 2030 εάν λαμβανόταν υπόψη ο νέος τρόπος υπολογισμού. Στην ουσία περιέγραψε τα όσα αποφασίστηκαν στο Eurogroup του Μαΐου 2016 για το ελληνικό χρέος και τα οποία επιβεβαιώθηκαν στην τελευταία συνεδρίαση της Ευρωομάδας στις 21 Ιουνίου.
Συγκεκριμένα ο Γερούν Ντάισελμπλουμ είχε δηλώσει τα εξής: «Έχει επιτευχθεί συμφωνία με το ΔΝΤ για τη βιωσιμότητα του χρέους: θα εξετάζουμε πλέον την εξυπηρέτηση του χρέους, όπως λέγεται, το εάν μπορεί μια χώρα να αποπληρώνει το χρέος της σε ετήσια βάση. Μιλάμε για αποπληρωμές και τόκους. Το πρότυπο του ΔΝΤ είναι ότι οι πληρωμές για το χρέος δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν το 15% του ΑΕΠ. Οι υπολογισμοί δείχνουν ότι η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους, ακόμη και στο ζοφερό σενάριο, στο αρνητικό σενάριο, παραμένει γύρω στο 12% μέχρι και το 2030 κατά μέσο όρο. Αυτό σημαίνει ότι το χρέος είναι απλώς βιώσιμο. Εάν η Ελλάδα συμμορφωθεί με τις συμφωνίες και διατηρήσει τον προϋπολογισμό σε τάξη όπως συμφωνήθηκε, το χρέος θα είναι βιώσιμο μέχρι το 2030 σε κάθε περίπτωση...».
Η συγκεκριμένη αναφορά του Γερούν Ντάισελμπλουμ δείχνει πως τα όσα κέρδισε η Ελλάδα για το χρέος ήταν όσα η ευρωζώνη ήθελε εξ αρχής να δώσει, δεδομένου ότι με τις πρόσφατες αποφάσεις του Eurogroup ο ορίζοντας βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους είναι πλέον καθαρός έως το 2032…
*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στον Φιλελεύθερο στις 2 Ιουλίου.
