Του Θανάση Κουκάκη
Ο επώδυνος κύκλος του τρίτου μνημονίου που άνοιξε για την Ελλάδα πριν από 1.135 ημέρες στις 13 Ιουλίου 2015, με την τιμωρητική συμφωνία που επέβαλαν οι ηγέτες της Eυρωζώνης στον Αλέξη Τσίπρα και στην Ελλάδα για τα πεπραγμένα του ΣΥΡΙΖΑ το πρώτο εξάμηνο του 2015, κλείνει σήμερα απλώς στα «χαρτιά».
Από αύριο ακολουθεί το «τέταρτο μνημόνιο», το οποίο προβλέπει την υπαγωγή της χώρας μας σε καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας και επιβάλλει στην Ελλάδα φιλόδοξους δημοσιονομικούς στόχους έως το 2023 και εν συνεχεία αυστηρά μέτρα για μια περίοδο 40 ετών, με αντάλλαγμα αυτή τη φορά όχι χρήματα αλλά την τμηματική ελάφρυνση του χρέους.
Άλλωστε, στις ανακοινώσεις που έκαναν ήδη οι επικεφαλής ευρωπαϊκών θεσμών για την ολοκλήρωση του τρίτου μνημονίου και το κλείσιμο της οκταετούς περιόδου δανειακής στήριξης της Ελλάδας δεν υιοθέτησαν πανηγυρικό τόνο, αλλά ξεκαθάρισαν ότι η προσπάθεια πρέπει να συνεχιστεί και πως τα συμπεφωνημένα πρέπει να τηρηθούν.
Χαρακτηριστική είναι η δήλωση που έκανε ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), Κλάους Ρέγκλινγκ, σήμερα τα ξημερώματα.
Σε αυτήν ανέφερε τα εξής: «Θέλουμε η Ελλάδα να είναι άλλη μια ιστορία επιτυχίας, να είναι ευημερούσα και μια χώρα την οποία οι επενδυτές θα εμπιστεύονται. Αυτό μπορεί να συμβεί, υπό την προϋπόθεση ότι η Ελλάδα θα βασίζεται στην πρόοδο που έχει επιτευχθεί, συνεχίζοντας τις μεταρρυθμίσεις που δρομολογήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος του ESM.
Σύντομα θα παράσχουμε περαιτέρω στήριξη στην Ελλάδα, καθώς τα μεσοπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους, που συμφωνήθηκαν από το Eurogroup τον Ιούνιο, θα ενσωματωθούν στις συμφωνίες δανεισμού με την Ελλάδα και αναμένεται να εγκριθούν επισήμως από το διοικητικό συμβούλιο του EFSF αυτό το φθινόπωρο».
Μεταρρυθμίσεις έναντι χρέους
Η δήλωση αυτή δείχνει ότι η ενισχυμένη εποπτεία που θα επιβληθεί στην Ελλάδα από αύριο έως τις 31 Δεκεμβρίου 2022 δεν θα είναι μια απλή διαδικασία. Μπορεί να μην αποτελεί ένα νέο πρόγραμμα, ωστόσο περιλαμβάνει σαφείς δεσμεύσεις για την ολοκλήρωση εν εξελίξει μεταρρυθμίσεων, οι οποίες παρέχουν τις διασφαλίσεις που έχει ζητήσει η Eυρωζώνη για να δώσει την ελάφρυνση του χρέους.
Και πέραν των μεσοπρόθεσμων μέτρων ελάφρυνσης του χρέους, Eυρωζώνη και ESM δίνουν και δύο «τυράκια» στην κυβέρνηση για να μείνει πιστή στις μεταρρυθμίσεις. Το πρώτο αφορά τα μακροπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους και το δεύτερο έναν έκτακτο μηχανισμό απομείωσης του χρέους.
Από τις ανακοινώσεις που έκανε σήμερα τα ξημερώματα ο ESM, προκύπτει ότι στη βάση μιας ανάλυσης βιωσιμότητας του χρέους που θα συντάξουν τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, το Eurogroup θα επανεξετάσει στο τέλος της περιόδου χάριτος των δανείων του EFSF, το 2032, το εάν απαιτούνται πρόσθετα μέτρα για να διασφαλιστεί o στόχος για τις ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδος (έως 20% του ΑΕΠ). Μάλιστα αποκάλυψε ότι ένας μηχανισμός έκτακτης ανάγκης για το χρέος θα μπορούσε να ενεργοποιηθεί ενδιάμεσα και σε περίπτωση που το βασικό σενάριο για το χρέος επιδεινωθεί «απροσδόκητα».
Εφόσον αυτός ο μηχανισμός ενεργοποιηθεί από το Eurogroup θα μπορούσε να συνεπάγεται μέτρα όπως η περαιτέρω αναδιάρθρωση των δανείων του EFSF με πάγωμα επιτοκίων και αναβολή πληρωμών τόκων στον βαθμό που είναι απαραίτητο, ώστε οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας να παραμείνουν μεταξύ 15% έως 20% του ΑΕΠ.
Η ενισχυμένη εποπτεία
Ήδη από τις 22 Ιουνίου το Eurogroup έχει καθορίσει τη μορφή που θα έχει η επιτήρηση της Ελλάδας για τις επόμενες 1.593 ημέρες, έως το τέλος του 2022. Στις ανακοινώσεις που έκανε ο ESM σήμερα τα ξημερώματα αποσαφήνισε ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να εξασφαλίσει τη συνέχεια και την ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων του προγράμματος στους εξής βασικούς τομείς:
- Στη δημοσιονομική πολιτική ανέλαβε την υποχρέωση να πετύχει πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα.
- Στην κοινωνική πρόνοια δεσμεύθηκε για τον εκσυγχρονισμό του συνταξιοδοτικού συστήματος και του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης.
- Για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα ανέλαβε να προχωρήσει σε συνεχιζόμενες μεταρρυθμίσεις με στόχο την αποκατάσταση της υγείας του τραπεζικού συστήματος, συμπεριλαμβανομένων των πωλήσεων κόκκινων δανείων.
- Στις αγορές εργασίας και προϊόντων ανέλαβε, μεταξύ άλλων, να ολοκληρώσει ένα σχέδιο δράσης για την αδήλωτη εργασία, να προχωρήσει στη μεταρρύθμιση του συστήματος αδειοδότησης των επενδύσεων και να ολοκληρώσει το κτηματολόγιο.
- Για το Υπερταμείο Αποκρατικοποιήσεων και τις ιδιωτικοποιήσεις ανέλαβε δεσμεύσεις για ένα σχέδιο ανάπτυξης των περιουσιακών στοιχείων και για την ολοκλήρωση βασικών αποκρατικοποιήσεων.
- Για τη δημόσια διοίκηση δεσμεύτηκε να προχωρήσει στον εκσυγχρονισμό της διαχείρισης των ανθρώπινων πόρων στον δημόσιο τομέα, να φέρει έναν νέο κώδικα εργατικού δικαίου και να εφαρμόσει πολιτικές για την καταπολέμηση της διαφθοράς.
Το πρώτο τεστ
Μια πρώτη ιδέα για τον βαθμό της παρεμβατικότητας των δανειστών, τόσο στην οικονομική διακυβέρνηση της Ελλάδας όσο και στην άσκηση του νομοθετικού έργου, θα δοθεί στα μέσα Οκτωβρίου. Τότε τα κλιμάκια των θεσμών θα επιστρέψουν στην Αθήνα για την πρώτη μετα-προγραμματική αξιολόγηση της ελληνικής οικονομίας, η οποία θα επικεντρωθεί στις προβλέψεις του προϋπολογισμού του 2019, αλλά και στην αποτίμηση των πολιτικών που θα ανακοινώσει ο Αλέξης Τσίπρας στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης.
Αμέσως μετά το τέλος αυτής της αξιολόγησης θα εκδοθούν δύο εκθέσεις. Η πρώτη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον ESM και η δεύτερη από το ΔΝΤ. Η πρώτη έκθεση θα υποβληθεί στο Eurogroup και η δεύτερη στο Εκτελεστικό Συμβούλιο του ΔΝΤ.
Το περιεχόμενο των εκθέσεων αυτών θα λαμβάνεται σοβαρά υπόψη από τις αγορές, ειδικά από τη στιγμή που οι θεσμοί θα διατυπώνουν επιφυλάξεις για τις πολιτικές που σκοπεύει να ακολουθήσει η ελληνική κυβέρνηση. Το να υπάρχουν θετικές εκθέσεις προόδου από τους θεσμούς έχει σημασία και για έναν ακόμη άλλο λόγο. Αυτές θα είναι εφεξής απαραίτητη προϋπόθεση για την ενεργοποίηση των μέτρων για το χρέος.
Συγκεκριμένα, μόνο μία θετική έκθεση ενισχυμένης εποπτείας θα καθιστά δυνατή την επιστροφή στην Ελλάδα των κερδών που καταγράφουν οι εθνικές κεντρικές τράπεζες του ευρωσυστήματος από την κατοχή των ελληνικών ομολόγων SMPs και ANFAs.
Τα κέρδη αυτά θα μεταβιβάζονται στην Ελλάδα ισόποσα σε εξαμηνιαία βάση, κάθε Δεκέμβριο και Ιούνιο, αρχής γενομένης το 2018 και έως τον Ιούνιο του 2022, υπό την προϋπόθεση ότι οι θεσμοί θα δίνουν το καλώς έχειν. Πιο απλά, εάν μετά την αξιολόγηση των Ε.Ε., ΕΚΤ, ESM και ΔΝΤ τον Οκτώβριο δεν υπάρξει θετική έκθεση προόδου, τότε τα 600 εκατ. ευρώ που θα έπρεπε κανονικά να λάβει τον Δεκέμβριο η Ελλάδα από τα κέρδη των SMPs και ANFAs δεν θα εκταμιευθούν.
* Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο της Δευτέρας 20 Αυγούστου
(Φωτογραφία AP)
