Η έννοια της αποδολαριοποίησης βρίσκεται στον πυρήνα της οικονομικής πολιτικής των BRICS. Αυτής της ετερόκλητης συμμαχίας ανάμεσα στη Βραζιλία, τη Ρωσία, την Ινδία, την Κίνα και τη Νότια Αφρική, που αποπειράται να δημιουργήσει το απόλυτο αντίπαλο δέος απέναντι στις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση και ευρύτερα του G7. Μιλάμε για χώρες, στις οποίες ο ωμός ή μεταμφιεσμένος ολοκληρωτισμός καλά κρατεί.
Στην πλήρη ανάπτυξή τους, οι BRICS θα μετονομαστούν σε BRICS+, με την είσοδο στην προς ώρας οικονομική σύμπραξη και άλλων χωρών, όπως είναι το Ιράν, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Σαουδική Αραβία, η Αργεντινή, η Αίγυπτος και η Αιθιοπία. Κάτι που έχει αποφασιστεί ήδη από τον Ιανουάριο του 2024. Στον χώρο υποδοχής παραμένουν η Τουρκία και το Πακιστάν, χώρες για τις οποίες η Ινδία έχει ασκήσει, προς το παρόν, ένα άτυπο «βέτο» για την είσοδό τους στις BRICS.
Οι BRICS+ παράγουν το 36% του παγκόσμιου εισοδήματος, με την G7 να βρίσκεται στο 31%. Όσον αφορά τα πληθυσμιακά δεδομένα, οι BRICS+ εκπροσωπούν το 46% του πληθυσμού του πλανήτη, με την G7 να εκπροσωπεί το 10%. Όσον αφορά τον έλεγχο των ορυκτών καυσίμων, οι BRICS+ κατέχουν το 40% της παραγωγής πετρελαίου και το 36% της παγκόσμιας παραγωγής φυσικού αερίου.
Η πλευρά των BRICS, παρουσιάζει σαν ήττα του δολαρίου το γεγονός ότι το 40% των εμπορικών συναλλαγών, ανάμεσα στην Κίνα και τη Ρωσία, εκκαθαρίζεται είτε σε ρούβλια είτε σε γιουάν. Το ύψος του προαναφερθέντος διμερούς εμπορίου ξεπερνά τα $250 δισ. Παράλληλα το 42% του συναλλάγματος, που διαπραγματεύεται στο Χρηματιστήριο της Μόσχας, είναι σε γιουάν.
Το κινεζικό σύστημα εκκαθάρισης συναλλαγών CIPS (Cross-Border Interbank Payment System), χειρίζεται καθημερινά περίπου 26 χιλιάδες συναλλαγές, το 80% των οποίων κάνει χρήση των υποδομών του συστήματος SWIFT, με έδρα τις Βρυξέλλες. Για να αντιληφθούμε το σχετικά μικρό μέγεθος του CIPS, αρκεί να γνωρίζουμε ότι το αντίστοιχο αμερικανικό σύστημα U.S. Clearing House Interbank Payments System, χειρίζεται 500 χιλιάδες συναλλαγές ύψους $1,8 τρισ.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του SWIFT, το 49% των παγκόσμιων πληρωμών πραγματοποιείται σε δολάρια. Είναι το υψηλότερο ποσοστό της τελευταίας δωδεκαετίας, αυξημένο κατά 9% μέσα στην τελευταία διετία. Η αντίστοιχη άνοδος του γιουάν, κατά το ίδιο χρονικό διάστημα, ήταν στο 3%, από το 2% στο 5%. Ενώ το ευρώ, μέσα σε μια δεκαετία, υποχώρησε στις παγκόσμιες πληρωμές, μέσω του συστήματος SWIFT, από το 39% στο 21%. Κάτι που αποτυπώνεται στο ακόλουθο γράφημα από το λογαριασμό του “Kobeissi Letter” στο Χ.
Σύμφωνα με άλλα στοιχεία, που δημοσιεύει το “statista”, το 60,03% των παγκόσμιων εμπορικών συναλλαγών, μέσω όλων των διαθέσιμων συστημάτων πληρωμών και εκκαθάρισης πραγματοποιείται σε δολάρια ΗΠΑ, το 12,4% σε ευρώ, το 5,59% σε γιεν, το 4,71% σε λίρες Αγγλίας, το 3,16% σε γιουάν, το 2,66% σε δολάρια Καναδά, το 1,89% σε δολάρια Αυστραλίας, το 1,75% σε Ελβετικά φράγκα, το 1,15% σε δολάρια Χονγκ Κονγκ, το 0,81% σε Σουηδικές κορώνες, το 0,76% σε δολάρια Σιγκαπούρης και το 0,64% σε Πολωνικά Ζλότι.
Δεν είναι όμως ο χώρος των πληρωμών και εκκαθαρίσεων των εμπορικών συναλλαγών που εξακολουθεί να δίνει ένα ισχυρό προβάδισμα στο δολάριο. Σύμφωνα με έκθεση του Ινστιτούτου Brookings, το δολάριο των ΗΠΑ, κατέχει το 58% των παγκόσμιων συναλλαγματικών αποθεμάτων, το 65,5% των διεθνών εκδόσεων χρέους, το 52% του παγκόσμιου δανεισμού, το 54% της παγκόσμιας τιμολόγησης εμπορικών συναλλαγών και το 88% των συνολικών συναλλαγών σε συνάλλαγμα. Τα ποσοστά του κινεζικού γιουάν βρίσκονται στο 2%, στο 0,8%, στο 0%, στο 4% και στο 3,23% αντιστοίχως. Ποσοστά που δεν θέτουν επ’ ουδενί σε αμφισβήτηση την κυριαρχία του δολαρίου.
Πέραν τούτου, δεν είναι σίγουρο ότι η Ινδία θα θελήσει να γίνει νομισματικός δορυφόρος της Κίνας, όπως έχει συμβεί εξ' ανάγκης με τη Ρωσία. Το ίδιο ισχύει για τις χώρες της Αραβικής Χερσονήσου, που παραμένουν διστακτικές ως προς την εκκαθάριση των εμπορικών συναλλαγών του πετρελαίου σε κάποιο άλλο νόμισμα, πέραν του δολαρίου ΗΠΑ.
Οι χώρες των BRICS πειραματίζονται παράλληλα στη δημιουργία ενός νομίσματος, βασισμένου στην αξία ενός καλαθιού βιομηχανικών πρώτων υλών με κυρίαρχο τον χρυσό, ή ενός νομίσματος, του οποίου η αξία θα εξαρτάται από όλα τα νομίσματα των BRICS ή και ενός κεντρικού ψηφιακού νομίσματος, στα χνάρια του αντίστοιχου ευρωπαϊκού σχεδιασμού CBDC ή του συστήματος αυτόματων πληρωμών που αναπτύσσει η Fed, το FedNow.
