Πριν λίγες ημέρες έγινε γνωστό ότι ο Μπερνάρ Αρνό ξεπέρασε τον Ίλον Μασκ και πλέον είναι αυτός ο πλουσιότερος άνθρωπος στον πλανήτη με περιουσία 184,7 δις. δολάρια. Ο Αρνό δεν έχει ανακαλύψει πυραύλους που επιστρέφουν στη Γη και επαναχρησιμοποιούνται, ούτε θέλει να στείλει στην ανθρωπότητα στον Άρη. Δεν πήγε τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα σε άλλο επίπεδο, ούτε έσκαψε τούνελ για να λύσει το πρόβλημα της κίνησης.
Ο 73χρονος επιχειρηματίας είναι πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του κορυφαίου ομίλου πολυτελών προϊόντων στον κόσμο LVMH, που διαθέτει 75 επώνυμες μάρκες – μεταξύ των οποίων οι Louis Vuitton, Christian Dior και Moet & Chandon - και το 2021 εμφάνισε τζίρο άνω των 64 δισ. ευρώ.
Την ώρα που ο υψηλότερος πληθωρισμός των τελευταίων 40 ετών οδηγεί για τρίτο διαδοχικό τρίμηνο σε πτώση την κατανάλωση για τρόφιμα, ποτά και καύσιμα και μειώνει τη διάθεση για μεγάλες αγορές, η παγκόσμια αγορά πολυτελών αγαθών αναμένεται να καταγράψει ανάπτυξη της τάξης του 21% το 2022 και να φτάσει στα 1,4 τρισ. δολάρια, σύμφωνα με την Bain & Co.
Τα υψηλότερα εισοδήματα είναι λογικό να επηρεάζονται λιγότερο από την κρίση, όμως τα ευρήματα των σχετικών μελετών είναι εντυπωσιακά. Δείχνουν πρώτον ότι ο πληθωρισμός σε ορισμένες περιπτώσεις συμβάλλει στην αύξηση των πωλήσεων των ακριβότερων προϊόντων και δεύτερον και πιο εκπληκτικό, ότι οι νέοι σε ανεπτυγμένες οικονομίες όπως τω ΗΠΑ, κόβουν από αλλού - τουλάχιστον μέχρι στιγμής - για να μπορούν να αγοράζουν τα πιο ακριβά.
Έρευνες σε ΗΠΑ και Ευρώπη περιγράφουν μία εποχή που εκτός από τον… κανονικό πληθωρισμό, αυτόν δηλαδή που προκαλείται λ.χ. από την άνοδο των ενεργειακών τιμών, όπως συμβαίνει φέτος, υπάρχει και ο «πληθωρισμός της ματαιοδοξίας». Τα υψηλότερα εισοδήματα, των οποίων ο αριθμός μεγαλώνει συνεχώς σε παγκόσμιο επίπεδο, μία τάση που εντείνεται όσο αυξάνεται η μεσαία τάξη στην Κίνα (150 εκατομμύρια ταξίδια έκαναν οι Κινέζοι το 2019), μπαίνουν σε έναν άτυπο ανταγωνισμό να αγοράσουν τα πιο ακριβά προϊόντα για να δείξουν στους υπόλοιπους ότι ακόμη και σε περιόδους κρίσης, εκείνοι τα καταφέρνουν περίφημα.
Και δεν είναι μόνο οι κροίσοι και οι ζάμπλουτοι. Πρόσφατη μελέτη της Morgan Stanley, του Pew Research Center, του Πανεπιστημίου της Μινεσότα και της USA Today, που βασίστηκε σε στοιχεία της Ομοσπονδιακής Στατιστικής Υπηρεσίας των ΗΠΑ, έδειξε ότι σε ποσοστό 48% οι νεαροί ηλικίας 18-29 στις ΗΠΑ, μένουν με τους γονείς τους και ξοδεύουν τις οικονομίες τους σε πολυτελή ρούχα, παπούτσια και ηλεκτρονικά gadget. Κόβουν δηλαδή από το ενοίκιο που θα έδιναν και τα υπόλοιπα έξοδα στέγασης για να μπορούν να διατηρήσουν το βιοτικό τους επίπεδο στα προ κρίσης επίπεδα.
Κι όμως, σε μία περίοδο που ο πληθωρισμός τρέχει με περίπου 10% και 3 στα 4 νοικοκυριά στις ΗΠΑ, δυσκολεύονται να πληρώσουν τη δόση του μέσου στεγαστικού - που αφορά σπίτι αξίας 427.000 δολαρίων με μέσο επιτόκιο 6,7% - στην αγορά των πολυτελών αγαθών αναμένεται ανοδική έκρηξη της τάξης των 353 δισ. δολαρίων το 2022. Στις ΗΠΑ, το ανώτερο 20% των νοικοκυριών, βάσει εισοδήματος, αντιστοιχεί περίπου στο 40% του συνόλου της καταναλωτικής δαπάνης, ή στο 28% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Οι Αμερικανοί που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία και έχουν κατά μέσο όρο ετήσιο καθαρό εισόδημα άνω των 176.000 δολαρίων, ξεπερνούν με μεγαλύτερη ευκολία τις περιόδους ύφεσης, κάτι απολύτως φυσιολογικό. Όταν όμως αρχίζουν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες, είναι ένδειξη ότι η κρίση είναι πολύ βαθιά.
Σε πρόσφατη εργασία τους για λογαριασμό της εθνικής υπηρεσίας οικονομικών μελετών των ΗΠΑ, NBER, οι Άλεξ Ίμας του Πανεπιστημίου του Σικάγο και Κρίστοφ Μάνταραζ, του London School of Economics, διαπίστωσαν ότι ο αποκλεισμός ανθρώπων από συγκεκριμένες καταστάσεις αποτελεί μία τακτική που συχνά οδηγεί σε καλύτερα των αναμενόμενων κέρδη για κάποιες επιχειρήσεις. Ο άνθρωπος, σημειώνουν οι συγγραφείς, δεν θέλει απλώς να αγοράσει μία καινούρια τσάντα ή ένα ζευγάρι παπούτσια. Διακατέχεται ταυτόχρονα από την επιθυμία να αποκτήσει κάτι που οι άλλοι δεν μπορούν να έχουν κι έτσι νιώθει ανώτερος.
Το κυνήγι των πολυτελών προϊόντων ως απόδειξη ανωτερότητας, δεν λέει τίποτα στους απλούς ανθρώπους που σε περιόδους κρίσης προτιμούν να βάζουν χρήματα στην άκρη για παν ενδεχόμενο. Όπως τονίζουν οι ερευνητές Ίμας και Μάνταραζ, όταν μία ομάδα ανθρώπων μπλέκει στο κυνήγι της ανωτερότητας μέσω της πολυτέλειας, κερδισμένες βγαίνουν οι εταιρείες που προκαλούν τεχνητή έλλειψη ή περιορισμένη προσφορά, κίνηση που αυξάνει σημαντικά τη ζήτηση.
