Η άνοδος της ASEAN (Association of Southeast Asian Nations) παραμένει κάπως άγνωστη στην παγκόσμια κοινότητα. Οι χώρες μέλη της ASEAN (Ένωση Χωρών Νοτιοανατολικής Ασίας) είναι οι εξής: Μπρουνέι, Καμπότζη, Ινδονησία, Λάος, Μαλαισία, Μιανμάρ, Φιλιππίνες, Σιγκαπούρη, Ταϊλάνδη και Βιετνάμ. Το Ανατολικό Τιμόρ έγινε δεκτό ως το 11ο μέλος της οργάνωσης επί της αρχής, με την πλήρη ένταξή του να εκκρεμεί ακόμη. Αυτές οι δέκα χώρες αποτελούν τα μέλη της ASEAN, η οποία ιδρύθηκε το 1967 με στόχο την προώθηση της ειρήνης, της σταθερότητας και της οικονομικής συνεργασίας στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ασίας.
Η ASEAN αποτελεί ένα εξαιρετικό παράδειγμα περιφερειακής συνεργασίας και ανάπτυξης σε έναν κόσμο όπου πολλές από τις ισχυρότερες χώρες αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις όπως πολέμους, ύφεση και υψηλό πληθωρισμό. Με μια αποστολή που επικεντρώνεται στην προώθηση της ειρήνης, της σταθερότητας και της οικονομικής συνεργασίας, η ASEAN έχει καταφέρει να εδραιωθεί ως ένας δυναμικός οργανισμός στην παγκόσμια σκηνή.
Παρουσιάζει εντυπωσιακή οικονομική ανάπτυξη και περιφερειακή ένταξη, γεγονός που την καθιστά έναν οικονομικό κολοσσό σε μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες αγορές του κόσμου. Παρά την εντυπωσιακή αυτή πρόοδο, η άνοδος της ASEAN παραμένει κάπως άγνωστη στην παγκόσμια κοινότητα, καθώς δεν έχει τραβήξει την ίδια προσοχή με άλλες μεγάλες δυνάμεις.
Η γεωπολιτική σημασία της ASEAN ενισχύεται από τη στρατηγική της θέση στην Ασία, ενώ η οργάνωση παρέχει επίσης μια σημαντική διπλωματική πλατφόρμα για τη διαχείριση περιφερειακών και διεθνών ζητημάτων. Η συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών της ASEAN επεκτείνεται σε διάφορους τομείς, όπως η αντιμετώπιση περιβαλλοντικών προκλήσεων, η ασφάλεια και η οικονομική συνεργασία.
Η ήσυχη άνοδος της ASEAN αντικατοπτρίζει μια νέα μορφή δύναμης στην παγκόσμια σκηνή, βασισμένη στη συνεργασία και την ειρηνική ανάπτυξη, σε αντίθεση με τις συγκρούσεις και τις εντάσεις που χαρακτηρίζουν άλλες περιοχές του κόσμου. Ως εκ τούτου, η ASEAN έχει τη δυνατότητα να διαδραματίσει έναν ολοένα και πιο σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια οικονομία και τη διεθνή πολιτική στο μέλλον.
Οι δέκα χώρες μοιράζονται παρόμοιους πολιτισμούς και αξίες, λόγω της γεωγραφικής εγγύτητας και των μακροχρόνιων εμπορικών σχέσεων που έχουν αναπτύξει μεταξύ τους. Ωστόσο, η γεωγραφία τους παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία, καθώς ορισμένες είναι αρχιπελαγικές ή χερσονησιακές, ενώ άλλες είναι ενδοχώριες ή βρίσκονται στην ηπειρωτική χώρα. Αυτή η ποικιλία επιτρέπει στα κράτη να προσφέρουν διαφορετικά προϊόντα, ενώ ταυτόχρονα διατηρούν στενές συνδέσεις μεταξύ τους, λόγω των πολιτισμικών ομοιοτήτων και των κοινών κοινωνικών κανόνων.
Η οικονομική αυτή ανάπτυξη είναι εμφανής, καθώς η περιοχή θεωρείται μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες καταναλωτικές αγορές παγκοσμίως, αποτελεί κεντρικό κόμβο της βιομηχανικής παραγωγής. Στην πραγματικότητα, αν η ASEAN ήταν ενιαίο κράτος, θα κατείχε ήδη τη θέση της έβδομης μεγαλύτερης οικονομίας στον κόσμο. Αυτή η οικονομική πρόοδος και σταθερότητα συνδέονται άμεσα με το αποτελεσματικό εσωτερικό σύστημα της ASEAN, που ιδρύθηκε με στόχο την επιτάχυνση της οικονομικής ανάπτυξης μεταξύ των μελών της, ενώ παράλληλα προωθεί την κοινωνική πρόοδο και την πολιτιστική ανάπτυξη.
Προβλέπεται ότι μέχρι το 2030, το 70% του πληθυσμού των χωρών της ASEAN θα ανήκει στη μεσαία τάξη. Επιπλέον, η περιοχή αναμένεται να αναδειχθεί ως η τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία παγκοσμίως μέσα στην επόμενη δεκαετία. Αυτές οι προβλέψεις ενισχύονται από το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια η τεχνολογία και το ηλεκτρονικό εμπόριο έχουν γνωρίσει ραγδαία εξάπλωση στην περιοχή. Πολλές από τις χώρες της ASEAN φιλοξενούν τις επιχειρήσεις που εγκαταλείπουν την Κίνα.
Η εξάπλωση των κοινωνικών μέσων, η αναπτυσσόμενη βιομηχανία ψυχαγωγίας και η αυξημένη χρήση του Διαδικτύου και των κινητών τηλεφώνων έχουν παίξει καθοριστικό ρόλο στην προώθηση των βιομηχανιών τουρισμού, ψυχαγωγίας και τεχνολογίας πληροφορικής. Τα έργα ανάπτυξης υποδομών δημιουργούν επίσης ευκαιρίες για τα κράτη, καθιστώντας τα πιο ελκυστικά τόσο για ξένους όσο και για εγχώριους επενδυτές.
Η ASEAN διαθέτει ένα στρατηγικό σχέδιο συνδεσιμότητας που περιλαμβάνει υποδομές όπως δρόμους, σιδηροδρόμους, αεροδρόμια, βιομηχανικές εγκαταστάσεις, ενεργειακά και ψηφιακά κέντρα, καθώς και τη βελτίωση των ανθρώπινων διασυνδέσεων. Αυτό περιλαμβάνει την προσέλκυση κορυφαίων ταλέντων για την προώθηση του στόχου να γίνει η περιοχή ένα προηγμένο τεχνολογικό κέντρο.
Πολλά έθνη στην περιοχή της ASEAN προσπαθούν να γίνουν το επόμενο Silicon Valley, με τη Σιγκαπούρη, την Ινδονησία, την Ταϊλάνδη, τη Μαλαισία και το Βιετνάμ να κερδίζουν παγκόσμια αναγνώριση για την άνοδό τους ως τεχνολογικά κέντρα με αποτέλεσμα να προσελκύουν ταλέντα στις νέες τεχνολογίες και πολλές νεοφυείς επιχειρήσεις.
Στη σύγχρονη εποχή της παγκοσμιοποίησης, το εμπόριο έχει καταστεί θεμελιώδης παράγοντας για την οικονομική ευημερία και την επιβίωση των εθνών. Χωρίς την ικανότητα να συμμετέχουν ενεργά στο διεθνές εμπόριο, τα κράτη αντιμετωπίζουν μεγάλες προκλήσεις στην ανάπτυξη και την ευημερία τους.
Η καθιέρωση ισχυρών συνδέσεων με παγκόσμιες και περιφερειακές αγορές είναι κρίσιμη, διότι επιτρέπει στα κράτη να αξιοποιούν ευκαιρίες για εξαγωγές, να εισάγουν αγαθά και υπηρεσίες που δεν παράγουν εσωτερικά, και να ενσωματώνονται σε ευρύτερες οικονομικές και τεχνολογικές αλυσίδες αξίας.
Αυτή η διασύνδεση όχι μόνο ενισχύει την οικονομική ανθεκτικότητα των κρατών, αλλά και τους επιτρέπει να προσαρμόζονται στις μεταβαλλόμενες συνθήκες της αγοράς και να διατηρούν την ανταγωνιστικότητά τους. Επιπλέον, το εμπόριο λειτουργεί ως δίαυλος για τη μετάδοση τεχνολογίας και καινοτομίας, βοηθώντας τα κράτη να προοδεύσουν και να ενσωματωθούν στις διεθνείς τάσεις.
Χωρίς την ενεργή συμμετοχή στις παγκόσμιες και περιφερειακές αγορές, τα έθνη κινδυνεύουν να μείνουν πίσω, τόσο οικονομικά όσο και τεχνολογικά, και να αντιμετωπίσουν σοβαρές δυσκολίες στην εξασφάλιση της βιώσιμης ανάπτυξής τους. Προς τον σκοπό αυτό η ASEAN αναπτύσσει έργα διασυνοριακής συνδεσιμότητας των χωρών της με τις περιφερειακές αλλά και με τις παγκόσμιες αγορές, καθιστώντας τα προϊόντα και τις υπηρεσίες της ανταγωνιστικά στην παγκόσμια αγορά. Οκτώ από τις δέκα χώρες της ASEAN είναι ήδη μέλη του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, ενώ το Βιετνάμ και το Λάος, διαπραγματεύονται την ένταξή τους.
Η ASEAN έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην οικονομική ένταξη της Ασίας το 1992, όταν τα μέλη του ίδρυσαν την Ελεύθερη Ζώνη Εμπορίου της ASEAN. Στόχος ήταν η δημιουργία μιας ενιαίας αγοράς, η αύξηση του ενδοασιατικού εμπορίου και επενδύσεων, καθώς και η προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Μέσα από την κατάργηση φόρων και τελωνειακών δασμών, επιτεύχθηκε ελεύθερο εμπόριο στην περιοχή, μειώνοντας τα έξοδα και αυξάνοντας τα κέρδη.
Η ειρηνική οικονομική τους ανάπτυξη, κάνει τις χώρες της ASEAN να ξεχωρίζουν από άλλους δρώντες στην περιοχή που ενδιαφέρονται να αναβιώσουν τις αυτοκρατορίες τους και απειλούν ή είδη έχουν εισβάλει σε γειτονικές χώρες. Επίσης, οι χώρες της ASEAN μπορούν να προμηθεύον με αγαθά και υπηρεσίες ως ασφαλείς προμηθευτές, τις χώρες εκείνες που έχουν την ανάγκη διαφοροποίησης των προμηθειών και τη μείωση της εξάρτησης από συγκεκριμένες χώρες.
* Ο Γιώργος Ατσαλάκης είναι Οικονομολόγος, Αναπληρωτής Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης, Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης.
