Καθώς έχουμε μπει στην εποχή του θερισμού του σιταριού, έχει έρθει η ώρα να μάθουμε αν η μεγάλη επισιτιστική κρίση που απείλησε τον κόσμο απομακρύνεται ή πλησιάζει επικίνδυνα. Οι πρώτες ενδείξεις είναι μάλλον ενθαρρυντικές. Οι εκτιμήσεις του υπουργείου γεωργίας των ΗΠΑ, που δημοσιεύθηκαν πριν έναν μήνα (οι νέες θα δημοσιευθούν σήμερα το απόγευμα), ανέφεραν πως η κατάσταση στη διεθνή αγορά σιταριού για τη χρονιά 2022/2023 δεν θα είναι ουσιωδώς διαφορετική απ’ ότι την προηγούμενη. Η διεθνής παραγωγή αναμένεται να είναι ελάχιστα μειωμένη, κατά 0,2%, ενώ το παγκόσμιο εμπόριο σίτου αναμένεται να είναι μειωμένο κατά παρόμοιο ποσοστό.
Αν οι εκτιμήσεις των Αμερικανών ειδικών είναι σωστές, προφανώς δεν υπάρχει λόγος να φοβόμαστε για ελλείψεις στην παγκόσμια αγορά σιταριού. Οι υπολογισμοί αυτοί λαμβάνουν υπόψη τους και τη μειωμένη συμμετοχή της Ουκρανίας στο παγκόσμιο εμπόριο. Η συμμετοχή της εκτιμάται πως θα είναι λίγο κάτω από το 5% των παγκόσμιων εξαγωγών, από περίπου 9,5% που ήταν για το 2021/2022, αλλά η αύξηση της συμμετοχής της Ρωσίας, των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Καναδά αναμένεται να καλύψει την έλλειψη του Ουκρανικού σιταριού. Αυτό που δεν μας αρέσει πολύ βέβαια, είναι η εκτίμηση των Αμερικανών ειδικών για τη μέση τιμή του σιταριού τους επόμενους δώδεκα μήνες, καθώς την υπολογίζουν στα 10,75 δολάρια/μπούσελ, πολύ υψηλότερη από την αντίστοιχη μέση τιμή των τελευταίων δέκα ετών.
Βέβαια, αυτές οι εκτιμήσεις μπορεί να αλλάξουν όσον αφορά την αναμενόμενη τιμή, καθώς η πτώση των τιμών των τελευταίων εβδομάδων στα διεθνή χρηματιστήρια εμπορευμάτων έχει φέρει το σιτάρι λίγο κάτω από τα 9 δολάρια/μπούσελ. Και αυτή η τιμή είναι ιστορικά υψηλή, αλλά σίγουρα είναι αρκετά πιο χαμηλή από τα 10,75 δολάρια/μπούσελ. Πέρα από τις εκτιμήσεις που προαναφέραμε, υπάρχουν και οι ανταποκρίσεις από τα χωράφια της Ρωσίας, όπου έχει αρχίσει ο θερισμός και τα πράγματα πάνε πολύ καλά. Όπως μάλιστα μαθαίνουμε από το Reuters, η καλή μέχρι τώρα συγκομιδή έχει αρχίσει να πιέζει τις τιμές του ρωσικού σιταριού, όπως και η απόφαση των ρωσικών αρχών να μειώσουν τους εξαγωγικούς δασμούς στο σιτάρι, με σκοπό την προώθηση των εξαγωγών κατά την περίοδο Ιουνίου – Ιουλίου.
Από τις ΗΠΑ και την Ινδία δεν έχουμε πολλές σχετικές ειδήσεις, αλλά φαίνεται πως τα πράγματα μάλλον εξελίσσονται ομαλά. Σχετικά με τα αποθέματα ουκρανικού σιταριού από την περσινή συγκομιδή τα οποία δεν είναι εύκολο να εξαχθούν από τα πολιορκούμενα λιμάνια της χώρας, έχει αρχίσει η προσπάθεια προώθησής τους μέσω εναλλακτικών διαδρομών, κυρίως σιδηροδρομικά, από την Ρουμανία και την Πολωνία. Τα πράγματα όμως δεν είναι εντελώς ξεκάθαρα, ούτε γνωρίζουμε ακριβώς τι γίνεται με τον θερισμό της φετινής συγκομιδής, που πρέπει να λαμβάνει χώρα αυτές τις μέρες.
Αντίστοιχες με αυτές για το σιτάρι είναι και οι εκτιμήσεις των αμερικανικών αρχών για το καλαμπόκι, με μικρές διαφορές να αναμένονται σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Διαβάζοντας τις ανταποκρίσεις των διεθνών πρακτορείων, όπως μας είχε πληροφορήσει προ ημερών και το Black Box, από τη Νότιο Αμερική, μαθαίνουμε πως η βραζιλιάνικη συγκομιδή καλαμποκιού είναι εξαιρετικά καλή, σε σημείο που να προβληματίζει τους αγρότες η αποθήκευσή του. Κάτι παρόμοιο ισχύει και για τη βραζιλιάνικη συγκομιδή σόγιας, η οποία μαζεύτηκε λίγο καιρό πριν το καλαμπόκι.
Αν θέλουμε να συνοψίσουμε την κατάσταση που επικρατεί αυτή τη στιγμή, μπορούμε να δανειστούμε, παραφράζοντας τον λίγο, τον τίτλο από ένα σχετικό ρεπορτάζ του Bloomberg, το οποίο αναφέρει πως «οι τιμές των τροφίμων στα διεθνή χρηματιστήρια εμπορευμάτων υποχωρούν καθώς η νέα εσοδεία αναπληρώνει τα αποθέματα». Με τα δεδομένα που έχουμε στα χέρια μας αυτή τη στιγμή, μπορούμε να πούμε πως δεν υπάρχει πρόβλημα έλλειψης τροφίμων. Στο μέτωπο των τιμών όμως, τα πράγματα είναι κάπως διαφορετικά. Μπορεί οι τιμές των περισσότερων αγροτικών προϊόντων να έχουν πέσει αρκετά από τα υψηλά σημεία στα οποία βρέθηκαν λίγο μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία όταν οι αγορές πανικοβλήθηκαν και να βρίσκονται κοντά στα χαμηλότερα επίπεδα του 2022, είναι όμως αρκετά ανεβασμένες σε σχέση με τα περσινά τους επίπεδα. Αυτό το γεγονός, σε συνδυασμό και με την εκτόξευση των καυσίμων, έχει συντελέσει στην πληθωριστική έκρηξη και τη μεγάλη άνοδο του κόστους ζωής, σε όλο τον κόσμο.
Στις περισσότερες δυτικές χώρες αυτό προκαλεί τη δυσαρέσκεια των πολιτών και τον προβληματισμό των κυβερνήσεων, οι οποίες ψάχνουν τρόπο να τους ανακουφίσουν οικονομικά. Σε άλλες χώρες όμως, τα προβλήματα είναι πολύ μεγαλύτερα. Το παράδειγμα της Σρι Λάνκα, όπου εξαγριωμένοι πολίτες κατέλαβαν το προεδρικό μέγαρο και έκαψαν την πρωθυπουργική κατοικία, έχει σίγουρα θορυβήσει πολλές κυβερνήσεις ανά τον κόσμο. Προς το παρόν πάντως, στις περισσότερες χώρες που εξαρτώνται από τις εισαγωγές σιτηρών, όπως είναι αρκετές αραβικές και αφρικανικές, η κατάσταση φαίνεται να είναι υπό σχετικό έλεγχο από πλευράς επάρκειας τροφίμων αλλά οι κρατικοί προϋπολογισμοί έχουν ήδη αρχίσει να ζορίζονται.
Παρά τη σημαντική μείωση της ανησυχίας για άμεση εμφάνιση ελλείψεων σε βασικά αγροτικά προϊόντα σε διάφορες χώρες του κόσμου, το πρόβλημα των υψηλών τιμών παραμένει. Το τι θα γίνει στη συνέχεια θα εξαρτηθεί από το πόσο ομαλά θα ολοκληρωθεί η φετινή συγκομιδή του χειμερινού σιταριού στο Βόρειο Ημισφαίριο, πόσο καλά έχει πάει η σπορά του καλαμποκιού στις ΗΠΑ, την Ουκρανία και αλλού, τι θα γίνει με το καλοκαιρινό σιτάρι του Καναδά και των βόρειων πολιτειών των ΗΠΑ και άλλα παρόμοια ανά τον κόσμο. Εκτός από το ουκρανικό καλαμπόκι, όλα τα υπόλοιπα θα εξαρτηθούν σε πολύ μεγάλο βαθμό από τις καιρικές συνθήκες. Θυμόμαστε τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν τον Ιούλιο, από τις καταρρακτώδεις βροχές στην Ευρώπη που προξένησαν ζημιές στη συγκομιδή του χειμερινού σιταριού, και τα μεγάλα προβλήματα που προκλήθηκαν από την έντονη ανομβρία στον Καναδά και τις βόρειες πολιτείες των ΗΠΑ στην ανάπτυξη του καλοκαιρινού σιταριού.
Όπως βέβαια θυμόμαστε και την αλλαγή, προς το χειρότερο, των εκτιμήσεων για το ύψος και την ποιότητα της συγκομιδής του ινδικού σιταριού πριν δύο μήνες, εξαιτίας του ξαφνικού και παρατεταμένου καύσωνα. Ήδη υπάρχουν κάποια σημάδια ανησυχίας: οι προβλέψεις για τον καιρό στη Βόρεια Αμερική αναφέρουν πως η θερμοκρασία θα είναι ανώτερη της συνηθισμένης, ενώ στη Ρουμανία η κυβέρνηση έχει απευθύνει έκκληση προς τους πολίτες να περιορίσουν την κατανάλωση νερού προκειμένου να υπάρχει αρκετό για την άρδευση των χωραφιών, αφού το επίπεδο βροχοπτώσεων είναι πολύ χαμηλό. Νωπές είναι και οι εικόνες στην Ιταλία, με την κοίτη του Πάδου να είναι σχεδόν στεγνή.
Προφανώς, δεν έχουμε σκοπό να τρομοκρατήσουμε, είναι όμως αδύνατον να μην μας απασχολήσει το θέμα των καιρικών συνθηκών, έχοντας δει τόσα ακραία φαινόμενα τα τελευταία χρόνια. Θα είναι ευχής έργο να μην ζήσουμε την επανάληψη καταστροφών σαν αυτές που περιγράψαμε παραπάνω. Αν ο καιρός σταθεί σύμμαχος, λογικά θα επαληθευθούν οι αισιόδοξες εκτιμήσεις των υπεύθυνων του υπουργείου γεωργίας των ΗΠΑ στις οποίες αναφερθήκαμε στην αρχή. Σε αυτή την περίπτωση, το πιθανότερο είναι πως θα αποφευχθεί μία επισιτιστική κρίση, όπως αυτή που φοβόμαστε εδώ και μερικούς μήνες. Χωρίς όμως τη βοήθεια του καιρού, θα είναι πολύ δύσκολο να αποφύγουμε μία νέα άνοδο των τιμών των αγροτικών προϊόντων και ταυτόχρονα την επανάκαμψη των ανησυχιών για εμφάνιση ελλείψεων σε κάποια από αυτά.
