Του Απόστολου Σκουμπούρη
Ο κλάδος των ιχθυοκαλλιεργειών ήταν ένα πραγματικό success story των τριών τελευταίων δεκαετιών για τη χώρα μας, καθώς οι εταιρείες – εκμεταλλευόμενες τα σπάνια συγκριτικά πλεονεκτήματα της Ελλάδας – έφτασαν να είναι leader παγκοσμίως σε κάποιους τομείς.
Ο κλάδος έφτασε να «κυβερνά» διεθνώς την αγορά και να οριοθετεί τις εξελίξεις, ενώ για τη χώρα ήταν ένα ισχυρό εξαγωγικό ατού, ακόμη και στα χρόνια της κρίσης και της χρεοκοπίας. Αξίζει να τονιστεί ότι η καλλιέργεια τσιπούρας και λαβρακίου είχε τέτοια ανάπτυξη την 30ετία, αγγίζοντας το 2012 το 0,38% του ΑΕΠ!
Δεν είναι τυχαίο ότι οι ιχθυοκαλλιέργειες – ακόμη και στα χρόνια της κρίσης – είχαν το μεγαλύτερο εξαγωγικό προσανατολισμό στο χώρο των τροφίμων με τις εξαγωγές να φτάνουν προ λίγων ετών τα 400 εκατ. ευρώ! Ένα τεράστιο ποσό, που από μόνο του μαρτυρά τη δυναμική του κλάδου και το πόσο «δυνατά» παίζει στο διεθνές στερέωμα.
Από εκεί και πέρα, τα προβλήματα και η κατάσταση στον κλάδο είναι γνωστή. Οι δύο μεγαλύτερες εταιρείες έχουν περάσει στα χέρια των τραπεζών, λόγω του πρότερου υπερδανεισμού τον οποίο αδυνατούσαν να ανταποκριθούν.
Όμως, δεν υπάρχουν πολλοί τομείς και κλάδοι – είτε τροφίμων είτε άλλων – που η χώρα μας να φτάσει να έχει είτε την πρώτη είτε τη δεύτερη θέση σ'' ότι αφορά τον ανταγωνισμό στη Μεσόγειο. Θυμίζουμε ότι στον κλάδο της μεσογειακής ιχθυοκαλλιέργειας, η Ελλάδα είναι leader, μαζί με την Τουρκία.
Αυτός ο κλάδος λοιπόν, βρίσκεται σε μια απολύτως κομβική φάση. Το 2017 είναι ίσως το πιο κομβικό έτος για το μέλλον της ελληνικής ιχθυοκαλλιέργειας. Απαιτούνται κινήσεις και πρωτοβουλίες από την πλευρά όσων έχουν τώρα το πρόσταγμα, ώστε ο κλάδος να διατηρηθεί – επιχειρηματικά – ζωντανός και αξιόμαχος σε διεθνές επίπεδο.
Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, οι ενδιαφερόμενοι διεθνείς επενδυτές δε λείπουν. Υπάρχουν περίπου 500 εκατ. ευρώ από ενδιαφερόμενα επενδυτικά funds που είναι διατεθειμένα να επενδύσουν στο χώρο και στις δύο μεγάλες εταιρείες που έχουν περάσει στα χέρια των τραπεζών. Του Νηρέα και της Σελόντα.
Οι δύο εταιρείες βρίσκονται πλέον υπό την κηδεμονία των τραπεζών, οι οποίες όμως – ως γνωστόν – είναι υποχρεωμένες να απαλλαγούν από οποιεσδήποτε δραστηριότητες δεν ανήκουν στο στενό πυρήνα του core business τους.
Οι έλεγχοι, οι αξιολογήσεις, οι αποτιμήσεις και όλο το... σκανάρισμα από τους συμβουλευτικούς οίκους (Lazard, PwC, Alvarez&Marsal) έχουν ολοκληρωθεί, ενώ έχει γίνει και η κατάθεση προτάσεων.
Άρα, όπως τονίζουν στο Liberal άνθρωποι που γνωρίζουν τον κλάδο όσο ελάχιστοι στην Ελλάδα, αυτό που μένει να γίνει, είναι να πουληθούν οι δύο εταιρείες όσο πιο σύντομα γίνεται. Η χρονιά θα είναι δύσκολη για την ελληνική ιχθυοκαλλιέργεια σε μια συγκυρία που η Τουρκία – για δικούς της λόγους «σκοτώνει» περαιτέρω τις τιμές, κερδίζοντας ολοένα και περισσότερες... περιοχές.
Χρυσή ευκαιρία για τη δημιουργία μεγάλου Εθνικού Πρωταθλητή
Σύμφωνα με απολύτως έγκριτους και εμπειρότατους παράγοντες του κλάδου, τώρα είναι η χρυσή ευκαιρία η Ελλάδα να δημιουργήσει έναν μεγάλο εθνικό πρωταθλητή στον κλάδο των ψαριών. Όπως σημειώνουν, αυτό πρέπει να γίνει με την πώληση των Νηρέα και Σελόντα (που πάει μαζί με τη Δίας) σε έναν επενδυτή.
Να δημιουργηθεί δηλαδή ένα μεγάλο, ηγετικό σχήμα, ανταγωνιστικό διεθνώς, που θα μπορεί να χαράξει πολιτικές στα διεθνή... ύδατα, θα έχει την τεχνογνωσία να μπει σε νέα προϊόντα και γενικώς το εκτόπισμα να αντεπεξέλθει στα νέα δεδομένα. Ένα σχήμα κύρους και μεγάλου εκτοπίσματος, που θα μεγεθύνει και θα ισχυροποιήσει τον κλάδο, μέσα από οικονομίες κλίμακος, τεχνογνωσία και ενοποίηση κοινών δραστηριοτήτων.
Οι ίδιοι υποστηρίζουν ότι το νέο σχήμα που εκ των πραγμάτων θα είναι ισχυρό και θα «μετράει» διεθνώς, θα μπορεί σε 2-3 χρόνια να έχει δυνητικό ετήσιο τζίρο 500 εκατ. ευρώ και περίπου 400 εκατ. εξαγωγές!
Τονίζουν ότι ο κλάδος με ότι έχει γίνει τα τελευταία χρόνια έχει χάσει χρόνο, έχει μείνει λίγο πίσω, και αυτό φαίνεται από την επέλαση των τουρκικών ιχθυοκαλλιεργειών. Πλέον, η εγχώρια ιχθυοκαλλιέργεια επιβάλλεται να «προλάβει» τις εξελίξεις, να ανασκουμπωθεί ταχύτατα και να βγει δυναμικά στο προσκήνιο.
Διαφορετικά, τα ίδια στελέχη επισημαίνουν ότι έτσι όπως βαδίζει τώρα ο κλάδος, θα μαραζώσει, θα παρακμάσει και τα κατακερματιστεί περαιτέρω, κάτι που θα γκρεμίσει το εκτόπισμα και το ισχυρό brand της χώρας μας στον κλάδο το οποίο χτίστηκε την τελευταία 30ετία.
Οι ίδιοι φέρνουν το παράδειγμα της Δίας Ιχθυοκαλλιέργειες η οποία έχει άδεια για 20 εκατ. τόνους ψαριών, αλλά κάνει μόλις 3 τόνους ετησίως, υπολειτουργώντας λόγω των γενικότερων δυσχερειών.
Σύμφωνα με προ μηνών έκθεση του WWF “MedTrends” αναφορικά με τις τάσεις στη Μεσόγειο, ο τομέας της υδατοκαλλιέργειας μπορεί να μεγαλώσει κατά 100% μέχρι το 2030 σε ό,τι αφορά την παραγωγή και την αξία του. Με ότι συνεπάγεται αυτό για τη δημιουργία θέσεων εργασίας.
Οι τράπεζες θα βγουν ωφελημένες από ένα ντεμαράζ του κλάδου
Οι δύο μεγάλες εταιρείας (συν τη Δίας) έχουν αυτή τη στιγμή υποχρεώσεις 320 εκατ. ευρώ, αυτό είναι το σύνολο του δανεισμού τους. Αν πουληθούν οι εταιρείες και απελευθερωθούν όλες οι δυνάμεις της ελληνικής ιχθυοκαλλιέργειας, οι τράπεζες μπορούν να διασώσουν όλα τα κεφάλαια που έχουν να λαμβάνουν, να μη χρειαστεί δηλαδή (άλλο) κούρεμα.
Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, υπάρχει ενδιαφέρον από κορυφαίου εκτοπίσματος διεθνή funds. Όσο καθυστερεί η πώληση των επιχειρήσεων, τόσο θα χάνονται κρίσιμα... εδάφη και ύδατα, τόσο θα αδυνατίζει το εκτόπισμα των εταιρειών, οπότε τα funds θα αναζητήσουν αλλού επενδυτικές διεξόδους.
Κάποιοι από τους παλιούς, επανακάμπτουν ως νέοι ανταγωνιστές
Παράλληλα, υπάρχει και μια άλλη παράμετρος που πρέπει να συνεκτιμηθεί. Όσο καθυστερεί η πώληση, υπάρχουν ορισμένοι εκ των παλαιών μετόχων που αρχίζουν δειλά-δειλά να επαναδραστηριοποιούνται στον κλάδο, με μικρές μονάδες. Γίνονται δηλαδή ανταγωνιστικοί.
Αν υπάρξει περαιτέρω καθυστέρηση, τα κεφάλαια θα πάνε αλλού. Η Ελλάδα έχει χρυσή ευκαιρία να διασώσει έναν από τους πιο εξωστρεφείς και δυνατούς κλάδους της εγχώριας επιχειρηματικότητας.
Οι Έλληνες ιχθυοκαλλιεργητές έχουν συσσωρευμένη τεχνογνωσία και υψηλή εξειδίκευση και δεν είναι τυχαίο ότι πολλά επιφανή στελέχη του κλάδου, έχουν ήδη πιάσει κορυφαία πόστα σε διεθνείς εταιρείες σε Τουρκία, Ντουμπάι, Αίγυπτο και πολλές άλλες χώρες.
Θυμίζουμε ότι στις ελληνικές ιχθυοκαλλιέργειες επιτεύχθηκε η ανάπτυξη τσιπούρας έτοιμης για πώληση 350 γραμμαρίων σε μόλις εννέα μήνες, ενώ προ 10-15 ετών απαιτούνταν 18 μήνες για το ίδιο ψάρι.
Η Ελλάδα έχει μεγάλο συγκριτικό πλεονέκτημα σ'' αυτό τον κλάδο. Το κυρίαρχο είναι το κλίμα, η μορφολογία των νερών, τα 16.000 χιλιόμετρα ακτογραμμής, τα εκατοντάδες νησιά, ενώ εξίσου σημαντική είναι η μεγάλη τεχνογνωσία λόγω της ανάπτυξης που υπήρξε τις τελευταίες τρεις δεκαετίες.
Η χώρα μας θα πρέπει να εκμεταλλευτεί αυτά της τα πλεονεκτήματα, πολλώ δε μάλλον σε μια συγκυρία που η ανάγκη για δημιουργία πλούτου, ανταγωνιστικών (διεθνώς) προϊόντων και δημιουργίας θέσεων εργασίας, είναι μεγαλύτερη από ποτέ... Άσκοπος και αναποτελεσματικός κατακερματισμός.
Ο κλάδος αλλάζει, οι απαιτήσεις μεγαλώνουν, οι πιστοποιήσεις διαμορφώνουν το μέλλον
Ο κλάδος της ιχθυοκαλλιέργειας αλλάζει όπως αλλάζουν οι καταναλωτικές συνήθειες, οι άνθρωποι πλέον στρέφονται σε πιο υγιεινές επιλογές, πιο... φιλικές στο περιβάλλον, με καλύτερο περιβαλλοντικό – οικολογικό αποτύπωμα. Αυτό, νομοτελειακά θα κλιμακώσει την πίεση που ήδη ασκείται για τη μείωση των επιπτώσεων της υδατοκαλλιέργειας στη Μεσόγειο μέσα από ορθές πρακτικές.
Το ASC, ένας διεθνής φορέας που πιστοποιεί πρακτικές υπεύθυνης υδατοκαλλιέργειας, βρίσκεται σε διαδικασία πιστοποίησης και διαμόρφωσης θεμιτών προτύπων για πολλά είδη (καλλιεργήσιμων) ψαριών, μεταξύ των οποίων, φυσικά, η τσιπούρα και το λαβράκι.
Η δημιουργία προτύπου, δηλαδή ενός προϊόντος με... σφραγίδα ποιότητας, θα αλλάξει τα δεδομένα, δίνοντας εμπορικό πλεονέκτημα στο ελεγχόμενο προϊόν στις αγορές, αλλά παράλληλα θα μειώνει την πίεση στο θαλάσσιο περιβάλλον.
Σύμφωνα με το WWF Ελλάς, η εναρμόνιση του εγχώριου κλάδου ιχθυοκαλλιέργειας με τα επικείμενα πρότυπα του ASC, θα δημιουργήσει μοναδικές ευκαιρίες τόσο για την προστασία των θαλασσών αλλά και για τις επιχειρήσεις και τις εξαγωγές τους. Η ελληνική ιχθυοκαλλιέργεια, έχει σημαντικές προκλήσεις λοιπόν μπροστά της, γι'' αυτό θα πρέπει άμεσα να ανασκουμπωθεί και να ισχυροποιηθεί με κάθε τρόπο...
(Φωτογραφείες αρχείου: Jeff J Mitchell, Ian Waldie/Getty Images/Ideal Image)
