Καμπανάκι για την επόμενη μέρα μετά από μια συμφωνία με τους δανειστές για την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης χτυπά το ΙΟΒΕ στην πρώτη του έκθεση για το 2017. Το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών χαμηλώνει σημαντικά τον πήχη των προσδοκώμενων για φέτος ρυθμών ανάπτυξης της οικονομίας, εκτιμώντας ότι στην καλύτερη περίπτωση και αν η αξιολόγηση ολοκληρωθεί σύντομα, το ΑΕΠ δεν θα αυξηθεί περισσότερο από 1,5% σε σύγκριση με το υπεραισιόδοξο 2,7% που προβλέπει ο προϋπολογισμός.
Με βάση τις εκτιμήσεις του ΙΟΒΕ, η ανάπτυξη για το τρέχον έτος θα στηριχθεί κυρίως στην μικρή αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης κατά 1,2%, στη μείωση της ανεργίας κατά μία μονάδα (22,2%), αλλά και στην αύξηση των επενδύσεων κατά 10-12% ως αποτέλεσμα της δραστηριότητας στη μεταποίηση και τον τουρισμό, αλλά και τη μεταβολή των αποθεμάτων.
Το μήνυμα, όμως, που στέλνουν οι επικεφαλής του ΙΟΒΕ είναι ότι παρά το όσα θετικά έχουν συμβεί ή αναμένονται το επόμενο διάστημα «γενικά η οικονομία κινείται χωρίς πυξίδα» και όποια πρόοδος συντελείται σε επιμέρους ζητήματα δεν επιτρέπει την αναστροφή του κλίματος αβεβαιότητας, αποεπένδυσης και στασιμότητας.
Για το ΙΟΒΕ η χώρα βρίσκεται πλέον σε κρίσιμο σταυροδρόμι και οι επιλογές που θα γίνουν θα σηματοδοτήσουν είτε την αλλαγή σελίδας είτε την επιδείνωση των συνθηκών: όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έκθεση «οι αποφάσεις που θα ληφθούν, εντός της χώρας, τους επόμενους μήνες είναι ιδιαίτερα κρίσιμες καθώς δυνητικά μπορούν να σηματοδοτήσουν την απαρχή ενός αναπτυξιακού κύκλου ή, εναλλακτικά, της παράτασης της στασιμότητας και, συνακόλουθα, την ένταση των κινδύνων ιδίως καθώς θα πλησιάζει η λήξη του τρέχοντος προγράμματος».
Όπως επισημαίνεται στην έκθεση, ο κίνδυνος που υπάρχει σήμερα είναι πως, χωρίς πραγματική ισχυρή στήριξη για την οικοδόμηση μιας ανταγωνιστικής οικονομίας, μια πρόσκαιρη ανάκαμψη στο τρέχον έτος και επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων μπορεί να οδηγήσει όχι μόνο σε εφησυχασμό αλλά και σε οπισθοδρόμηση. Σε απόλυτη συνάφεια, από το εξωτερικό της χώρας υπάρχει ο κίνδυνος το πλεόνασμα να παρερμηνευθεί ως τελική απόδειξη επιτυχίας του προγράμματος και ότι άρα δεν χρειάζεται υποστήριξη των δομικών μεταρρυθμίσεων ή περαιτέρω διασφάλιση της εξυπηρέτησης του χρέους.
Τα λάθη και το πλεόνασμα
Το πιο κρίσιμο ζήτημα σύμφωνα με τον ΙΟΒΕ είναι αν σταδιακά δρομολογείται μια πορεία της οικονομίας που θα έχει αναπτυξιακά χαρακτηριστικά, ενώ ταυτόχρονα θα μπορεί να διατηρεί σημαντικά δημοσιονομικά πλεονάσματα. Ένα πρώτο ενδεχόμενο λάθος σύμφωνα με τους οικονομολόγους θα ήταν να θεωρηθεί πως το μέτρο της θετικής εξέλιξης της οικονομίας θα πρέπει να είναι η επίτευξη υψηλών δημοσιονομικών πλεονασμάτων, ιδίως όταν επιτυγχάνονται με μεγάλη αύξηση των φορολογικών εσόδων. Στο πλαίσιο αυτό το ΙΟΒΕ ενώ θεωρεί σημαντική επιτυχία την υπεραπόδοση των στόχων για το πλεόνασμα, θεωρεί ότι προήλθε από λάθος συνταγή.
«Το πλεόνασμα προέρχεται σε ένα μεγάλο μέρος από τις παρεμβάσεις στο ασφαλιστικό σύστημα (τόσο τη μείωση του επιπέδου των συντάξεων, όσο και την αύξηση των εισφορών) και κατά ένα άλλο από την αύξηση των φορολογικών εσόδων. Προκύπτει πως αν έχει εφαρμοστεί ηπιότερη φορολογία ιδίως όσον αφορά τη δημιουργία νέου εισοδήματος, ο ρυθμός ανάπτυξης για το περασμένο έτος θα ήταν θετικός..», αναφέρεται στην έκθεση.
Ένα δεύτερο ενδεχόμενο λάθος θα ήταν να θεωρηθεί πως μια πρόσκαιρη ανάκαμψη της οικονομίας εξασφαλίζει μια πορεία βιώσιμης ανάπτυξης μεσοπρόθεσμα. Ένα τρίτο λάθος που θα μπορούσε να γίνει, κατά την αξιολόγηση της τρέχουσας κατάστασης στην οικονομία, είναι να αγνοηθούν οι προκλήσεις και ευκαιρίες από το ευρωπαϊκό και διεθνές περιβάλλον.
Δίκοπο μαχαίρι τα πλεονάσματα
Η δημοσιονομική εξισορρόπηση που επιτυγχάνεται εκ νέου, είναι σύμφωνα με το ΙΟΒΕ «δίκοπο σπαθί». Αν συνδυαστεί με μια πολιτική προσέλκυσης επενδύσεων, μείωση του βάρους του κράτους και συστηματικού ανοίγματός της, η οικονομία θα γυρίσει σελίδα και θα βγει από την κρίση, με βελτιωμένα δομικά χαρακτηριστικά, αναφέρει η έκθεση.
Αν όμως θεωρηθεί πως η αύξηση της φορολογίας αποτελεί υποκατάστατο για τη βελτίωση των δομικών χαρακτηριστικών και των απαραίτητων τομών, τότε θα πρέπει να αναμένεται μεσοπρόθεσμα περαιτέρω συρρίκνωση της παραγωγικής βάσης, απομάκρυνση της προοπτικής εξόδου στις αγορές και βαθύτερη ύφεση. Οι σχετικές επιλογές θα εξελιχθούν στους επόμενους μήνες, με το αποτέλεσμα να διαφαίνεται προς το τέλος του έτους.
