Ένα τεράστιο δίκτυο λαθρεμπορίας πετρελαίου ανθεί στο Ιράκ, από όταν ανέλαβε καθήκοντα ο πρωθυπουργός Μοχάμεντ Σία αλ Σουντανί το 2022, το οποίο εκτιμάται πως αποφέρει τουλάχιστον 1 δισεκατομμύριο δολάρια ετησίως στο Ιράν και τους συμμάχους του, αποκαλύπτουν στο Reuters πέντε πηγές με γνώση του θέματος.
Το παράνομο δίκτυο εκμεταλλεύεται την κυβερνητική πολιτική, σύμφωνα με την οποία το Ιράκ χορηγεί πετρέλαιο σε εργοστάσια ασφάλτου, σε υψηλά επιδοτούμενες τιμές και εμπλέκει μα σειρά από εταιρείες, ομάδες και άτομα στο Ιράκ, το Ιράν και τα κράτη του Κόλπου, σύμφωνα με τις παραπάνω πηγές και τις τρεις αναφορές δυτικών μυστικών πληροφοριών.
Υπολογίζεται ότι 500.000 έως 750.000 τόνοι από μαζούτ (HFO), συμπεριλαμβανομένου του μαζούτ υψηλού θείου (HSFO) - που ισοδυναμεί με 3,4 έως 5 εκατ. βαρέλια πετρελαίου - εξάγονται κάθε μήνα κυρίως προς την Ασία, αποκαλύπτουν δύο από τις πηγές στο πρακτορείο.
Το Ιράν βλέπει τον γείτονα και σύμμαχό του το Ιράκ ως «οικονομικό πνεύμονα» και ασκεί σημαντική στρατιωτική, πολιτική και οικονομική επιρροή, μέσω των ισχυρών σιιτικών πολιτοφυλακών και των πολιτικών κομμάτων που υποστηρίζει. Προμηθεύεται επίσης «σκληρό νόμισμα» από το Ιράκ μέσω εξαγωγών και αποφεύγει τις αμερικανικές κυρώσεις μέσω του τραπεζικού της συστήματος, λένε Ιρακινοί και Αμερικανοί αξιωματούχοι.
Η Βαγδάτη είναι σύμμαχος τόσο της Ουάσινγκτον όσο και της Τεχεράνης εδώ και χρόνια, αλλά η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ θα αλλάξει τις ισορροπίες. Ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ αναμένεται να ακολουθήσει σκληρή γραμμή απέναντι στις προσπάθειες του Ιράν να παρακάμψει τις αμερικανικές κυρώσεις και έτσι οι δραστηριότητες στο Ιράκ αναμένεται να τεθούν υπό αυξανόμενο έλεγχο.
Όπως αναφέρει το Reuters, ένας από τους τρόπους που το πετρέλαιο φεύγει λαθραία από το Ιράκ είναι η ανάμιξή του με παρόμοιο προϊόν από το Ιράν. Μετά το μείγμα πωλείται ως «ιρακινό» πετρέλαιο. Έτσι, η Τεχεράνη αποφεύγει τις σκληρές αμερικανικές κυρώσεις για τις εξαγωγές πηγών ενέργειας από τη χώρα.
Άλλος τρόπος είναι η εξαγωγή πετρελαίου που προοριζόταν αρχικά για το πρόγραμμα Πετρέλαιο αντί Τροφίμων του ΟΗΕ. Με πλαστά έγγραφα αποκρύπτεται η προέλευσή του.
Το Ιράν επωφελείται άμεσα από την πρώτη οδό. Το ιρανικό πετρέλαιο πωλείται συνήθως με έκπτωση λόγω των κυρώσεων, αλλά μπορεί να το πουλήσει σε υψηλότερη τιμή αν περάσει ως ιρακινό. Η δεύτερη οδός ωφελεί τις υποστηριζόμενες από το Ιράν πολιτοφυλακές στο Ιράκ που ελέγχουν το σύστημα λαθρεμπορίου.
Τρεις πηγές υπολόγισαν πως με τους δύο αυτούς τρόπους, τα κέρδη υπολογίζονται από 1 έως πάνω από 3 δισ. δολάρια τον χρόνο. Το παράνομο εμπόριο θέτει σε κίνδυνο κυρώσεων από τις ΗΠΑ τους ιρακινούς θεσμούς και αξιωματούχους, οι οποίοι και ανησυχούν ότι η κυβέρνηση Τραμπ θα μπορούσε να τους βάλει στο στόχαστρο.
Ωστόσο, οι ιρακινοί ηγέτες βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην υποστήριξη σιιτικών ομάδων με επιρροή που υποστηρίζονται από το Ιράν για να παραμείνουν στην εξουσία, γεγονός που τους καθιστά δύσκολο να πατάξουν τις παράνομες δραστηριότητες, όπως το λαθρεμπόριο πετρελαίου, ανέφεραν οι πηγές.
Κάτω από το ραντάρ της Ουάσινγκτον
Το επικερδές λαθρεμπόριο και οι δεσμοί του με το Ιράν και με άτομα υπό τις αμερικανικές κυρώσεις βρίσκονται ήδη στο ραντάρ της Ουάσιγκτον. Το θέμα τέθηκε σε συζητήσεις μεταξύ Αμερικανών αξιωματούχων και του Σουδάν όταν ο Ιρακινός πρωθυπουργός επισκέφθηκε τις Ηνωμένες Πολιτείες τον Σεπτέμβριο, είπε μια από τις πηγές.
Αναφορικά με αυτό, αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ δήλωσε: «Αν και δεν σχολιάζουμε συγκεκριμένες συζητήσεις, μπορούμε να επιβεβαιώσουμε ότι το Υπουργείο έχει τονίσει με τους Ιρακινούς ομολόγους μας τις βλάβες του παράνομου εμπορίου και την υποστήριξή μας για τη διαφανή διάθεση του πετρελαίου στην αγορά».
Το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών δεν απάντησε σε ερώτηση του Reuters εάν για αυτό το λόγο αναμένονται κυρώσεις κατά Ιρακινών. Οι αμερικανικές κυρώσεις κατά του Ιράν αποτελούν κυρίως απάντηση στο πυρηνικό του πρόγραμμα και στην υποστήριξή του σε ομάδες σε όλη τη Μέση Ανατολή που οι ΗΠΑ θεωρούν τρομοκρατικές οργανώσεις, όπως η Χαμάς στη Γάζα, η Χεζμπολάχ στον Λίβανο και οι Χούθι στην Υεμένη.
Στο επίκεντρο του δικτύου λαθρεμπορίου βρίσκεται η ιρακινή σιιτική ομάδα Asaib Ahl al-Haq (AAH), παραστρατιωτική δύναμη και πολιτικό κόμμα που υποστηρίζει τον Σουντανί και είναι βασικό μέλος του μπλοκ που τον πρότεινε για πρωθυπουργό, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες.
Αν και το το λαθρεμπόριο πετρελαίου υπήρχε πολύ πριν από την ανάληψη της εξουσίας από τον Σουντανί τον Οκτώβριο του 2022, έχει αυξηθεί σε πολυπλοκότητα από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του.
Οι ιρακινές εξαγωγές πετρελαίου εκτιμάται πως μπορεί να φθάσουν σε ιστορικό υψηλό πάνω από 18 εκατομμύρια τόνους φέτος, υπερδιπλάσιες των εξαγωγών του 2021, σύμφωνα με το Reuters.
