Αυστηρότερες γίνονται οι υποχρεώσεις των servicers απέναντι στους δανειολήπτες με ποινές έως και 500.000 ευρώ, ενώ μεγαλώνει το δίχτυ προστασίας των ευάλωτων και διευρύνεται η δυνατότητα χορήγησης στεγαστικών και επιχειρηματικών δανείων από μη τραπεζικά ιδρύματα.
Τα μέτρα του νέου νομοσχεδίου του υπ. Οικονομικών, που παρουσίασε ο Κωστής Χατζηδάκης, καθιερώνουν επίσης τη δυνατότητα βελτίωσης της ρύθμισης δανείων μέσω του εξωδικαστικού συμβιβασμού, ενώ επιχειρείται να πάρει σάρκα και οστά ο Φορέας Απόκτησης και Επαναμίσθωσης ακινήτων, ο οποίος θα μπορεί να τα αποκτά με έκπτωση 30% επί της εμπορικής τους αξίας ή της τιμής πρώτης προσφοράς στο διαγωνισμό.
Ο στόχος είναι διπλός: Τόσο να καταστεί η δυνατή προσέλκυση επενδυτών για να προχωρούν ταχύτερα οι διαγωνισμοί, όσο και να ελαφρυνθεί ο οφειλέτης από επιβαρύνσεις, όταν θα θελήσει να ασκήσει κάποια στιγμή στο μέλλον το δικαιώμα επαναγοράς. Κοινός παρονομαστής όλων των μέτρων είναι να αντιμετωπιστεί το ληξιπρόθεσμο ιδιωτικό χρέος που εξακολουθεί να υφίσταται στην οικονομία, πλήττοντας τους πραγματικά ευάλωτους - και όχι τους δήθεν που απλώς απολαμβάνουν την ασπίδα προστασίας του εξωδικαστικού - και θέτοντας εμπόδια στην ανάπτυξη της οικονομίας. «Η επιτάχυνση των ρυθμίσεων μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού θέσπιση αυστηρού πλαισίου κανόνων διαφάνειας για τους servicers, η τόνωση του ανταγωνισμού στο τραπεζικό σύστημα και η συστηματική παρακολούθηση της εξέλιξης του ιδιωτικού χρέους είναι τα βασικά εργαλεία που αξιοποιούμε, συνδυάζοντας το στόχο της οικονομικής εξυγίανσης με την κοινωνική προστασία», ανέφερε ο Κ.Χατζηδάκης.
5 + 1 υποχρεώσεις για τους servicers
Από τον Μάρτιο 2024 οι εταιρείες υποχρεούνται να παρέχουν αναλυτική παρουσίαση όλων των στοιχείων οφειλών των δανειοληπτών, δηλαδή διάρκεια, ύψος, επιτόκιο, ιστορικό πληρωμών. Μέσα από ένα ηλεκτρονικό σύστημα προσωποποιημένης πληροφόρησης, θα παρέχουν στο δανειολήπτη άμεσα, τη στιγμή της πρόσβασής του, και με ανανέωση των στοιχείων σε μηνιαία τουλάχιστον βάση. Έως τότε οι servicers υποχρεούνται να παρέχουν εγγράφως τις πληροφορίες αυτές (ύψος οφειλής, δόσεις, επιτόκιο κ.λπ.) σε κάθε δανειολήπτη μετά από αίτησή του σε προθεσμία 30 ημέρων. Καθιέρωνονται για τους servicers 5 υποχρεώσεις σύμφωνα με τις ρυθμίσεις της Κοινοτικής Οδηγίας:
1. Να προστατεύουν τα προσωπικά στοιχεία και την ιδιωτική ζωή των δανειοληπτών (σύμφωνα με τη νομοθεσία για την προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και της ιδιωτικής ζωής στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών).
2. Να επικοινωνούν με τους δανειολήπτες με τρόπο που δεν συνιστά παρενόχληση, καταναγκασμό ή αθέμιτη επιρροή, και να σέβονται.
3. Να γνωστοποιούν στον δανειολήπτη εγγράφως, σε γλώσσα σαφή και κατανοητή, μετά από οποιαδήποτε μεταβίβαση πίστωσης και πάντα πριν από την πρώτη είσπραξη οφειλών, αλλά και όποτε ζητείται από τον δανειολήπτη, μεταξύ άλλων τα εξής:
- πληροφορίες σχετικά με τα ποσά που οφείλει ο δανειολήπτης κατά τη στιγμή της γνωστοποίησης, με αναλυτική καταγραφή των ποσών που οφείλονται ως κεφάλαιο, τόκοι, προμήθειες και άλλες επιτρεπόμενες χρεώσεις
- την ονομασία, τη διεύθυνση και τα στοιχεία επικοινωνίας του αγοραστή των πιστώσεων καθώς και των αρμόδιων αρχών στις οποίες ο δανειολήπτης μπορεί να υποβάλει καταγγελία.
4. Να καθιερώσουν διαφανείς, άμεσες και δωρεάν διαδικασίες για τη διαχείριση των καταγγελιών των δανειοληπτών.
5. Να εφαρμόζουν μηχανισμούς εσωτερικού ελέγχου, που να διασφαλίζουν:
- Σεβασμό των δικαιωμάτων των δανειοληπτών.
- Συμμόρφωση με τους κανόνες για την προστασία των δανειοληπτών και την αντιμετώπισή τους με δίκαιο και επιμελή τρόπο, μεταξύ άλλων με το να λαμβάνεται υπόψη η οικονομική κατάστασή τους, και η ανάγκη παραπομπής τους σε υπηρεσίες παροχής συμβουλών.
- Καταγραφή και διεκπεραίωση των καταγγελιών των δανειοληπτών.
- Εφαρμογή του Κώδικα Δεοντολογίας της Τράπεζας της Ελλάδος.
Ορίζεται επίσης ρητά ότι στις περιπτώσεις μεταβίβασης απαιτήσεων ή ανάθεσης διαχείρισης, δεν χειροτερεύει η θέση του οφειλέτη και του εγγυητή και δεν επιτρέπεται η μονομερής τροποποίηση της σύμβασης και του επιτοκίου. Οι ποινές που προβλέπονται για όσους παραβιάζουν τις υποχρεώσεις αυτές περιλαμβάνουν πρόστιμα έως 500.000 ευρώ, υποχρέωση διόρθωσης της παράβασης και φθάνουν μέχρι ανάκληση της άδειας λειτουργίας.
Βελτιώσεις στον εξωδικαστικό
Αλλάζει ο αλγόριθμος του εξωδικαστικού, με αποτέλεσμα, σύμφωνα με τον υπουργό, να προκύπτει έως και 28% υψηλότερο «κούρεμα» απ’ ότι σήμερα αναφορικά με το ύψος της ρυθμιζόμενης οφειλής από δάνεια με εμπράγματη εξασφάλιση. σε σχέση ενώ τα κυμαινόμενα επιτόκια (Euribor συν 2,5% ή 3%, ανάλογα με το εάν υπάρχουν εμπράγματες εξασφαλίσεις ή μη) αντικαθίστανται από σταθερό επιτόκιο 3% για τρία χρόνια.
Το επιτόκιο των ρυθμίσεων ορίζεται σε 3% σταθερό για 3 έτη. Έτσι οι δανειολήπτες θωρακίζονται από το περιβάλλον των υψηλών επιτοκίων που ισχύει διεθνώς. Σημειώνεται ότι το επιτόκιο για τα χρέη προς τους χρηματοπιστωτικούς φορείς σήμερα είναι euribor συν 2,5 μονάδες για εξασφαλισμένες οφειλές και συν 3 μονάδες για μη εξασφαλισμένες οφειλές και γίνεται 3% σταθερό. Για τις ρυθμίσεις χρεών προς το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης ήταν ήδη 3% σταθερό.
Επεκτείνεται επίσης η δυνατότητα ένταξης στον εξωδικαστικό στα πρόσωπα που «κληρονόμησαν» οφειλές προς το Δημόσιο και Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, που έχουν βεβαιωθεί σε βάρος επιχειρήσεων που έχουν κλείσει, μέσω της συμπλήρωσης της διάταξης και της άμεσης έκδοσης της σχετικής υπουργικής απόφασης.
Σήμερα, σχεδόν μία στις δύο προτάσεις ρύθμισης του εξωδικαστικού που απορρίπτονται από τους servicers αντιστοιχούν σε ευάλωτους οφειλέτες, οι οποίοι με το νέο καθεστώς εκτιμάται ότι θα μπορέσουν να ρυθμίσουν τις οφειλές τους και να τις αποπληρώσουν σταδιακά διασώζοντας την κατοικία τους.
Σημειωτέον ότι με την επίτευξη συμφωνίας αναδιάρθρωσης του χρέους αναστέλλονται οι πλειστηριασμοί κατά του οφειλέτη, ο οποίος αποκτά έτσι τη δυνατότητα να προστατεύσει την περιουσία του χωρίς να εξαρτάται από τυχόν απόρριψη – έστω και αιτιολογημένη - της πρότασης του εξωδικαστικού από την πλευρά των servicers.
Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, ευάλωτοι ορίζονται οι οφειλέτες με εισόδημα έως 7.000 ευρώ συν 3.500 ευρώ για κάθε ανήλικο τέκνο με ανώτατο όριο 21.000 ευρώ και αξία ακίνητης περιουσίας έως 120.000 ευρώ συν 15.000 ευρώ για κάθε παιδί με ανώτατο όριο τις 180.000 ευρώ.
Αλλαγές στον Φορέα Ακινήτων
Ακριβώς για να καταστεί ελκυστικός στους επενδυτές ο Φορέας Απόκτησης και Επαναμίσθωσης, η κυβέρνηση προβλέπει ότι θα μπορούν να αποκτούν τα ακίνητα με έκπτωση 30% επί της εμπορικής αξίας του ακινήτου. Αντίστοιχο θα είναι το όφελος και για τον δανειολήπτη στο πλαίσιο του δικαιώματος επαναγοράς.
Μέχρι σήμερα, παρέχονταν η δυνατότητα ανάκτησης ακινήτου μετά την πάροδο 12ετίας και αφού έχει μεσολαβήσει η καταβολή ενοικίου χρήσης. Στο εξής, το όριο των 12 ετών καταργείται και η επαναγορά μπορεί να γίνει νωρίτερα, χωρίς να απαιτείται η καταβολή των ενδιάμεσων ενοικίων όπως προβλέπεται σήμερα. Επιπλέον, εξομοιώνεται το φορολογικό καθεστώς με τις ΑΕΕΑΠ, ενώ ο οφειλέτης οφείλει να παρέχει πρόσβαση στον εμπειρογνώμονα για να ξέρει τι ακίνητο παίρνει.
Δάνεια από μη τραπεζικούς οργανισμούς
Σήμερα οι Εταιρείες Παροχής Πιστώσεων (ΕΠΠ) μπορούν να παρέχουν πιστώσεις σε φυσικά πρόσωπα για την κάλυψη καταναλωτικών και προσωπικών αναγκών. Στο εξής θα μπορούν στο εξής να χορηγούν και στεγαστικά ή επιχειρηματικά δάνεια. «Ο στόχος είναι να διερυνθεί και να ενισχυθεί ο ανταγωνισμός στον τραπεζικό τομέα», εξήγησε ο κ. Χατζηδάκης, υπογραμμίζοντας πως υπάρχει αντίστοιχος κανονισμός της ΕΕ από το 2001, νομοθεσία που καταλαμβάνει ένα συγκεκριμένο τομέα από το 2014.
Στην πράξη επιχειρείται να δοθούν περισσότερες επιλογές σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις για τη χρηματοδότηση κατανάλωσης και επενδύσεων, να διευκολυνθεί η αναχρηματοδότηση και η αντιμετώπιση του προβλήματος των «κόκκινων» δανείων και να αποκτήσουν πρόσβαση σε χρηματοδότηση φυσικά και νομικά πρόσωπα τα οποία σήμερα αποκλείονται από το τραπεζικό σύστημα.
Οι πιστώσεις σε φυσικά πρόσωπα μπορεί να αφορούν την αναδιάρθρωση υφιστάμενου δανείου του δανειολήπτη. Ενώ για τα επιχειρηματικά δάνεια, η ρύθμιση προβλέπει ότι «η παροχή πίστωσης αφορά είτε την αναχρηματοδότηση υφιστάμενου δανείου από άλλο πιστωτικό ή χρηματοδοτικό ίδρυμα είτε την παροχή πίστωσης σε πιστούχο που έχει δάνεια που βρίσκονται σε καθεστώς ρύθμισης ή με σκοπό την αναδιάρθρωση της δανειολήπτριας επιχείρησης.
