Οι θετικές, ιδιαίτερα δεδομένων των συνθηκών, εξελίξεις για την ελληνική οικονομία που είτε σημειώνονται είτε αναμένονται προσεχώς, επισκιάζονται σε μεγάλο βαθμό από το κλίμα που επικρατεί στην αγορά λόγω της ακρίβειας.
Ο πληθωρισμός εξασθενεί και από τους υψηλότερους στην Ευρώπη που ήταν τον Σεπτέμβριο, είναι πλέον από τους χαμηλότερους, η ανεργία έχει μειωθεί σε χαμηλό 12 ετών, το κόστος δανεισμού του δημοσίου υποχωρεί τη στιγμή που η ΕΚΤ θα αυξήσει ξανά τα επιτόκια, οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης εισρέουν κανονικά, ενώ η οικονομία βρίσκεται στον προθάλαμο της αναβάθμισης στην επενδυτική βαθμίδα.
Από τη μία, λοιπόν, οι Έλληνες ανησυχούν όσο κανένας άλλος λαός της Ευρώπης για το αυξανόμενο κόστος ζωής, σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο. Κάτι απόλυτα φυσιολογικό και δικαιολογημένο μετά από απανωτές οικονομικές κρίσεις που σωρευτικά έχουν διαρκέσει πάνω από μία δεκαετία. Από την άλλη, η Ελλάδα σήμερα βρίσκεται στις χώρες που ξεχωρίζουν θετικά. Είναι από τις πολύ λίγες χώρες της Ευρώπης που ακόμη και στο δυσμενές σενάριο θα αποφύγει την ύφεση, ενώ τελευταία υπάρχουν κάποιες ενδείξεις αλλαγής των δεδομένων που αναμένεται αφενός να φέρουν καλύτερες των προσδοκιών επιδόσεις το 2023 και αφετέρου να ενισχύσουν την αισιοδοξία των πολιτών.
Υπό προϋποθέσεις, το 2023 θα μπορούσε να είναι ένα έτος-αφετηρία για πολύ καλύτερες οικονομικές εξελίξεις που θα οδηγήσουν σε αυξήσεις των μισθών (κάτι που προβλέπει και η ΕΚΤ), βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και θα νικήσουν την ακρίβεια.
Μία πρώτη θετική εξέλιξη ήταν η επιβράδυνση του πληθωρισμού στο 7,2% τον Δεκέμβριο, από 8,5% τον Νοέμβριο, 9,1% τον Οκτώβριο και 12% τον Σεπτέμβριο. Πρέπει να πανηγυρίζουμε που ο πληθωρισμός υποχώρησε στο 7,2%; Φυσικά και όχι. Πρωτίστως διότι πρέπει να δούμε αν η πτώση θα είναι παροδική. Η ακρίβεια συνεχίζεται και θα πρέπει να έχουμε κατά νου τη βάση σύγκρισης. Ο πληθωρισμός τον Δεκέμβριο του 2021 ήταν 5,1%, επομένως η σημερινή μέτρηση γίνεται με υψηλή βάση σύγκρισης, άρα και το 7,2% είναι υπερβολικά υψηλό. Τουλάχιστον όμως έχουμε αρκετά χαμηλότερο πληθωρισμό από το 9,2% που είναι ο ευρωπαϊκός μέσος όρος.
Μία δεύτερη θετική εξέλιξη σχετίζεται με την ανεργία, η οποία υποχώρησε στο 11,4% τον Νοέμβριο. Προφανώς και δεν λύθηκε το μεγάλο πρόβλημα της ανεργίας που μαστίζει την ελληνική οικονομία, όμως θα πρέπει να συνυπολογίσουμε το γεγονός ότι τον Νοέμβριο του 2021 ήταν στο 13,1% και ότι βρισκόμαστε σε μία περίοδο διαδοχικών κρίσεων που έπληξαν με πρωτοφανή τρόπο την οικονομική δραστηριότητα. Η προοπτική του Ταμείου Ανάκαμψης προσφέρει μία τεράστια ευκαιρία στην κυβέρνηση που θα προκύψει από τις επερχόμενες εκλογές να αξιοποιήσει τους ευρωπαϊκούς πόρους και να μειώσει πολύ περισσότερο την ανεργία.
Θετική εξέλιξη σημειώνεται και στην αγορά ομολόγων. Περίπου κατά 13% έχει υποχωρήσει μέσα στο 2023 η απόδοση του ελληνικού 10ετούς ομολόγου, η οποία αντανακλά το κόστος δανεισμού της χώρας από τις διεθνείς αγορές. Σε μία συγκυρία, μάλιστα, που η ΕΚΤ ετοιμάζεται για νέα αύξηση των επιτοκίων κατά 0,50% τον Φεβρουάριο. Πιο εντυπωσιακή είναι η πτώση κατά το τελευταίο τρίμηνο, του spread, της διαφοράς δηλαδή της απόδοσης του ελληνικού 10ετούς από το αντίστοιχο γερμανικό. Από τις αρχές Οκτωβρίου μέχρι σήμερα, το spread έχει υποχωρήσει από τις 284 μονάδες βάσης, έως τις 190 μονάδες βάσης (195μβ χθες).
Γιατί συμβαίνει αυτό; Οι αγορές προεξοφλούν κάποιες θετικές εξελίξεις, όπως στον τρόπο με τον οποίο θα αντιδράσει η ΕΚΤ στο εξής, αλλά και στο πεδίο των δημοσιονομικών κανόνων και κυρίως στον κανόνα για το χρέος. Επιπλέον, η ελληνική οικονομία βρίσκεται στον προθάλαμο μίας πολύ σημαντικής αναβάθμισης που θα την επαναφέρει στα ραντάρ των μακροπρόθεσμων επενδυτικών κεφαλαίων. Ανεξάρτητα από το αν θα δούμε τη μεγάλη έκπληξη από την Fitch στις 27 Ιανουαρίου ή θα πρέπει να περιμένουμε έως την 21 Απριλίου και την S&P, η αναβάθμιση θα έρθει. Ακόμη και αν η προεκλογική περίοδος κάνει πιο διστακτικούς τους οίκους αξιολόγησης, όλοι γνωρίζουν ότι κατά πάσα πιθανότητα η Ελλάδα θα βρεθεί στην επενδυτική βαθμίδα μέσα στο 2023.
Από κει και πέρα, υπάρχουν και άλλες θετικές εξελίξεις που αναμένεται να δώσουν ώθηση στο ελληνικό ΑΕΠ. Η υλοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης προχωρά κανονικά, καθώς χθες εγκρίθηκε η δεύτερη πληρωμή από το Ταμείο Ανάκαμψης, ύψους 3,6 δισ. ευρώ, εξέλιξη που ανεβάζει στα 11 δισ. ευρώ τα συνολικά κεφάλαια που έχει λάβει μέχρι στιγμής η Ελλάδα. Επίσης, όσο θα απομακρύνονται τα σύννεφα της ύφεσης πάνω από την Ευρώπη, τόσο ευνοϊκότερες θα γίνονται οι συνθήκες για τον ελληνικό τουρισμό φέτος.
Πέρα όμως από τα τεχνικά στοιχεία, η αλήθεια είναι ότι η ελληνική οικονομία δεν συγκαταλέγεται πλέον στις προβληματικές της Ευρώπης, παρά μάλιστα το γεγονός ότι εμφανίζει το υψηλότερο χρέος, ως ποσοστό του ΑΕΠ. Το καταλαβαίνει κανείς μιλώντας με αναλυτές ξένων οίκων, με παράγοντες των διεθνών αγορών, με επενδυτές, με ξένους κρατικούς αξιωματούχους. Το είδαμε και από τις δηλώσεις του Γ.Γ. του ΟΟΣΑ, με τον Ματίας Κόρμαν, να κάνει λόγο για ρωμαλέα ανάπτυξη, μείωση της ανεργίας και πολύ καλύτερες των προσδοκιών επιδόσεις της Ελλάδας.
Η πολύ γρήγορη, σε σύγκριση με ισχυρότερες οικονομίες, ανάκαμψη του ελληνικού ΑΕΠ στα προ πανδημίας επίπεδα ήταν η πρώτη εξέλιξη που έκανε τους ξένους να δουν με άλλο μάτι την ελληνική οικονομία. Μένει οι επόμενες κυβερνήσεις να διατηρήσουν το momentum και να προβούν στις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις που θα δώσουν περαιτέρω ώθηση στο ΑΕΠ.
