Πυκνώνουν τα μαύρα σύννεφα για τη γερμανική οικονομία και μαζί τους τα προβλήματα για τη γερμανική κυβέρνηση, η οποία αναμένεται να σφίξει ακόμη περισσότερο το… ζωνάρι της λιτότητας. Μπορεί η Γερμανία να γλίτωσε την τεχνική ύφεση στο β’ εξάμηνο του περασμένου έτους, μετά την ανοδική αναθεώρηση των στοιχείων για το γ’ τρίμηνο, όμως δεν κατάφερε να αναπτυχθεί το 2023.
Αντιθέτως, κατέκτησε μία πολύ αρνητική πρωτιά. Είναι η μοναδική μεγάλη οικονομία στον κόσμο που βυθίστηκε σε ύφεση στο σύνολο το 2023. Είναι επίσης η μοναδική ανεπτυγμένη οικονομία, για την οποία προβλέπεται ύφεση -αν και όχι από όλους τους αναλυτές- και το 2024.
Σε κάθε περίπτωση, η Γερμανία βρίσκεται αντιμέτωπη με μία διετία ύφεσης ή στην καλύτερη περίπτωση οικονομικής στασιμότητας, μία εξέλιξη που θα έχει επιπτώσεις και για την Ευρώπη. Πιο αναλυτικά, τα αναθεωρημένα στοιχεία για το γ’ τρίμηνο έδειξαν οριακή ανάπτυξη, με αποτέλεσμα η πρώτη εκτίμηση για το δ’ τρίμηνο, που κάνει λόγο για συρρίκνωση 0,3% σε τριμηνιαία βάση, να μην αρκεί για να ικανοποιηθεί ο ορισμός της τεχνικής ύφεσης (δύο συνεχόμενα τρίμηνα συρρίκνωσης του ΑΕΠ).
Η Γερμανία, λοιπόν, δεν βρέθηκε σε ύφεση στο β’ εξάμηνο αλλά σε ολόκληρο το 2023, καθώς σύμφωνα με την Ομοσπονδιακή Στατιστική Υπηρεσία, το γερμανικό ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά 0,3% στο σύνολο του έτους.
Η πάλαι ποτέ κυρίαρχη γερμανική βιομηχανία είδε την παραγωγή να μειώνεται κατά 2%, αντανακλώντας το αυξημένο κόστος παραγωγής και δανεισμού, και αποτελώντας βαρίδι για τη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης. Επίκεντρο της πτώσης ήταν η παραγωγή του ενεργειακού κλάδου.
Την ίδια ώρα, η γερμανική κυβέρνηση αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα, τα οποία εντείνονται μετά την απόφαση του συνταγματικού δικαστηρίου να μην επιτρέψει τη μεταφορά χρέους 60 δισ. ευρώ, που είχε εγκριθεί για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας αλλά δεν χρησιμοποιήθηκε, στο ταμείο για την πράσινη μετάβαση.
Η απόφαση βάζει κόφτη στον δανεισμό και συνεπάγεται ακόμη πιο αυστηρή λιτότητα για τους Γερμανούς. Οι αντιδράσεις είναι μεγάλες. Εδώ και μία εβδομάδα οι αγρότες προχωρούν σε κινητοποιήσεις και μπλόκα, φτάνοντας μέχρι το Βερολίνο και την Πύλη του Βρανδεμβούργου, γιατί η κυβέρνηση κόβει την επιδότηση στο αγροτικό ντίζελ. Η δημοσιονομική κρίση θα έχει και συνέχεια, όπως συνέχεια αναμένεται και στις κοινωνικές αντιδράσεις και τις κινητοποιήσεις.
Η πρόσφατη εξασθένηση του πληθωρισμού θα μπορούσε να προσφέρει κάποια ανακούφιση στα νοικοκυριά, ωστόσο τα πρώτα στοιχεία για το μήνα Δεκέμβριο δείχνουν αναθέρμανση του φαινομένου στο 3,7%, από 3,2% τον Νοέμβριο. Οι συνθήκες ύφεσης που πλήττουν τη γερμανική οικονομία από τα τέλη του 2022 και ενισχύθηκαν το 2023, αναμένεται να συνεχιστούν κατά τη μεγαλύτερη διάρκεια και του 2024.
Ακόμη και αν η Γερμανία καταφέρει να σημειώσει μεγέθυνση του ΑΕΠ της φέτος, αυτή θα είναι οριακή, που σημαίνει ότι θα βιώσει μία διετή κρίση που θα έχει σοβαρές επιπτώσεις, παρά το γεγονός ότι δεν θα είναι βαθιά.
Οι αιτίες είναι λίγο έως πολύ γνωστές. Οι Γερμανοί ξοδεύουν λιγότερα λόγω του πληθωρισμού και των ανατιμήσεων, την ώρα που η υποτονική ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας προκαλεί προβλήματα στις γερμανικές εξαγωγές, οι οποίες παραδοσιακά αποτελούσαν τον στυλοβάτη της οικονομίας. Ταυτόχρονα, εξαιτίας της αβεβαιότητας σχετικά με τις τιμές της ενέργειας στην Ευρώπη, πολλές πολυεθνικές εταιρείες είτε παγώνουν τα επενδυτικά τους σχέδια, είτε προτιμούν να κατασκευάσουν νέες γραμμές παραγωγής εκτός Ε.Ε.
Σαν… κερασάκι στην τούρτα, έρχεται το φιλόδοξο σχέδιο πράσινης μετάβασης, που κοστίζει μεν ακριβά και την ίδια ώρα δεν μπορεί να στηριχθεί τα αδιάθετα της πανδημίας, μετά την απόφαση του συνταγματικού δικαστηρίου. Η κυβέρνηση του καγκελάριου Σολτς και του υπουργού Οικονομικών Λίντνερ, προβλέπει ανάπτυξη 1,3% το 2024 αλλά δεν είναι λίγοι οι αναλυτές που διαφωνούν, όπως π.χ. της Deutsche Bank και του Γερμανικού Οικονομικού Ινστιτούτου IW. Παράλληλα, το έλλειμμα εκτιμάται ότι θα διευρυνθεί στο 1,6% το 2024.
Όσο η κυβέρνηση και οι πολίτες θα ξοδεύουν λιγότερα, τόσο χαμηλότερα θα πέφτει και πήχης των προσδοκιών για την ανάπτυξη. Και όσο μεγαλύτερη σε διάρκεια είναι η κρίση στη Γερμανία, τόσο θα πλήττονται και οι χώρες της Ε.Ε. που έχουν ισχυρούς εμπορικούς δεσμούς.
Σημειώνεται, ότι η Γερμανία αποτελεί τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο για 16 χώρες-μέλη της Ε.Ε. και είναι η τρίτη χώρα για τις ελληνικές εξαγωγές, με το διμερές εμπόριο Ελλάδας-Γερμανίας να αυξάνεται συνεχώς τα τελευταία χρόνια. Από την άλλη, τα οικονομικά προβλήματα της Γερμανίας ενδεχομένως θα μπορούσαν να φέρουν ταχύτερες μειώσεις επιτοκίων από την ΕΚΤ, οι οποίες θα έδιναν ώθηση στην ανάπτυξη ολόκληρης της Ένωσης.
