Tου Θανάση Παπαδή
«H Ελλάδα θα ολοκληρώσει το έργο του Κτηματολογίου επικυρώνοντας το σύνολο των κτηματολογικών χαρτών και δασικών χαρτών μέχρι τα μέσα του 2021. Ως ενδιάμεσα βήματα θα ολοκληρώσει την κατάρτιση των υπόλοιπων δασικών χαρτών μέχρι τα μέσα του 2019 και θα δημιουργήσει πλήρως την Kτηματολογική Aρχή. Πρέπει να ολοκληρώσει το 45% έως τα μέσα του 2020». Είναι η επίσημη δέσμευση που ανέλαβε να υλοποιήσει η κυβέρνηση για το Κτηματολόγιο κατά τη μεταμνημονιακή περίοδο. Δύο-τρεις αριθμοί αποτυπώνουν με ιδιαίτερη σαφήνεια το τι σημαίνει αυτή η δέσμευση στην πράξη. Ενώ μέχρι σήμερα και μέσα σε χρονικό διάστημα περίπου 15 ετών έχει ολοκληρωθεί -με τα όποια λάθη και παραλείψεις και ακίνητα... αγνώστου ιδιοκτήτη- το 29% της κτηματογράφησης, μέσα στα επόμενα δυόμισι χρόνια και αρχής γενομένης από τη Δευτέρα 19 Νοεμβρίου, οπότε μπαίνουμε θεωρητικά στην τελική φάση, θα πρέπει να ολοκληρωθεί το υπόλοιπο 71%.
Δεκαπέντε χρόνια για το 29% και 30 μήνες για το 71%. Οι πανηγυρικές δηλώσεις κυβερνητικών στελεχών όλο αυτό το διάστημα μπαίνουν πλέον στην άκρη και στο προσκήνιο έρχονται οι έντονοι προβληματισμοί όσων έχουν σχέση με τη… δουλειά. Ενώ η Κτηματολόγιο Α.Ε. ψάχνει ακόμη χώρους για να στεγάσει τα κατά τόπους κτηματολογικά γραφεία, ενώ τώρα αρχίζουν να σκάνε κατά δεκάδες χιλιάδες οι υποθέσεις δήμευσης από το κράτος των ακινήτων αγνώστου ιδιοκτησίας, ενώ υποθηκοφύλακες και λοιποί γνώστες του θέματος ομιλούν για ένα νέο «γραφειοκρατικό τέρας», αλλά και για εκατοντάδες χιλιάδες λανθασμένες καταχωρίσεις που έρχονται συνεχώς στο προσκήνιο, στην κυβέρνηση αισιοδοξούν ότι η τελευταία φάση του έργου θα έχει αποτέλεσμα.
Όσοι γνωρίζουν την υπόθεση από «μέσα» προειδοποιούν: τα επόμενα χρόνια, η υπόθεση «Κτηματολόγιο» θα γίνει η αιτία να προκληθεί ένα από τα μεγαλύτερα «τσουνάμι» δικαστικών αντιπαραθέσεων που έχει γνωρίσει η χώρα. Πολίτες θα διεκδικούν αποζημιώσεις από το Δημόσιο για ακίνητα που έχουν περιέλθει με το «έτσι θέλω» στην ιδιοκτησία του. Προς το παρόν, τα χιλιάδες προβλήματα θα «κουκουλωθούν» για να φανεί ότι προωθούμε τις «μεταρρυθμίσεις» και το μπαλάκι θα περάσει στην επόμενη κυβέρνηση.
Σχεδιασμός φτιαγμένος στην άμμο
Με την κωδική ονομασία «ΚΤΙΜΑ 16» η κυβέρνηση και η Κτηματολόγιο Α.Ε. θέλουν να σηματοδοτήσουν την 4η και τελευταία -υποτίθεται- φάση της κτηματογράφησης, η οποία αφορά 57 περιφερειακές ενότητες, 204 καλλικρατικούς δήμους, 5.342 οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης και 83,5 εκατομμύρια στρέμματα ελληνικής γης, που καλύπτουν το 63% της συνολικής επιφάνειας της χώρας. Πρόκειται για 16,5 εκατομμύρια δικαιώματα πολιτών -ο συνολικός αριθμός των δικαιωμάτων εκτιμάται σε περίπου 39 εκατομμύρια- εκ των οποίων τα 6,2 εκατομμύρια αφορούν αστικές περιοχές και τα 10,3 εκατομμύρια αγροτικές περιοχές. Και μόνο από αυτό το στοιχείο είναι σαφές ότι θα ανοίξει το Κουτί της Πανδώρας.
Ακίνητα που η ιδιοκτησία τους αμφισβητείται επί δεκαετίες, θα πρέπει να δηλωθούν από τους ιδιοκτήτες, οι οποίοι θα πληρώσουν το τέλος κτηματογράφησης -20 έως 35 ευρώ- χωρίς να είναι δεδομένο ότι η δήλωση αυτή θα διασφαλίσει τα δικαιώματά τους. Το «ΚΤΙΜΑ 16» αφορά κατά κύριο λόγο αγροτικές περιοχές (σε ποσοστό περίπου 36%) και αστικές σε ποσοστό μόλις 4%, κάτι που σημαίνει ότι αυτή τη φορά θα πρέπει να κτηματογραφηθούν αραιοκατοικημένες αγροτικές περιοχές, δασικές εκτάσεις αλλά και νησιά και βραχονησίδες.
Θεωρητικά, η νέα προσπάθεια ολοκλήρωσης του Κτηματολογίου ξεκινά στις 19 Νοεμβρίου, αν και όλοι οι εμπλεκόμενοι παραδέχονται ότι στην πράξη η δουλειά θα ξεκινήσει από τους πρώτους μήνες του 2019. Δεν είναι τυχαίο ότι η Κτηματολόγιο Α.Ε. εξακολουθεί να αναρτά στην ιστοσελίδα της προσκλήσεις εκδήλωσης ενδιαφέροντος για μισθώσεις ακινήτων που θα στεγάσουν τα κτηματολογικά γραφεία: από Πύργο, Θεσσαλονίκη και Ηγουμενίτσα μέχρι Πειραιά.
Η προσπάθεια συλλογής δηλώσεων θα ξεκινήσει από τα Δωδεκάνησα και τις περιφερειακές ενότητες Καλύμνου, Καρπάθου, Κω και Ρόδου. Σταδιακά, έως τον Φεβρουάριο, προγραμματίζεται να καλυφθεί το σύνολο της περιοχής των Δωδεκανήσων, ενώ για τη συνέχεια προγραμματίζεται να ακολουθήσει η συλλογή δηλώσεων σε Αγρίνιο, Ιωάννινα, Πρέβεζα, Αρτα και Λευκάδα. Βάσει των όσων ακούστηκαν προ ημερών σε ημερίδα που διοργανώθηκε με αφορμή την έναρξη της νέας φάσης, έως τον Δεκέμβριο θα λειτουργούν συνολικά 30 γραφεία κτηματογράφησης, με τη συλλογή δηλώσεων να ξεκινά έως το τέλος του έτους. Μόλις προ ημερών, ανακοινώθηκε ότι ξεκινά η δήλωση ακινήτων σε Κόρινθο, Λουτράκι και Αγίους Θεοδώρους.
Δεδομένου ότι η νέα φάση αφορά ακίνητα που βρίσκονται περίπου στο 70% της ελληνικής επικράτειας, και προκειμένου να αποφευχθούν οι... μετακινήσεις πληθυσμού, προγραμματίζεται να λειτουργήσουν γραφεία Κτηματογράφησης τόσο στα Ολυμπιακά Ακίνητα Γαλατσίου (σ.σ.: θα καλύπτουν τις περιφέρειες Ηπείρου, Θεσσαλίας, Ιονίων Νήσων, Δυτικής Ελλάδας, Στερεάς Ελλάδας, Πελοποννήσου, Βορείου Αιγαίου, Νοτίου Αιγαίου και Κρήτης) όπως επίσης και στη Θεσσαλονίκη. Τα γραφεία αυτά έχουν στόχο να εξυπηρετήσουν Αθηναίους και Θεσσαλονικείς που έχουν ιδιοκτησίες εκτός των μεγάλων αστικών κέντρων και χωρίς να χρειαστεί να προγραμματιστεί ολόκληρο ταξίδι.
Θεωρητικά, τα οργανωτικά προβλήματα, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, θα αντιμετωπιστούν, αν και είναι δεδομένος ο προβληματισμός σχετικά με το κατά πόσο θα μπορεί να φτάσει το μήνυμα της έναρξης της διαδικασίας κτηματογράφησης σε όλους τους αποδέκτες εντός ή ακόμη και εκτός Ελλάδας. Τα πραγματικά προβλήματα είναι άλλα και οι εμπλεκόμενοι έχουν ήδη κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου:
1. Φέτος, συμπληρώνονται 14 χρόνια λειτουργίας των πρώτων κτηματολογικών γραφείων σε 111 πόλεις και περιοχές της χώρας. Αυτό σημαίνει ότι έχει λήξει ή λήγει η προθεσμία άσκησης δικαστικής προσφυγής κατά της περιέλευσης στο Ελληνικό Δημόσιο των ακινήτων που έχουν χαρακτηριστεί ως «αγνώστου ιδιοκτήτη».
Μιλώντας στην ημερίδα, ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ιδιοκτητών ακινήτων ήταν σαφέστατος: ιδιοκτήτες που δεν δήλωσαν στο Kτηματολόγιο τα ακίνητά τους, ή τα δήλωσαν με σοβαρά σφάλματα, κινδυνεύουν να τα χάσουν. Μάλιστα, η ΠΟΜΙΔΑ, κατονόμασε και συγκεκριμένες περιοχές στις οποίες το Δημόσιο θα αποκτήσει περιουσία με το «έτσι θέλω»: Πάτρα, Καλαμάτα, Αργοστόλι, Νέα Σμύρνη, Νέο Ψυχικό, Βριλήσσια, Μελίσσια, Γέρακας. Πρέπει μάλιστα να σημειωθεί ότι στις νεότερες κτηματογραφήσεις, τα ακίνητα αγνώστου ιδιοκτήτη περιέρχονται στην κυριότητα του Δημοσίου μέσα σε επτά χρόνια και όχι σε 14, όπως γινόταν στην αρχική περίοδο.
Το αίτημα των ιδιοκτητών για επέκταση στην 20ετία από την έναρξη λειτουργίας του κάθε κτηματολογικού γραφείου -ώστε να υπάρχει εναρμόνιση με την 20ετία της έκτακτης χρησικτησίας αλλά και της παραγραφής δικαιωμάτων βάσει των όσων ορίζει ο Αστικός Κώδικας- δεν βρίσκει ανταπόκριση στους κόλπους της κυβέρνησης, η οποία όμως θα φέρει σύντομα τους πολίτες στις αίθουσες των δικαστηρίων. Ο λόγος είναι πολύ συγκεκριμένος: Ο νόμος ναι μεν προβλέπει τη μεταφορά των ακινήτων στην κυριότητα του Δημοσίου -και μάλιστα χωρίς να προβλέπει δυνατότητα αναστροφής της διαδικασίας- αλλά από την άλλη προβλέπει επίσης και την αποζημίωση του ιδιοκτήτη που χάνει το σπίτι του ή το περιουσιακό του στοιχείο. Διαδικασία αποζημίωσης -πόσο μάλλον σχετικό κονδύλι- δεν έχει προβλεφθεί, κάτι που σημαίνει ότι οι διαφορές θα λυθούν αναγκαστικά στα αστικά δικαστήρια.
Συμβολαιογράφοι και υποθηκοφύλακες με τους οποίους μίλησε ο «Φ» επέστησαν την προσοχή, λέγοντας ότι η δήμευση δεν αφορά μόνο τα αγνώστου ιδιοκτήτη ακίνητα αλλά και αυτά στα οποία έχουν γίνει πολύ σοβαρά λάθη. Το πρόβλημα θα αναδειχθεί έντονα το επόμενο διάστημα, καθώς μετά τις 14ετίες, θα αρχίσουν να συμπληρώνονται και οι 7ετίες. Έτσι, η νέα φάση κτηματογράφησης θα γίνεται την ώρα που οι ιδιοκτήτες θα προσπαθούν να αντιληφθούν για ποιο λόγο χάνουν ένα περιουσιακό τους στοιχείο.
2. Ο πρόεδρος της ΠΟΜΙΔΑ ανέδειξε ένα ακόμη σοβαρό πρόβλημα: Εκκρεμεί επί χρόνια η νομοθετική επίλυση του ιδιοκτησιακού προβλήματος των εκτός σχεδίου ακινήτων της χώρας. Το Δημόσιο διατηρεί το δικαίωμα να διεκδικήσει οποτεδήποτε και από οποιονδήποτε εκτός σχεδίου ακίνητο περιουσιακό στοιχείο ως δικό του «ειδικά αν το συγκεκριμένο ακίνητο έχει κάποιου είδους δασική μορφή», όπως τόνισε ο κ. Παραδιάς. Μάλιστα, ο ίδιος πρόσθεσε ότι μπορεί να αξιώσει από τους ιδιοκτήτες να αναζητήσουν μεταγραμμένους τίτλους μέχρι και το... 1885. Προ 15ετίας, το θέμα λύθηκε για τα ακίνητα εντός σχεδίου. Νομέας ακινήτου επί 30 χρόνια εξασφάλιζε την ιδιοκτησία. Για το τι θα γίνει με τα εκτός σχεδίου, το Δημόσιο δεν έχει ακόμη ανοίξει τα χαρτιά του.
Το κτηματολόγιο σε αριθμούς
204 καλλικρατικοί δήμοι θα μπουν στο Κτηματολόγιο. Περιλαμβάνουν 5.342 οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης
465 εκατ. ευρώ ο προϋπολογισμός του νέου έργου κτηματογράφησης
39 εκατομμύρια είναι το σύνολο των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων στη χώρα
16,5 εκατομμύρια δικαιώματα δεν έχουν ακόμη κτηματογραφηθεί
14 χρόνια είναι για τα πρώτα γραφεία κτηματογράφησης η περίοδος μέσα στην οποία ο ιδιοκτήτης μπορεί να δηλώσει και να διασφαλίσει τα δικαιώματα του. Ήδη έχει αρχίσει να παρέρχεται
7 χρόνια είναι η περίοδος ανταπόκρισης των ιδιοκτητών για τα καινούργια γραφεία. Μετά χάνεται η ιδιοκτησία
29,2% το ποσοστό της κτηματογράφησης που έχει ολοκληρωθεί έως σήμερα και σε περίοδο 15 ετών
70,8% το ποσοστό κτηματογράφησης που πρέπει να ολοκληρωθεί έως τα μέσα του 2021
Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο της Πέμπτης 15 Νοεμβρίου
