Την καλύτερη οικονομική θεωρία να επινοήσει κάνεις, θα υπάρχει πάντα η ανθρώπινη απληστία που θα επιχειρεί να την υπονομεύσει.
Το ίδιο ισχύει και με την απληστία της εταιρείας που δεν αισθάνεται ότι είναι υπόλογη στην κοινωνία, παρά μόνο στους μετόχους της και προχωρά σε «καταδρομικές» αυξήσεις τιμών στα ράφια, προκειμένου να κερδίσει χρόνο και να συνεχίσει τις ίδιες πλασματικές εκπτώσεις, παρά τα μέτρα για την ακρίβεια που έχει ανακοινώσει η κυβέρνηση.
Αυτό που ακούμε ότι συμβαίνει τις τελευταίες ημέρες είναι ότι κάποιοι προμηθευτές επιχειρούν να περάσουν ένα νέο γύρο ανατιμήσεων προτού γίνουν νόμος τα μέτρα για την ακρίβεια, που κατατέθηκαν χθες στην Βουλή, για να ψηφισθούν μάλλον σήμερα.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες, βρίσκεται σε εξέλιξη ένας νέος γύρος ανατιμήσεων σε κωδικούς συσκευασμένων τροφίμων και προϊόντων που θα φτάσει στα ράφια των αλυσίδων μέσα στον Φεβρουάριο, πυροδοτώντας περισσότερη ακρίβεια. Ίσως κάποιοι, σκεπτόμενοι κουτοπόνηρα, θεωρούν ότι τιμολογώντας τα προϊόντα τους με νέες τιμές πριν ψηφιστεί ο νόμος, θα εξαιρεθούν των μέτρων.
Και καλά θα πει κάποιος, το μέτρο Σκρέκα ότι απαγορεύεται για 3 μήνες η πραγματοποίηση προωθητικών ενεργειών σε προϊόντα που έχουν ανατιμηθεί, δεν λειτουργεί αποτρεπτικά;
Εξάλλου, ο νόμος έχει αναδρομική ισχύ. Η ρύθμιση που κατατίθεται σήμερα στη Βουλή προβλέπει ότι η απαγόρευση ξεκινάει από τις 12 Ιανουαρίου 2024. Το μέτρο ισχύει εδώ και έξι ημέρες. Εάν, για παράδειγμα, μια εταιρεία τιμολόγησε στις 12 Ιανουαρίου το προϊόν της με νέα τιμή, αυξημένη π.χ. κατά 8%, δεν θα μπορεί να βάλει το ίδιο προϊόν σε προσφορά μέχρι τις 12 Απριλίου 2024. Δεν θα μπορεί να ανταγωνιστεί τα ομοειδή προϊόντα.
Δεν θα το σκεφτεί λοιπόν, δύο και τρεις φορές η εταιρεία, καθώς θα πρέπει αυτόματα να ξεχάσει πρόσφορες τύπου «1+1», τις πλέον δημοφιλείς στην αγορά, άρα θα βγει εκτός παιχνιδιού;
Η λογική αυτό λέει. Και δύσκολα οι προμηθευτές θα πάρουν ένα τέτοιο ρίσκο. Σύμφωνα μάλιστα με την Ενωση Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας που εκπροσωπεί τις μεγάλες αλυσίδες, από την ημέρα της ανακοίνωσης των μέτρων, οι ανατιμήσεις των προμηθευτών στα συσκευασμένα προϊόντα είναι μηδενικές. Κι αυτό, όπως λέει ο συγκεκριμένος σύνδεσμος, αποδεικνύεται από το γεγονός ότι κάθε Τρίτη, οι αλυσίδες είναι υποχρεωμένες να ενημερώνουν το υπ. Ανάπτυξης για τις όποιες αυξήσεις τιμών στα ράφια τους. Η προχθεσινή ενημέρωση δεν περιελάμβανε καμία ανατίμηση.
Κι όμως, οι πληροφορίες επιμένουν. Ακόμη λοιπόν κι αν αληθεύουν οι πληροφορίες για νέο γύρο ανατιμήσεων καθ’ οδόν, όσοι το επιχειρήσουν θα έχουν στην πραγματικότητα κάνει μια εντελώς λάθος εκτίμηση της κατάστασης. Η λογική λέει ότι σκάβουν το λάκκο τους αν το κάνουν. Γιατί η κοινωνία θα τους τιμωρήσει, μειώνοντας την κατανάλωση στα συγκεκριμένα προϊόντα. Οι καταναλωτές θα αρχίσουν να αγοράζουν μόνο private label και αυτό θα αποδειχθεί μπούμερανγκ για τους συγκεκριμένους προμηθευτές. Το μέσο καλάθι με προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας είναι κατά κανόνα 30% φθηνότερο από το αντίστοιχο μέσο καλάθι με επώνυμα.
Και τι γίνεται με όσες εταιρείες προέβησαν σε ανατιμήσεις λίγο πριν τις ανακοινώσεις του υπουργού Ανάπτυξης; Μπορεί να αποφευχθεί το ενδεχόμενο σε μια εταιρεία που αύξησε την τιμή της π.χ. στις 10 ή 11 Απριλίου, να προβεί προσεχώς σε εκπτώσεις;
Όχι, δεν μπορεί. Οι εταιρείες αυτές δικαιούνται κανονικά να κάνουν προωθητικές ενέργειες. Βέβαια, οι προμηθευτές αυτοί μπορεί να μην είναι πολλοί. Το τελευταίο διάστημα υπερτερούν οι μειώσεις, δηλαδή η σταθμισμένη αύξηση τιμών με βάση τους τιμοκαταλόγους των προμηθευτών στα σούπερ-μάρκετ, είναι αρνητική.
Στην πραγματικότητα, με την ψήφιση του νόμου αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση για τα πρόστιμα, τα οποία μένει να δούμε πόσο ψηλά θα είναι. Ακούγεται ότι το ανώτατο θα φτάνει τα 2 εκατ. ευρώ.
Τώρα θα δείξουν τι μπορούν να πετύχουν τα μέτρα για την ακρίβεια, αλλά και πόσο αποφασισμένη είναι η κυβέρνηση να αναμετρηθεί με τους παρανομούντες. Δεν πρέπει να διστάσει να επιβάλει πρόστιμα σε όσους πατώντας πάνω σε ένα υπαρκτό παγκόσμιο πρόβλημα εκμεταλλεύονται χρόνιες αδυναμίες της αγοράς για να υπερχρεώσουν τους καταναλωτές. Εάν οι ελεγκτές διαπιστώνουν ότι μια εταιρεία προχώρησε π.χ. χθες σε ανατίμηση 5% σε ένα προϊόν και ταυτόχρονα «τρέχει» για το ίδιο και προωθητική καμπάνια, πρέπει αυτόματα να πέφτει καμπάνα.
Και φυσικά πρέπει κι εμείς κάτι να κάνουμε με την καταναλωτική μας συνείδηση, που στην Ελλάδα δυστυχώς δεν υπάρχει, όπως και καταναλωτικό κίνημα. Και να πάψουμε να ψωνίζουμε σαν να μην υπάρχει αύριο. Η έλλειψη γνώσης για τα πραγματικά μας δικαιώματα, όχι αυτά που φανταζόμαστε ότι έχουμε, είναι τεράστια. Το διαπιστώνουν και όλες οι έρευνες, που μας κατατάσσουν στις χειρότερες θέσεις μεταξύ των πολιτών της ΕΕ.
Και αυτή ακριβώς η έλλειψη γνώσης για τα δικαιώματά μας, αλλά και το γεγονός ότι στην Ελλάδα είναι ελάχιστες οι δραστήριες και σοβαρές καταναλωτικές οργανώσεις, έχει ως αποτέλεσμα να είμαστε αυτοί που περισσότερο από κάθε άλλον στην Ευρώπη είναι πιθανό να μη διαμαρτυρηθούμε εάν συναντήσουμε ένα σοβαρό πρόβλημα στις συναλλαγές μας με τους προμηθευτές. Το ποσοστό στην Ελλάδα κινείται στο 47%, όταν το αντίστοιχο στην ΕΕ είναι στο 27%.
