Τα Panama Papers που ήρθαν στο φως της δημοσιότητας έχουν αναστατώσει την κοινή γνώμη παγκοσμίως. Μερικοί θα προσπαθήσουν να υποβαθμίσουν το εύρος του σκανδάλου, να το υποβαθμίσουν ισχυριζόμενοι πως πρόκειται για μια μεγάλη παρεξήγηση. Άλλοι, πάλι, θα το χαρακτηρίσουν ως μια περαστική καταιγίδα στην πολυτάραχη διεθνή σκηνή και οι πιο ακραίοι θα κάνουν λόγο για άνευ προηγουμένου συνομωσία. Ωστόσο, η αλήθεια είναι πως τα Panama Papers είναι ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα των τελευταίων δεκαετιών και ενδεχομένως να σημάνουν και το τέλος μια εποχής.
Όλα άρχισαν ένα χρόνο πριν, όταν ένας πληροφοριοδότης ήρθε σε επαφή με τη γερμανική εφημερίδα Suddeutsche Zeitung προσφέροντας ένα εξαιρετικά μεγάλο αριθμό στοιχείων από την δικηγορική εταιρεία Mossack Fonseca, η οποία ειδικευόταν στο να βοηθάει τους πλούσιους και τους ισχυρούς να κρύβουν τις περιουσίες τους.
Οι επιπτώσεις των αποκαλύψεων που ήρθαν στο φως της δημοσιότητας θα έχουν αντίκτυπο για μήνες, ίσως και για χρόνια. Θα αλλάξουν, επίσης, και τις απαιτήσεις της κοινής γνώμης που, ήδη, αξιώνει παραιτήσεις και την αλήθεια. Για πρώτη φορά ο κόσμος τα τελευταία χρόνια ξυπνά από ένα βαθύ λήθαργο και ζητεί να μπει ένα τέλος στα ψέματα των πολιτικών, των ισχυρών και των πλούσιων.
Ήδη, τα στοιχεία που έχουν συλλέξει οι δημοσιογράφοι του International Consortium of Investigative Journalists αναφέρουν πως 12 νυν και πρώην παγκόσμιοι ηγέτες εμπλέκονται στο σκάνδαλο. Και αυτό είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου.
Σιγά – σιγά βγαίνουν στην επιφάνεια νέες πληροφορίες και προστίθενται στη λίστα νέα ονόματα ισχυρών προσώπων. Σύμφωνα με τα στοιχεία υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες offshore εταιρείες σε ένα δίκτυο 200 χωρών.
Η παγκόσμια κοινή γνώμη
Ανά τον κόσμο το διαδίκτυο έχει «πάρει φωτιά» και οι περισσότεροι πολίτες κάνουν την δική τους έρευνα ψάχνοντας τους εμπλεκόμενους στις χώρες τους.
Τα προεόρτια για την σπουδαιότητα των αποκαλύψεων φάνηκαν όταν εκπρόσωπος του Κρεμλίνου πριν μερικές μέρες δήλωσε πως ο Ρώσος πρόεδρος, Vladimir Putin, δεν είχε καμία ανάμειξη στο σκάνδαλο και έκανε λόγο για εσκεμμένη επίθεση κατά του Ρώσου ηγέτη.
Τα Panama Papers για τους περισσότερους πολίτες δεν αποτελούν σοκ αλλά μάλλον μια επιβεβαίωση για μια κατάσταση που όλοι γνώριζαν πως υπήρχε. Η επιβεβαίωση είναι που θα κάνει όλη τη διαφορά στην κοινή γνώμη και θα ενεργήσει ως καταλύτης ώστε οι πολίτες να απαιτήσουν εξηγήσεις που ενδεχομένως να οδηγήσουν σε παραιτήσεις πολιτικών. Ο ασκός του Αιόλου έχει, πλέον, ανοίξει και ήδη η πρώτη παραίτηση δρομολογήθηκε στην Ισλανδία όπου ο πρωθυπουργός θα αποχωρήσει από την εξουσία.
Την τελευταία δεκαετία η διαφθορά ευθύνεται περισσότερο από ποτέ για την ασταθή οικονομία, την αύξηση της φτώχειας και την ανικανότητα των πολιτικών ελίτ να δράσουν ελεύθερα και σωστά. Οι λαοί βλέπουν στα Panama Papers να επιβεβαιώνονται οι χειρότεροι φόβοι τους καθώς είναι πλέον φανερό πως τα χρήματα των φορολογούμενων δεν πηγαίνουν μονάχα στα ταμεία του κράτους. Στα παρασκήνια, μακριά από την κοινή θέα σκιώδεις εταιρείες υπηρετούν διαπλεκόμενα συμφέροντα.
Ποιοι εμπλέκονται
Η δικηγορική εταιρεία Mossack Fonseca έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στο σκάνδαλο. Οι δικηγόροι της είναι εκείνοι που διοργάνωσαν το δίκτυο των offshore. Η συγκεκριμένη εταιρεία ιδρύθηκε το 1977. Η δημιουργία μιας εταιρείας offshore είναι απόλυτα νόμιμη από τη στιγμή που τα έσοδα και τα περιουσιακά της στοιχεία δηλώνονται στην εφορία.
Ο συνιδρυτής της Mossack Fonseca, Ramon Fonseca, δήλωσε στους Financial Times πως δεν ευθύνονται οι δικηγόροι εάν οι υπηρεσίες τους χρησιμοποιούνται για αισχρούς σκοπούς. «Είναι σαν έχεις αγοράσει ένα αυτοκίνητο και να το πουλάς σε μία αντιπροσωπεία η οποία με τη σειρά της το πουλάει σε μια γυναίκα που σκοτώνει κάποιον με αυτό . Η εταιρεία δεν ευθύνεται», τόνισε ο κ. Fonseca.
Ωστόσο, το σκάνδαλο επανέφερε ερωτήματα όπως το απόρρητο που υπάρχει για τις offshore εταιρείες, καθώς πολλά από τα ονόματα που συνεχίζουν να βγαίνουν στη δημοσιότητα σχετίζονται με την εξουσία.
Η Ρωσία
Παραδόξως, το πρόσωπο το οποίο συνδέεται περισσότερο από τα άλλα με το σκάνδαλο δεν αναφέρεται στα στοιχειά και αυτό για μερικούς είναι διότι ο Vladimir Putin, είναι αθώος ή επειδή έχει καλύψει με τέτοια δεξιοτεχνία τα ίχνη του, ώστε μόνον οι συνεργάτες του φαίνονται.
Το όνομα που αναφέρεται επανειλημμένα στα Panama Papers είναι αυτό του, μουσικού Sergei Roldugin και ο οποίος συνδέεται με ένα δίκτυο offshore εταιρειών που διαχειρίστηκαν τουλάχιστον 2 δισ. δολάρια. Πρόκειται για τράπεζες, επιχειρηματίες από το περιβάλλον του Putin και για βρετανικές εταιρείες με έδρα τον Παναμά.
Η Ισλανδία
Την επομένη του σκανδάλου 22.000 Ισλανδοί κατέβηκαν στους δρόμους και απέτισαν την παραίτηση του πρωθυπουργού, Sigmundur David Gunnlaugsson. Το επόμενο απόγευμα ο κ. Gunnlaugsson παραιτήθηκε.
Ο Ισλανδός πρωθυπουργός και η σύζυγός του κατείχαν μια εταιρεία μετοχών εκατομμυρίων δολαρίων. Οι μετοχές αυτές είχαν εκδοθεί από ισλανδικές τράπεζες οι οποίες είχαν καταρρεύσει κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης του 2008. Η κυβέρνηση του κ. Gunnlaugsson είχε διαπραγματευτεί με τις συγκεκριμένες τράπεζες, ώστε να βρεθεί μια λύση με τους δανειστές της χώρας.
Η Ουκρανία
Ο νυν πρόεδρος της Ουκρανίας, Petro Poroshenko, είχε υποσχεθεί, πριν εκλεγεί, ότι αν κέρδιζε τις εκλογές θα πουλούσε το μεγαλύτερο μέρος των περιουσιακών στοιχείων του. Το 2014 όταν η οικονομία της χώρα άρχισε να χειροτερεύει ο κ. Poroshenko μετέτρεψε την εταιρεία σοκολατοποιίας που είχε σε μια εταιρεία χαρτοφυλακίου.
Η Κίνα
Περίπου οκτώ συγγενείς μελών της κυβέρνησης εμπλέκονται στο σκάνδαλο. Ανάμεσά τους βρίσκεται και ο γαμπρός του πρωθυπουργού, Xi Jinping. Ο γαμπρός του Xi είναι επικεφαλής της εκστρατείας κατά της διαφθορά που μαστίζει το κόμμα τα τελευταία χρόνια.
Οι τελευταίες αποκαλύψεις προστίθενται σε αυτές σύμφωνα με τις οποίες εμπλέκονταν πρώην ηγέτες της χώρας. Η Κίνα αντέδρασε επιθετικά στα στοιχεία των Panama Papers κάνοντας λόγο για παραπληροφόρηση.
Η Βρετανία
Το σκάνδαλο έχει αγγίξει και τον Βρετανό πρωθυπουργό, David Cameron καθώς ο πατέρας του, Ian Cameron, είχε ιδρύσει offshore εταιρεία με έδρα στις Μπαχάμες. Σε συνέντευξη που έδωσε στο τηλεοπτικό δίκτυο, ITV, ο Βρετανός πρωθυπουργός επιβεβαίωσε πως είχε μετοχές στην εταιρεία Blairmore Investment Trust.
«Είχαμε, πράγματι, στην κατοχή μας 5000 μετοχές της Blairmore Investment Trust, τις οποίες πουλήσαμε τον Ιανουάριο του 2010. Το συνολικό ποσό που λάβαμε από τη συγκεκριμένη πώληση ανέρχεται στις 30.000 λίρες για τα οποία φυσικά και έχει καταβληθεί και η νόμιμη φορολογία. Θέλω να είμαι όσο πιο ξεκάθαρος γίνεται τόσο για το παρελθόν, όσο και για το παρόν και το μέλλον, δεν έχω απολύτως τίποτα να κρύψω», δήλωσε ο Βρετανός πρωθυπουργός.
Ως αποτέλεσμα η δημοτικότητα του David Cameron έπεσε στο χαμηλότερο ποσοστό των τελευταίων τριών ετών. Σύμφωνα με δημοσκόπηση του ινστιτούτου YouGov μόνο το 34% δηλώνει πως έχει θετική άποψη για τις ενέργειες του κ. Cameron, ενώ το 58% των Βρετανών έχουν αρνητική άποψη για τον πρωθυπουργό.
Η Συρία και η Βόρεια Κορέα
Το συριακό καθεστώς φέρεται να έχει παρακάμψει τις διεθνείς κυρώσεις με τρεις εταιρείες offshore.
Σύμφωνα με τα στοιχεία ο ξάδερφος του Assad είχε αναλάβει τη σύσταση των εταιρειών σε φορολογικούς παραδείσους.
Η νομική εταιρεία Mossack Fonseca είχε στενούς δεσμούς με την εταιρεία DCB Finance, που έχει την έδρα της στη Βόρεια Κορέα. Οι ΗΠΑ είχαν επιβάλλει κυρώσεις στην εταιρεία επειδή υποστήριζε με κεφάλαιά της το καθεστώς της Βόρειας Κορέας και είχε δεσμούς με τράπεζα που χρηματοδοτούσε το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας.
Παγκόσμιες τράπεζες
Περίπου 15.000 εταιρείες offshore δημιουργήθηκαν από την Mossack Fonseca για περισσότερες από 500 τράπεζες σύμφωνα με τα στοιχεία της ICIJ.
Μερικές από τις μεγαλύτερες και πιο γνωστές τράπεζες όπως οι UBS, η HSBC και η Credit Suisse, αναφέρονται στα Panama Papers. Σύμφωνα με τις πληροφορίες ο επικεφαλής της HSBC, Stuart Gulliver, είχε προσωπικό λογαριασμό offshore το οποίο είχε επιμεληθεί η Mossack Fonseca.
Παγκόσμιες προσωπικότητες και διασημότητες
Από τα Panama Papers δεν λείπουν ούτε και οι διάσημοι τόσο από τον κόσμο του θεάματος όσο και από τον αθλητικό κόσμο.
Το όνομα που έχει προκαλέσει τη μεγαλύτερη αίσθηση είναι αυτό του διάσημου ποδοσφαιριστή Lionel Messi. Σύμφωνα με τα στοιχεία που ήρθαν στο φως της δημοσιότητας ο αργεντινός άσος διατηρεί μαζί με τον πατέρα του offshore εταιρεία με έδρα στον Παναμά. Ήδη η ισπανική Δικαιοσύνη έχει ξεκινήσει έρευνες.
Η διοίκηση της ποδοσφαιρικής ομάδας Barcelona σε ανακοίνωσή της εξέφρασε τη πλήρη συμπαράστασή της στον ποδοσφαιριστή τονίζοντας πως από την πρώτη στιγμή που ξέσπασε το σκάνδαλο η ομάδα έχει στείλει την αγάπη και την στήριξή της, τόσο στον ίδιο όσο και στην οικογένειά του. Η διοίκηση έχει θέσει όλα τα νομικά μέσα στη διάθεσή του προκειμένου να γίνουν όλες οι απαραίτητες ενέργειες ώστε η έρευνα να ρίξει άπλετο φως στην υπόθεση.
Ο Ισπανός σκηνοθέτης, Pedro Almodovar, σύμφωνα με τα Panama Papers φέρεται να έχει σχέσεις με την offshore εταιρεία Glen Valley Corporation με έδρα στις Βρετανικές Παρθένες Νήσους, και η οποία λειτούργησε από το 1991 έως το1994.
Σύμφωνα με τον αδερφό του διάσημου σκηνοθέτη η εταιρεία έχει, πλέον, κλείσει. Ωστόσο, η εικόνα του Almodovar έχει υποστεί τέτοια ζημία που ακύρωσε μια σειρά από δημόσιες εμφανίσεις για την προώθηση της νέας του ταινία.
Στο στόχαστρο βρέθηκε και ο δημοφιλής Κινέζος ηθοποιός Jackie Chan ο οποίος, σύμφωνα με τα στοιχεία, φέρεται να κατέχει τουλάχιστον έξι offshore εταιρείες.
Το κουβάρι συνεχίζει να ξετυλίγεται και τα στοιχεία που βρέθηκαν στα Panama Papers συνεχίζουν να δημοσιοποιούνται και το σίγουρο είναι πως τις επόμενες εβδομάδες το σκάνδαλο θα συνεχίσει να απασχολεί την παγκόσμια κοινή γνώμη.
