Μετά το μυστήριο γύρω από την απόλυση του γαμπρού του Ερντογάν από τη θέση του υπουργού Οικονομικών, το οποίο δεν έχει εξιχνιαστεί, ένα νέο πέπλο μυστηρίου καλύπτει την «καρατόμηση» του κεντρικού τραπεζίτη Νάτσι Άμπαλ.
Οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών στην Τουρκία είναι άκρως ανησυχητικές με διεθνείς παράγοντες να κατακεραυνώνουν για πολλοστή φορά τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και τις ανορθόδοξες πολιτικές του, ενώ είναι έντονη η φημολογία για τους πραγματικούς λόγους που ο Τούρκος πρόεδρος «τελείωσε»… βράδυ τον Άμπαλ.
«Ο Ερντογάν επιλέγει τη χειρότερη δυνατή στιγμή να εκθέσει την Τουρκία στην εκκεντρική οικονομική του θεωρία ότι τα υψηλότερα επιτόκια δεν μειώνουν τον πληθωρισμό αλλά τον αυξάνουν», σημειώνει σε άρθρο του ο Ντέσμοντ Λάχμαν, συνεργάτης του American Enterprise Institute και πρώην στέλεχος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Προκαλεί μεγάλη εντύπωση, προσθέτει ο ίδιος, ότι ο Τούρκος πρόεδρος προχώρησε τώρα σε αυτή την κίνηση, σε μία συγκυρία που επιδεινώνονται οι χρηματοδοτικές συνθήκες για τις αναδυόμενες οικονομίες, όπως η τουρκική.
Φαίνεται ότι ο Ερντογάν αλλάζει τους διοικητές σαν τα πουκάμισα όχι μόνο όταν δεν υπακούν στις εντολές του αλλά και όταν γίνονται… αδιάκριτοι. Στον απόηχο των εξελίξεων, ο Αλί Μπαμπατζάν, νυν ηγέτης του Κόμματος Δημοκρατίας και Προόδου (DEVA) και πρώην υπουργός Οικονομικών του Ερντογάν, μίλησε για τις φήμες που κυκλοφορούν αναφορικά με τον πραγματικό λόγο που ο Τούρκος πρόεδρος απέλυσε τον κεντρικό τραπεζίτη – και αγαπημένο των αγορών.
Σύμφωνα με τη σχετική φημολογία, ο Άμπαλ ρωτούσε επίμονα να μάθει υπό ποιες συνθήκες χάθηκαν 130 δισ. δολάρια από την κεντρική τράπεζα όταν υπουργός Οικονομικών ήταν ο γαμπρός του Ερντογάν, Μπεράτ Αλμπαϊράκ.
Άμπαλ και Αλμπαϊράκ δεν είχαν ποτέ τις καλύτερες σχέσεις καθώς ο μέχρι πρότινος κεντρικός τραπεζίτης (είχε διατελέσει και αυτός υπουργός Οικονομικών στο παρελθόν) είχε επανειλημμένα εκφραστεί ανοιχτά κατά των επιλογών του Αλμπαϊράκ.
Η αλήθεια είναι ότι μέσα στο 2020 κάθε φορά που η τουρκική λίρα δεχόταν πιέσεις οι τουρκικές αρχές χρησιμοποιούσαν τα συναλλαγματικά αποθέματα για να σταματήσουν την κατρακύλα. Ήταν δηλαδή ένα εργαλείο για να μπορεί ο Ερντογάν να συνεχίζει τις πολιτικές του χωρίς να ξεσπάσει γενικευμένη κρίση στην Τουρκία.
Πως λειτουργούσε ο μηχανισμός; Οι κρατικές τράπεζες πωλούσαν δολάρια για να στηρίξουν τη λίρα και μέσω swaps η κεντρική τράπεζα τις στήριζε. Αποτέλεσμα ήταν μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα το συνάλλαγμα που είχε στην κατοχή της η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας να υποχωρήσει από τα 130 δισ. δολάρια στα 11 δισ. δολάρια.
Την ώρα, λοιπόν, που οι συνθήκες επιδεινώνονται και η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας (CBRT) έχει ξεμείνει από συναλλαγματικά αποθέματα, ο Ερντογάν συνεχίζει το… γνωστό τροπάριο. Υπόσχεται μεγαλεία στους Τούρκους και τους ζητάει να μετατρέψουν ό,τι δολάρια και χρυσό έχουν σε λίρες για να στηρίξουν την οικονομία, όμως οι φήμες για κακοδιαχείριση οργιάζουν.
Ο Μουράτ Ουισάλ, τον οποίο αντικατέστησε ο Άμπαλ τον περασμένο Νοέμβριο και ο ίδιος είχε αντικαταστήσει τον Μουράτ Τσεντίκαγια τον Ιούλιο του 2019, διατηρούσε τα επιτόκια κάτω από τον πληθωρισμό για να βοηθήσει την κυβέρνηση να υλοποιήσει την πιστωτική έκρηξη στη χώρα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να δεχθεί ασφυκτικές πιέσεις η τουρκική λίρα και ο Ουισάλ, υπό τις οδηγίες του Αλμπαϊράκ, χρησιμοποιούσε τα συναλλαγματικά αποθέματα για να μην φτάσει στο γκρεμό η οικονομία.
Τα συναλλαγματικά αποθέματα είναι μετρητά ή άλλα assets όπως χρυσός των οποίων η ονομαστική αξία είναι σε ξένο νόμισμα. Ο βασικός λόγος που οι κεντρικές τράπεζες χτίζουν συναλλαγματικά αποθέματα είναι για να μπορούν να στηρίξουν το νόμισμα της χώρας σε έκτακτη ανάγκη και να αποτρέψουν τη χρεοκοπία. Η CBRT σήμερα διαθέτει λιγοστές άμυνες στην περίπτωση νέου sell-off της λίρας. Έτσι αν γίνουν ακόμη χειρότερα τα πράγματα, η επιβολή κάποιας μορφής capital controls φαίνεται πως είναι μονόδρομος, σύμφωνα με όσα εκτιμούν Societe Generale και Capital Economics.
