Κινήσεις-ματ επιδιώκει να κάνει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και μένει να δούμε αν έχει τους πόρους να χρηματοδοτήσει το φιλόδοξο σχέδιό του, που έχει στόχο να σταματήσει την κατρακύλα της τουρκικής λίρας και τη δολαριοποίηση της οικονομίας, η οποία βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Μετά το ανελέητο σφυροκόπημα στην τουρκική λίρα και τελευταία στο Χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης, ο Τούρκος πρόεδρος θέλει να δώσει κίνητρα για να βγει από τα στρώματα ο χρυσός αξίας 280 δισ. δολαρίων που κρύβουν οι Τούρκοι πολίτες, ενώ παράλληλα προσφέρει «εγγύηση απόδοσης» στις καταθέσεις νοικοκυριών και επιχειρήσεων για να ανακόψει τη μετατροπή λιρών σε δολάρια.
Σε λίγη ώρα μετά τις ανακοινώσεις η ισοτιμία της λίρας με το δολάριο υποχώρησε 30% από τις 18,74 λίρες στις 13,30 λίρες.
Ο Τούρκος πρόεδρος πιστεύει ότι υπάρχουν 5.000 τόνοι χρυσού κρυμμένοι κάτω από τα… μαξιλάρια, όπως δήλωσε ο ίδιος χθες βράδυ. Χρυσός που αξίζει 280 δισ. δολάρια και μπορεί να σώσει την τουρκική οικονομία. Δεν υπάρχουν μέχρι στιγμής λεπτομέρειες για τα κίνητρα που σκέφτεται ο Ερντογάν, ωστόσο υπάρχει προηγούμενο. Τον περασμένο Μάρτιο, ζήτησε από τα κοσμηματοπωλεία όλης της χώρας να καταθέσουν στην κεντρική τράπεζα συνολικά 20 τόνους χρυσού, ενώ επανειλημμένα έχει καλέσει τους πολίτες να πάνε τον χρυσό στην κεντρική τράπεζα. Αυτή τη φορά τα κίνητρα θα είναι διαφορετικά.
Το άλλο εργαλείο που ανακοίνωσε ο Ερντογάν και κατάφερε να δώσει πολύ μεγάλη ανάσα στην τουρκική λίρα, είναι η «εγγύηση απόδοσης» στις καταθέσεις. Αν η μηνιαία απόδοση μιας κατάθεσης είναι χαμηλότερη από την απόδοση της συναλλαγματικής ισοτιμίας στο ίδιο διάστημα, τότε το τουρκικό κράτος θα πληρώνει τη διαφορά στον καταθέτη. Με αυτόν τον τρόπο ο Ερντογάν πιστεύει ότι θα σώσει την παρτίδα, αφού στην ουσία θα εξουδετερώσει κάθε κίνητρο μετατροπής συναλλάγματος.
Με άλλα λόγια, ο Τούρκος πρόεδρος προχωρά σε αύξηση των επιτοκίων από την πίσω πόρτα. Αν και δεν έχουν ανακοινωθεί οι λεπτομέρειες του σχεδίου, το γεγονός ότι η διαφορά μεταξύ της μηνιαίας απόδοσης της κατάθεσης και της μηνιαίας ανόδου της συναλλαγματικής ισοτιμίας θα καταβάλλεται από το κράτος σημαίνει ότι ο Ερντογάν αυξάνει τα επιτόκια της λίρας από την πίσω πόρτα.
Αναλυτές εκτιμούν ότι αναμφίβολα η κίνηση αυτή θα αποκλιμακώσει κάπως τις πιέσεις στην αγορά συναλλάγματος, όμως πρέπει να δούμε τις εξελίξεις των επόμενων ημερών.
Επειδή, όμως, ο Ερντογάν δεν διαθέτει αυτή τη στιγμή τη ρευστότητα που θα ήθελε, η κίνησή του μοιάζει περισσότερο με… μπλόφα σε ένα καλά στημένο παιχνίδι πόκερ.
Για να βρεθούν οι πόροι που θα χρηματοδοτήσουν το σχέδιο του Ερντογάν, θα πρέπει είτε να πάει σε αυξήσεις φόρων, είτε να δανειστεί χρήματα είτε να τυπώσει φρέσκο χρήμα η κεντρική τράπεζα. Και οι τρεις επιλογές είναι ακριβές. Μιλάμε για ένα πολύ μεγάλο δημοσιονομικό κόστος, το οποίο χρειάζεται περαιτέρω δημοσιονομική επέκταση που με τη σειρά της θα προκαλέσει νέες πληθωριστικές πιέσεις. Έτσι η Τουρκία ενδέχεται να βρεθεί και πάλι εγκλωβισμένη σε ένα φαύλο κύκλο, παρόμοιο με αυτόν που βρίσκεται μέχρι σήμερα.
Προς το παρόν, ωστόσο και για λίγο καιρό, αναμένεται να μετριαστεί η τρομακτική ζήτηση για συνάλλαγμα που συνεπάγεται ότι το λιγότερο που μπορεί να κερδίσει ο Ερντογάν είναι χρόνο. Ο Τούρκος πρόεδρος ελπίζει στην ψυχολογία. Αν οι Τούρκοι σταματήσουν λόγω των εξαγγελιών να δολαριοποιούν τις οικονομίες τους και η τουρκική λίρα σταθεροποιηθεί, δεν θα χρειαστεί να βάλει το χέρι στην τσέπη για να χρηματοδοτήσει τις εξαγγελίες.
Σημειώνεται ότι αυτή τη στιγμή το μέσο επιτόκιο καταθέσεων στην Τουρκία είναι λίγο πάνω από το 14%, όταν ο πληθωρισμός διαμορφώνεται στο 21,3%. Με άλλα λόγια οι Τούρκοι χάνουν ετησίως περίπου 7% των οικονομιών τους από τη σχέση επιτοκίων-πληθωρισμού.
