Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Με ανοιχτό το στόμα έμειναν αναλυτές και επενδυτές όταν άκουσαν το... καινοτόμο σχέδιο του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για την καταπολέμηση του πληθωρισμού και τη μείωσή του από το υψηλό 15 ετών (στο 24,5%) που κατέγραψε τον Σεπτέμβριο. Ο Τούρκος πρόεδρος θέλει να μειώσει τον πληθωρισμό παρεμβαίνοντας στην οικονομία με τρόπο που θυμίζει άλλα καθεστώτα και άλλες εποχές, καθώς στην περίπτωση που δεν τα καταφέρει με την εθελοντική συμμετοχή των επιχειρήσεων, δεν αποκλείεται να μειώσει τον πληθωρισμό... με διάταγμα.
Στο μεταξύ, το ΔΝΤ υποβαθμίζει τις προβλέψεις για την τουρκική οικονομία, εκτιμώντας ότι θα «τρέξει» με ρυθμό 0,4% το 2019 έναντι 7,4% το 2017 και καλεί την τουρκική κυβέρνηση να λάβει μέτρα τόσο σε δημοσιονομικό όσο και σε επίπεδο νομισματικής πολιτικής. Στην ουσία το Ταμείο λέει στον Ερντογάν ότι χρειάζονται πολιτικές... ΔΝΤ, ενώ πριν από λίγες ημέρες η Fitch υποβάθμισε 20 τουρκικές τράπεζες επισημαίνοντας τα μεγάλα προβλήματα του κλάδου από την κατάρρευση της λίρας. Υπενθυμίζεται ότι οι τουρκικές τράπεζες καλούνται να αναχρηματοδοτήσουν χρέος 100 δισ. δολαρίων τον επόμενο χρόνο.
Το... μεγαλοφυές τέχνασμα του σουλτάνου για την κατά μέτωπο σύγκρουση με τον πληθωρισμό θα πρέπει μάλλον να διδάσκεται στο εξής στα οικονομικά πανεπιστήμια. Ούτε λίγο ούτε πολύ, ο υπουργός Οικονομικών, Μπεράτ Αλμπαϊράκ, απεύθυνε κάλεσμα σε όλες τις επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα να συμμετάσχουν εθελοντικά σε μία εκστρατεία για τη μείωση των τιμών κατά 10% έως το τέλος του έτους. Βρέξει χιονίσει, δηλαδή, στις αγορές, και άσχετα με τις υποχρεώσεις που αυξάνονται λόγω της κατάρρευσης της λίρας, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να βρουν τρόπο να μειώσουν τις τιμές, μόνο και μόνο επειδή το λέει ο Ερντογάν.
Την ίδια ώρα, η Deutsche Welle μεταδίδει ότι μέχρι τέλος του έτους οι επιχειρήσεις που θα έχουν αιτηθεί διακανονισμό χρεών από τα δικαστήρια θα ξεπεράσουν τις 7.000. Σε μερικές από αυτές τις επιχειρήσεις, οι δημοτικές αστυνομικές αρχές θα κάνουν ελέγχους για να διασφαλίσουν ότι οι τιμές δεν αυξάνονται...
Επειδή, όμως, τόσο ο επιχειρηματικός κλάδος, όσο και ο τραπεζικός κινδυνεύουν με τσουνάμι «λουκέτων», η ένωση τουρκικών τραπεζών (TBB) καλεί τις τράπεζες να αναδιαρθρώσουν επιχειρηματικά δάνεια ύψους έως 15 εκατ. λιρών, προσφέροντας περίοδο χάριτος 6 μηνών. Ο όγκος των δανείων αυτών μοιάζει με σταγόνα στον ωκεανό των επιχειρηματικών χρεών που κινδυνεύουν καθημερινά με αθέτηση.
Σχεδόν από την αρχή του έτους μέχρι σήμερα και όσο η τουρκική λίρα δεχόταν διαδοχικά χτυπήματα στην αγορά συναλλάγματος, ο Τούρκος πρόεδρος υποστήριζε ότι υπάρχει τρόπος να υποχωρήσει ο πληθωρισμός. Όμως, το ριζοσπαστικό οικονομικό πλάνο του σουλτάνου δεν περιελάμβανε την αύξηση των επιτοκίων από την κεντρική τράπεζα της χώρας (CBRT). Ίσα ίσα που ο Ερντογάν σε κάθε ευκαιρία έλεγε ότι τα υψηλά επιτόκια είναι... του διαβόλου και υπάρχουν και άλλες αποτελεσματικές μέθοδοι.
Μία τέτοια -αποτελεσματική – μέθοδο παρουσίασε ο γαμπρός του Ερντογάν. Ο Αλμπαϊράκ απέδειξε ότι η αύξηση των επιτοκίων από την CBRT τον περασμένο μήνα ήταν «έκτακτη» και σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί ένδειξη ότι η κυβέρνηση κάνει στροφή προς ορθόδοξες οικονομικές πολιτικές.
Σύμφωνα με την Capital Economics, το «σχέδιο» που παρουσίασε ο Αλμπαϊράκ δείχνει ότι δεν πρέπει να περιμένουμε νέα αύξηση των επιτοκίων από την CBRT, καθώς είναι σαφές πλέον ότι ο Ενρτογάν δεν προτίθεται να λάβει σοβαρά μέτρα για να αποκαταστήσει τη χαμένη αξιοπιστία της οικονομικής και νομισματικής πολιτικής της Τουρκίας. Το γεγονός, μάλιστα, ότι ο σουλτάνος ανακοίνωσε πως στο Συμβούλιο Οικονομικής Πολιτικής θα συμμετέχουν ορισμένοι από τους στενότερους συμβούλους του, οι οποίοι ευθύνονται για τις εξελίξεις και τις στρεβλώσεις της τελευταίας πενταετίας, δείχνει σύμφωνα με την Capital Economics, ότι ο ίδιος επιδιώκει έναν πιο παρεμβατικό ρόλο.
Όσο για το μεγαλόπνοο σχέδιο μείωσης των τιμών, η Capital Economics σημειώνει πως αν συνεχίσει ο πληθωρισμός να καλπάζει, από το εθελοντικό πλάνο μείωσης των τιμών μπορεί να πάμε στην επιβολή αυστηρών κρατικών περιορισμών σε βασικά αγαθά. Σύμφωνα με εμπειρικά παραδείγματα ο έλεγχος των τιμών αποτελεί συνήθως ένα αναποτελεσματικό μέτρο. Ήδη, στην Τουρκία, το κρατικό παρατηρητήριο τιμών δεν έχει καταφέρει να περιορίσει την άνοδο των τιμών σε γαλακτοκομικά και κτηνοτροφικά προϊόντα. Η Capital Economics καταλήγει λέγοντας ότι με βάση το παράδειγμα της Αργεντινής, στην οποία επιβλήθηκαν πολλές φορές περιορισμοί στις τιμές, η ζημιά μακροπρόθεσμα είναι τεράστια και επηρεάζει σημαντικά τις επενδύσεις και την παραγωγικότητα.
