Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Εφιαλτικές διαστάσεις λαμβάνει η κατάρρευση της τουρκικής λίρας, των τουρκικών ομολόγων και κάθε τίτλου που σχετίζεται με μία οικονομία που κάθε ημέρα που περνάει βρίσκεται πιο κοντά στην άβυσσο. Η τροπή που έχουν πάρει τα πράγματα στην Τουρκία δείχνει ότι ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πήγε σε πρόωρες εκλογές για να προλάβει να ανακηρυχθεί «σουλτάνος», συγκεντρώνοντας περισσότερες εξουσίες και να έχει των έλεγχο των πάντων όταν η οικονομία εμφανίσει σημάδια φούσκας.
Στην παρούσα φάση, ωστόσο, ο Τούρκος πρόεδρος δεν έχει άλλο χρόνο και θα πρέπει να αποφασίσει τον δρόμο που θα ακολουθήσει η χώρα του. Διότι, σε αντίθεση με τους ψηφοφόρους, οι οποίοι θαμπώθηκαν από τα μεγάλα έργα και την υπερβολική ανάπτυξη, οι επενδυτές «ψηφίζουν» καθημερινά, απορρίπτοντας στην πλειοψηφία τους τις τακτικές του Ερντογάν. Το χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης έχει χάσει σχεδόν 20% μέσα στο 2018, η λίρα έχει διολισθήσει περίπου 30% έναντι του δολαρίου και το κόστος δανεισμού του δημοσίου για ένα (!) χρόνο αγγίζει το 20%.
Στο πρόγραμμα των 100 ημερών διακυβέρνησης, ο σουλτάνος παρουσίασε γύρω στα 400 project, όμως ο κόσμος παραπονιέται αφού μπορεί η οικονομία να έτρεξε πέρσι με ρυθμό ανάπτυξης 7,4% αλλά οι Τούρκοι έχουν γίνει από τον Ιούλιο του 2017 μέχρι σήμερα πολύ πιο φτωχοί με το νόμισμά τους να υποτιμάται κατά 60%.
Τα ομόλογα σε τουρκική λίρα έχουν χάσει 38% μέσα στο 2018 αναγκάζοντας αναλυτές να συγκρίνουν την Τουρκία με την Αργεντινή. Ομόλογα σε δολάριο έχουν σταματήσει να εκδίδονται από τον περασμένο Απρίλιο, τα ασφάλιστρα κινδύνου (CDS) βρίσκονται στο υψηλότερο επίπεδο από το 2009 και στην ουσία η Τουρκία είναι αποκλεισμένη από τις αγορές. Αυτός είναι ο λόγος που ακούγεται όλο και πιο συχνά το ΔΝΤ και η πιθανότητα εμπλοκής του για τη διάσωση της τουρκικής οικονομίας.
Τα πράγματα όμως δεν είναι τόσο απλά. Ο σουλτάνος δεν είναι πια ο αγαπημένος της Δύσης, ο μεταρρυθμιστής και ο άνθρωπος που επέβαλε δημοσιονομική πειθαρχία στα χρόνια του ΔΝΤ. Είναι ένας πολιτικός που θέλει να ελέγχει τα πάντα και φοβάται τα πάντα μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016. Είναι ο απόλυτος άρχοντας που θεωρεί την Ευρώπη αποτυχημένη και την Αμερική του Ντόναλντ Τραμπ ότι θέλει να κλονίσει τις παγκόσμιες ισορροπίες (όσο δεν του παραδίδουν τον Φετουλάχ Γκιουλέν) και έχει αποφασίσει να συμπλεύσει με τη Ρωσία και το Ιράν.
Όταν στα τέλη Μαΐου το Liberal.gr αναφερόταν στα προβλήματα της τουρκικής οικονομίας και στους φόβους για επιβολή capital controls, τα πράγματα ήταν πολύ καλύτερα από σήμερα. Ακόμη και στα μέσα Ιουλίου, όταν ο Ερντογάν επέλεξε τον γαμπρό του για υπουργό Οικονομικών και έγινε η πρώτη αναφορά στην πιθανότητα εμπλοκής του ΔΝΤ, η κατάσταση ήταν πιο ελεγχόμενη.
Σήμερα, η χώρα βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης: Αν ο Τούρκος πρόεδρος δεν επιτρέψει στην κεντρική τράπεζα της χώρας, CBRT, να αυξήσει τα επιτόκια και να δεσμευθεί ότι θα συνεχίσει να τα αυξάνει μέχρι να καταπολεμήσει τον πληθωρισμό, τότε όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοικτά και οι εξελίξεις στην Τουρκία μπορεί να είναι πολύ πιο ραγδαίες απ' ότι πολλοί φαντάζονται.
Η αναγκαιότητα της κατάστασης αποδεικνύεται, επίσης, από το γεγονός ότι η CBRT ανακοίνωσε προχθές μέτρα ενίσχυσης της ρευστότητας σε δολάρια για τις τράπεζες, ένα μέτρο ύψους 2,2 δισ. δολαρίων, το οποίο ωστόσο μοιάζει με… παυσίπονο για την καταπολέμηση σοβαρής ασθένειας.
Μόνο αν η κεντρική τράπεζα δείξει αποφασισμένη να λειτουργήσει σαν κανονική κεντρική τράπεζα και όχι σαν υποχείριο του Ερντογάν, μπορεί να ηρεμήσουν τα πράγματα στις αγορές. Υπάρχει, βέβαια, και η πολιτική διάσταση αφού ακόμη και αν αυξηθούν τα επιτόκια, η κατάσταση μπορεί και πάλι να ξεφύγει από τον έλεγχο στην περίπτωση που επιβληθούν νέες κυρώσεις από τις ΗΠΑ. Μέχρι στιγμής, οι κυρώσεις και από τις δύο πλευρές θεωρούνται αμελητέες, αν όμως κλιμακωθεί η ένταση μεταξύ των ΗΠΑ-Τουρκίας και ο Ντόναλντ Τραμπ φτάσει στο σημείο να επιβάλει κυρώσεις κατά τουρκικών τραπεζών, τότε θα μιλάμε για «αρμαγεδδώνα».
Αν διαβάσει κάποιος τις αναλύσεις οικονομολόγων και πολιτικών που δημοσιεύονται στα φιλικά προς τον Ερντογάν μέσα ενημέρωσης θα νομίζει ότι η Τουρκία είναι ένας παράδεισος, έχει τον καλύτερο ηγέτη στον κόσμο και η Δύση της έχει κηρύξει οικονομικό πόλεμο σε μια προσπάθεια να αποσταθεροποιήσει τη χώρα.
Αν, στον αντίποδα, δούμε τις εκθέσεις και τις αναλύσεις επενδυτικών τραπεζών, οίκων αξιολόγησης και άλλων αναλυτών της αγοράς, θα καταλάβουμε ότι η Τουρκία βρίσκεται κοντά στο χείλος της χρεοκοπίας και του ΔΝΤ, ή τέλος πάντων στην αναζήτηση κεφαλαίων από… φίλους και γνωστούς, αφού ο σουλτάνος δεν θέλει να ακούει για οργανισμούς σαν το ΔΝΤ.
Ο Τούρκος πρόεδρος κατηγορεί τις αγορές ότι προσπαθούν να τον εμποδίσουν να εφαρμόσει τις πολιτικές που θέλει και συνδέει την κατάρρευση της τουρκικής λίρας – αλλά και γενικότερα των τουρκικών τίτλων – με γεωπολιτικά συμφέροντα. Πολλές, φορές, μάλιστα, τα φιλικά προς τον Ερντογάν άρθρα καταλήγουν στον μεγάλο του εχθρό Φετουλάχ Γκιουλέν και στο γεγονός ότι οι ΗΠΑ δεν τον εκδίδουν στην Τουρκία.
Δεν θα πρέπει, τέλος, να ξεχνάμε ότι ο Ερντογάν ανήλθε στην εξουσία μετά από αλλεπάλληλες κρίσεις που οδήγησαν σε πολιτική αλλαγή. Με τον πληθωρισμό στο 15,85% τον Ιούλιο – σε υψηλό 14 ετών – και την ισοτιμία της λίρας με το δολάριο να έχει ξεπεράσει το «φράγμα της κρίσης» των 5 λιρών, η κατρακύλα μπορεί να μην έχει τέλος.
Share
