Ο μύθος με την ανυπολόγιστης αξίας ακίνητη περιουσία του Δημοσίου γεννήθηκε στα χρόνια των μνημονίων.
Τον γέννησε η ανάγκη ενός ολοκλήρου πολιτικού συστήματος να βρει διέξοδο στα αδιέξοδά του και απαντήσεις προς τη κοινωνία, που απαιτούσε να διατηρηθεί η ζωή της, όπως ήταν πριν τη χρεοκοπία, μπροστά στις πιέσεις της τότε τρόικας.
Τότε γεννήθηκε η ψευδαίσθηση ότι κατέχουμε μια αμύθητης αξίας ακίνητη περιουσία, ανάλογη με αυτή που κρύβουν οι θάλασσες για τους υδρογονάνθρακες, ικανή να ενισχύσει τη διαπραγματευτική ικανότητα της Ελλάδας και να ανατρέψει το αρνητικό κλίμα.
Την ίδια μυθολογία καλλιέργησε μετά, με αυθυποβολή και η ελληνική κοινωνία στον εαυτό της, ότι μπορεί να ζήσει χωρίς πραγματικά μέτρα.
Το 2010, δημοσιεύτηκε μελέτη για τα 72.000 ακίνητα της τότε ΚΕΔ (έχει απορροφηθεί από τη σημερινή Εταιρεία Ακινήτων του Δημοσίου), που αποτιμούσε την ακίνητη περιουσία του κράτους σε περισσότερα από.. 300 δισ ευρώ. Τα δημοσιεύματα της εποχής μιλούσαν για «άσο» στο μανίκι της τότε κυβέρνησης, που θα ανέτρεπε τις αρνητικές αξιολογήσεις των ξένων οίκων, θα μείωνε το δημόσιο χρέος και το κόστος δανεισμού, αλλά και θα χρηματοδοτούσε τη μαύρη τρύπα του ασφαλιστικού.
Ο μύθος γκρεμίστηκε μόλις οι κυβερνήσεις της εποχής ήρθαν αντιμέτωπες με την πραγματικότητα. Τα δεκάδες τεράστιας αξίας νησιά αποδείχθηκαν βραχονησίδες χωρίς τίτλους και νομικό καθεστώς. Το νούμερο 72.000 αποδείχθηκε εικονικό, αφορούσε εγγραφές, συχνά δύο φορές για τα ίδια ακίνητα, χιλιάδες ήταν ανύπαρκτα, άλλα αφορούσαν ήσσονος σημασίας δικαιώματα σε περιουσία μικρής εμπορικής αξίας, ενώ πάνω από τα μισά διεκδικούνταν από ιδιώτες στα δικαστήρια.
Δεν έχουν αλλάξει και πολλά πράγματα. «Στην περίπτωση της ΕΤΑΔ, έχουμε 70.000 και πλέον ακίνητα, τα μισά εκ των οποίων είναι καταπατημένα. Στα άλλα μισά, το 43% δεν καταφέραμε να συγκεντρώσουμε όλα τα στοιχεία. Είναι κρίσιμο για εμάς να ξέρουμε ακριβώς τι έχουμε. Στους ομολόγους μας στη Γαλλία, τους πήρε 20 χρόνια για να το κάνουν», ανέφερε τον Οκτώβριο ο Γρηγόρης Δημητριάδης, επικεφαλής του Υπερταμείου, θυγατρική του οποίου είναι η Εταιρεία Ακινήτων του Δημοσίου (ΕΤΑΔ).
Πόσα είναι πράγματι σήμερα τα ακίνητα της ΕΤΑΔ; Ουδείς γνωρίζει, είναι η απάντηση. Η νέα επικεφαλής στη διοίκηση της εταιρείας, Ηρώ Χατζηγεωργίου, έχει πολύ δουλειά.
Αυτό που πρέπει να γίνει είναι να επικεντρωθεί το κράτος στα πλήρως καταγεγραμμένα. Στα πιο ωφέλιμα, στα πιο ώριμα για αξιοποίηση και εν τω μεταξύ η καταγραφή να συνεχίζεται. Σε αυτό το νέο ξεκίνημα βρισκόμαστε σήμερα.
Και λέγεται ότι το Υπερταμείο προσανατολίζεται σε μια νέα προσπάθεια καταγραφής και αποτίμησης σε συνεργασία με εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο real estate. Έρευνα πιλοτική ανάμεσα σε 500 ακίνητα η ΕΤΑΔ, είχε δείξει ότι στο 47% υπάρχουν θέματα, αλλά ότι ένα 20% περίπου εξ αυτών μπορεί να καταγραφεί, άρα και με κάποιο μοντέλο ενδεχομένως να αξιοποιηθεί.
Αυτό με τη σειρά του σημαίνει εγκατάλειψη των παλιών μεθόδων και υιοθέτηση καινοτόμων λύσεων, να διαλειτουργήσουν μεταξύ τους οι διάσπαρτες πλατφόρμες καταγραφής ακινήτων στο Δημόσιο, να αξιοποιηθούν τα ψηφιακά εργαλεία.
Εννοείται ότι δεν είναι η πρώτη φορά που εξαγγέλλεται ένα τέτοιο εγχείρημα. Και στο παρελθόν είχαν γίνει ανάλογες προσπάθειες και παρ’ ότι ξεκίνησαν με τις καλύτερες προθέσεις, εντέλει δεν καρποφόρησαν, λόγω αλλαγής κυβερνήσεων και διοικήσεων.
Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας δείχνει αποφασισμένος αυτή η φορά να είναι διαφορετική. «Η ακινησία δεν οδηγεί πουθενά και αν συνεχίσουμε να κάνουμε τα ίδια πράγματα θα έχουμε τα ίδια αποτελέσματα», είπε χθες σε εκδήλωση της ΕΤΑΔ προσθέτοντας ότι ενώ έγιναν σημαντικές προσπάθειες στο παρελθόν αλλά και πιο πρόσφατα για την ανάταξη και βελτίωση της κατάστασης, ωστόσο υπάρχουν πολλά που δεν πάνε κατ’ ευχήν.
Καθώς επίσης ότι θα προχωρήσουν ταχύτερα οι διαδικασίες που έχουν ξεκινήσει προκειμένου να προσδιοριστούν τα ακίνητα που προσφέρονται και είναι πιο ώριμα προς εκμετάλλευση και στα οποία θα δοθεί προτεραιότητα.
Ο ίδιος ο υπουργός βάζει ψηλά στην ατζέντα του το θέμα, το οποίο δεν αφορά τα ακίνητα μόνο της ΕΤΑΔ, αλλά όλων συνολικά των φορέων του Δημοσίου. Στο ερώτημα πόσα είναι αυτά, ουδείς και πάλι μπορεί να απαντήσει. Εν έτει 2023, η πιο σαφή εικόνα που έχει το κράτος για την περιουσία του είναι τα 358.000 ακίνητα, για τα οποία, έπειτα από πιέσεις της τρόικας την περίοδο 2013-2014, τα υπουργεία και οι φορείς, απέστειλαν στοιχεία στο υπουργείο Οικονομικών. Για να διαπιστωθεί ότι το νούμερο είναι πλασματικό, αφού πολλά είναι διπλό - τριπλό εγγεγραμμένα, άλλα είναι καταπατημένα, τα περισσότερα έχουν λάθος όρια.
Εδώ και μερικούς μήνες, το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας έχει αποφασίσει μέσω της Γενικής Γραμματείας Δημόσιας Περιουσίας να επιταχύνει το ξεσκαρτάρισμα και να συγκεντρώσει τα διάσπαρτα μητρώα των υπουργείων σε ένα ενιαίο κεντρικό Μητρώο Ακίνητης Περιουσίας. Να μάθει επιτέλους το Δημόσιο τι ακίνητα του ανήκουν, πως θα τα προστατέψει. Με ποια μπορεί να ασκήσει κοινωνική και στεγαστική πολιτική για νέα ζευγάρια και ευάλωτους ή που μπορεί να αναπτύξει τεχνολογικά πάρκα.
Τον περασμένο Οκτώβριο έγινε συνάντηση στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, με στελέχη όλων των υπουργείων, έπειτα από πρωτοβουλία της Γενικής Γραμματέως Νάγιας Κόλλια, παρουσία του Κ. Χατζηδάκη, όπου τους ζητήθηκε να ορίσουν έναν εκπρόσωπο που θα παράσχει επικαιροποιημένα στοιχεία, αφού τα σημερινά είναι λειψά. Ταυτόχρονα η κάθε νομική υπηρεσία θα αναλάμβανε να εντοπίσει τις διπλό - τριπλό εγγραφές και κάθε μήνα θα αποτιμάτο η πρόοδος.
Δε γνωρίζουμε πόσα από τα υπουργεία και τους εποπτευόμενους φορείς ανταποκρίθηκαν και ποια καθυστερούν. Ποιοι και τι στοιχεία απέστειλαν, με τι ρυθμούς εν πάσει περιπτώσει περπατάει αυτή η προσπάθεια και κατά πόσο θα χρειαστεί να επιταχυνθεί.
Η δυσκολία ωστόσο δεν έγκειται μόνο στον μεγάλο όγκο δουλειάς σε τεχνικό και νομικό επίπεδο που πρέπει να γίνει. Έχει να κάνει με τη νοοτροπία που διέπει ακόμη πολλούς υπηρεσιακούς παράγοντες υπουργείων, φορείς του Δημοσίου και Δήμους, οι οποίοι συνεχίζουν να θεωρούν τα ακίνητα «τσιφλίκι» τους ή τα διεκδικούν ακόμη και στα δικαστήρια, υποστηρίζοντας ότι θα τα αξιοποιήσουν οι ίδιοι.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο Κ. Χατζηδάκης θα επιμείνει και το εγχείρημα θα ανεβάσει ταχύτητες. Καινούργια αρχή, χωρίς ταχείες διαδικασίες, όπως είπε χθες, δε νοείται.
Ούτε νοείται ένα τμήμα του Δημοσίου να συνεχίζει να θεωρεί την κρατική περιουσία, βιλαέτι του. Να έχει τον ίδιο τρόπο σκέψης και προσέγγισης με εκείνον περασμένων δεκαετιών, δηλαδή «ιδιοκτησιακό», απέναντι σε κάτι που δεν του ανήκει. Ένας είναι ο ιδιοκτήτης, το Δημόσιο, τα υπουργεία και οι φορείς έχουν μόνο την αρμοδιότητα. Δεν πρόκειται να τη χάσουν αν στείλουν τα στοιχεία που τους ζητά το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας.
