Ως έτος ύφεσης, το 2023 αναμένεται να ρίξει τον ρυθμό ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας αρκετά κάτω από το 3%, ανοίγοντας μία μεγάλη συζήτηση στα διεθνή φόρα για την πιθανότητα παγκόσμιας ύφεσης αλλά και για τις αδύναμες οικονομικές προοπτικές των επόμενων ετών.
Την ώρα που το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο τοποθετεί την παγκόσμια ανάπτυξη στο 2,7% το 2023, οι αναλυτές της μεγαλύτερης τράπεζας του κόσμου ταράζουν τα νερά. Σύμφωνα με τη JPMorgan, η παγκόσμια ανάπτυξη θα εξασθενήσει στο 1,6% φέτος, μία πρόβλεψη που βασίζεται στην υπόθεση ότι η αμερικανική οικονομία θα τρέξει με ρυθμό 1%, η Ευρωζώνη θα αποφύγει την ύφεση με 0,2% και η Κίνα δεν θα πέσει κάτω από το 4%.
Επομένως, στην περίπτωση που τα πράγματα… στραβώσουν στην πορεία, η παγκόσμια ανάπτυξη θα μπορούσε να υποχωρήσει χαμηλότερα από το 1%, όταν ακόμη και το 1,6% ισοδυναμεί στην ουσία με ύφεση.
Το βασικό χαρακτηριστικό των επόμενων δέκα ετών θα είναι, βάσει των εκτιμήσεων της Goldman Sachs, η επιβράδυνση της ανάπτυξης. Η παγκόσμια ανάπτυξη έχει επιβραδύνει σημαντικά, από το 3,6% που διαμορφωνόταν κατά μέσο όρο τη δεκαετία πριν την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, στο 3,2% στη δεκαετία πριν την πανδημία και αναμένεται να υποχωρήσει περαιτέρω στο 2,8% κατά μέσο όρο την περίοδο 2024-2029 και να κινηθεί πτωτικά στη συνέχεια.
Η επιβράδυνση επηρεάζει τόσο τις ανεπτυγμένες όσο και τις αναδυόμενες οικονομίες και αντανακλά τον συνδυασμό χαμηλότερης ανάπτυξης του παγκόσμιου πληθυσμού και χαμηλότερης παραγωγικότητας, η οποία σχετίζεται και με την αλλαγή τάσης στην παγκοσμιοποίηση.
Κατά κύριο λόγο, η επιβράδυνση της ανάπτυξης συνδέεται με τις λιγότερες γεννήσεις, ένα πρόβλημα το οποίο υπάρχει ήδη και θα ενταθεί τις επόμενες δεκαετίες. Σύμφωνα με την Goldman, ο ετήσιος ρυθμός αύξησης του παγκόσμιου πληθυσμού έχει μειωθεί στο μισό τα τελευταία 50 χρόνια, από 2% σε λιγότερο από 1% και αναμένεται να πέσει στο 0% έως το 2075.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός εκτιμάται πλέον ότι θα κορυφωθεί περίπου στα 10 δισεκατομμύρια, όταν προηγούμενες προβλέψεις τοποθετούσαν το ανώτερο σημείο στα 11 δισεκατομμύρια. Και μπορεί η τάση αυτή να ευνοεί την περιβαλλοντική βιωσιμότητα, ωστόσο η γήρανση του πληθυσμού προκαλεί σοβαρά οικονομικά προβλήματα.
Πέρα από την ανάπτυξη, μία τάση που παρακολουθούν στενά οι ειδικοί είναι η άνοδος του δολαρίου. Το αμερικανικό νόμισμα ανήλθε σε υψηλό 20 ετών έναντι του ευρώ και άλλων βασικών νομισμάτων το 2022, ενώ οι επιδόσεις του ξεπέρασαν τις προσδοκίες ολόκληρη την τελευταία δεκαετία.
Όμως το ίδιο μοιάζει απίθανο να συμβεί και τα επόμενα δέκα χρόνια, καθώς οι προοπτικές ανάπτυξης της αμερικανικής οικονομίας είναι πολύ ασθενέστερες σε σύγκριση με τις μεγαλύτερες αναδυόμενες οικονομίες.
Επομένως, η τάση αναμένεται να αντιστραφεί και η βασική πρόβλεψη θέλει το δολάριο να διολισθαίνει την επόμενη δεκαετία. Σημειώνεται ότι ο δείκτης δολαρίου υποχώρησε τελευταία σε χαμηλό 6 μηνών. Είχε ξεκινήσει το 2022 από το επίπεδο του 95 μονάδων για να φτάσει έως τις 114 μονάδες στις 27 Σεπτεμβρίου που είναι υψηλό είκοσι ετών.
Ενώ, ωστόσο, καταγράφεται μία προσπάθεια εκθρόνισης του δολαρίου από το status του παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος, θα είναι δύσκολο να επιτευχθεί μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια.
Η Κίνα σε συνεργασία με άλλες δυνάμεις και κυρίως τη Ρωσία, προσπαθεί εδώ και κάποια χρόνια να θέσει τις βάσεις για την ανατροπή του δολαρίου, δημιουργώντας ένα σύστημα συναλλαγών με τη χρήση του γουάν και άλλων εναλλακτικών νομισμάτων. Στα σχέδια βρίσκεται και η ίδρυση μίας αναπτυξιακής τράπεζας που θα προωθεί τη χρηματοδότηση έργων στις χώρες-μέλη του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης.
Οι άλλες δύο σημαντικές τάσεις της επόμενης δεκαετίας είναι η περαιτέρω σύγκλιση των αναδυόμενων οικονομιών - και ειδικότερα των ασιατικών - με τις ανεπτυγμένες οικονομίες και η νέα τάξη πραγμάτων σε ό,τι αφορά τις ανισότητες. Όπως σημειώνει η Goldman, η σύγκλιση των αναδυόμενων οικονομιών τα τελευταία 20 είκοσι χρόνια έχει συμβάλλει στην πιο ισότιμη κατανομή του παγκόσμιου εισοδήματος.
Παρόλα αυτά, ενώ οι εισοδηματικές ανισότητες μεταξύ των χωρών έχουν μειωθεί, οι τοπικές εισοδηματικές ανισότητες στις περισσότερες χώρες έχουν αυξηθεί, μία εξέλιξη που αποτελεί ίσως τη μεγαλύτερη πρόκληση για την παγκοσμιοποίηση τα επόμενα χρόνια.
