Τα διθυραμβικά σχόλια από το εξωτερικό για το comeback της ελληνικής οικονομίας δημιουργούν ενδεχομένως σε ορισμένους την αυταπάτη ότι είμαστε θωρακισμένοι. Κανείς δεν είναι θωρακισμένος σε συνθήκες σαν αυτές και ο Ευάγγελος Μυτιληναίος το είπε στο συνέδριο του Economist όσο πιο ξεκάθαρα μπορούσε.
Αν εμπλακεί στη σύγκρουση το Ιράν, το πρώτο πράγμα που θα κάνει θα είναι να κλείσει τα στενά του Ορμούζ. Από εκεί περνάει το 25-30% της παγκόσμιας αγοράς LNG. «Και αν συμβεί κάτι τέτοιο οι τιμές του φυσικού αερίου θα πάνε στα 500 ευρώ/MWh. Αυτή τη στιγμή δεν μπορούμε να προβλέψουμε τίποτα, είναι όλα στον αέρα. Δεν είμαι αισιόδοξος, φοβάμαι πολύ το Μεσανατολικό», είπε ένας επιχειρηματίας με βαθιά γνώση του ενεργειακού.
Το πρώτο επομένως που έχουμε μπροστά μας είναι η ασύμμετρη απειλή από έναν εκτροχιασμό στο Μεσανατολικό. Οι όποιες αυταπάτες μπορεί να διαλυθούν, τότε, πολύ γρήγορα, καθώς ζούμε σε μια εποχή με αμέτρητους παράγοντες αστάθειας και το «φαινόμενο της πεταλούδας», όπου μια αναταραχή στην Ασία προκαλεί αβεβαιότητα και χάος στην άλλη πλευρά του κόσμου, να αποτελεί τη νέα κανονικότητα. Και το ερώτημα είναι εάν εξαπλωθεί η φωτιά τι όπλα έχει η κυβέρνηση μιας μικρής χώρας όπως η Ελλάδα για να την περιορίσει.
Η κατάσταση επιβάλει παρεμβάσεις στο ενεργειακό κόστος. Την επόμενη Τετάρτη ο υπ. Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θοδωρής Σκυλακάκης ανακοινώνει την καθιέρωση ενός ενιαίου και υποχρεωτικού από όλους τους παρόχους, κυμαινόμενου τιμολογίου, 12μηνης διάρκειας, που θα διαφοροποιείται μόνο ως προς το περιθώριο κέρδους. Την κίνηση καθιστά αναγκαία το οριστικό τέλος από 1ης Ιανουαρίου 2024 των οριζόντιων επιδοτήσεων και ο φόβος ανατιμητικών κινδύνων από την επαναφορά της ρήτρας αναπροσαρμογής, σε συνδυασμό με την ανάφλεξη στη Μ. Ανατολή.
Ο υπουργός προσδοκά ότι ακριβώς επειδή μέσω του κοινού τιμολογίου θα φαίνεται πλέον ποιος είναι ο ακριβότερος στην αγορά, οι εταιρείες θα σπεύσουν να πάρουν πελάτες από αυτό και να τους μεταφέρουν στα άλλα τους προϊόντα, ο ανταγωνισμός θα ενισχυθεί και υπάρχουν ελπίδες αν όχι να πέσουν οι τιμές, τουλάχιστον να συγκρατηθούν σε λογικά επίπεδα.
Το λίνκ που θα αναγράφουν οι λογαριασμοί σε αυτό το νέο, ενιαίο για όλους παρόχους, τιμολόγιο, θα παραπέμπει στο συγκριτικό πίνακα που θα αναρτά κάθε μήνα η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας και θα επιτρέπει στους καταναλωτές μια εύκολη και ξεκάθαρη σύγκριση για το ποιος είναι ο φθηνότερος. Κανείς σήμερα, ούτε οι ειδικοί, δεν μπορούν να απαντήσουν σε αυτό το ερώτημα. Τα τιμολόγια είναι τόσο δυσνόητα, κάθε ένα λαμβάνει υπόψιν τόσο διαφορετικές παραμέτρους, ώστε η άσκηση είναι αδύνατη ακόμη και για τους ειδικούς.
Το ενιαίο τιμολόγιο εκλαμβάνεται από την κυβέρνηση ως ένα «όπλο» απέναντι στην ακρίβεια, σε ένα σκοτεινό περιβάλλον ασύμμετρων απειλών από δύο πολέμους και ενός επίμονου πληθωρισμού, που σκεπάζει τη θετική εικόνα και τις προοπτικές της Ελλάδας, την οποία βλέπουν αυτοί που μας αναβάθμισαν.
Την ευκαιρία μιας χώρας να συμμετάσχει πιο ενεργά στο διεθνές γίγνεσθαι, να εκμεταλλευτεί τους γεωπολιτικής σημασίας διαδρόμους της περιοχής για να μετατραπεί σε ισχυρότερη οικονομικά χώρα, ικανή να διαδραματίζει ρόλο στη ΝΑ Μεσόγειο, κάτι που σήμερα δεν κάνει.
Και για να το θέσουμε ενεργειακά, την ευκαιρία να εκμεταλλευτούμε τη γεωγραφική μας θέση και το μεγάλο ηλιακό και αιολικό μας δυναμικό για να δημιουργήσουμε ένα «πράσινο» ΑΕΠ, αντί απλώς να ανακατανέμουμε ούτως ή άλλως περιορισμένους πόρους, όπως είπε χθες στο συνέδριο του Economist ο επικεφαλής του ομίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ Γιώργος Περιστέρης.
Την τελευταία τετραετία έχουμε αναπτύξει μια πρωτοφανή δυναμική με την εγκατεστημένη ισχύ από ΑΠΕ να αγγίζει τα 12 GW, επιπλέον 15 GW να έχουν εξασφαλισμένη πρόσβαση στο δίκτυο, αθροίζοντας μια δύναμη πυρός 27 GW, όσο περίπου και ο διαθέσιμος ηλεκτρικός χώρος το 2030, μετά τις επενδύσεις που θα έχουν γίνει.
Και ενώ σήμερα η Ελλάδα διαθέτει ήδη την εγκατεστημένη ισχύ για να παράγει - συγκεκριμένες ημέρες και ώρες - αρκετές φορές την απαιτούμενη ενέργεια για να καλυφθούν οι εθνικές μας ανάγκες, εντούτοις επειδή δεν διαθέτουμε επαρκείς διασυνδέσεις και συστήματα αποθήκευσης για να εξάγουμε ή να αποθηκεύουμε την περίσσεια ενέργεια, αναγκαζόμαστε να μειώνουμε την παραγωγή για να μην καταρρεύσει το σύστημα.
Επομένως; Αν δεν φτάσουμε στα μεγάλα κέντρα κατανάλωσης του Βορρά, ώστε να εξάγουμε εκεί την επιπλέον πράσινη ενέργεια, η προσπάθεια θα μείνει μισή. Η ευκαιρία που έχει μπροστά η Ελλάδα είναι να λειτουργήσει ως σημαντική τεχνολογική και ενεργειακή γέφυρα μεταξύ των τριών σημαντικών γεωγραφικών περιοχών (Ασία - Μ.Ανατολή - Ευρώπη), ενισχύοντας παράλληλα τις συνθήκες σταθερότητας και ασφάλειας της περιοχής, όχι να μοιράζει επιδοτήσεις και τους περιορισμένους οικονομικούς πόρους που τελικά δεν δημιουργούν ουσιαστική τοπική αξία.
Στο τεράστιας οικονομικής και γεωπολιτικής σημασίας παιχνίδι, τη σημασία του οποίου αναδεικνύει ακόμη περισσότερο ο πόλεμος, οι ευκαιρίες που δημιουργούνται για την Ελλάδα, δε θα πρέπει να χαθούν. Στρατηγικής σημασίας είναι λοιπόν να ωριμάσει ο μεγάλος οικονομικός και ενεργειακός διάδρομος Νότου - Βορρά (Green Aegean), με υποθαλάσσια χάραξη μέσω Αδριατικής στη Σλοβενία, από εκεί προς την Αυστρία και μετά στη Γερμανία, τον οποίο προωθεί ο ΑΔΜΗΕ, αφού και άπειρα δίκτυα να διαθέταμε, οι εξαγωγές είναι μονόδρομος για να απορροφηθεί η εγχώρια παραγωγή ΑΠΕ, η οποία ξεπερνάει κατά πολύ την εγχώρια ζήτηση, όπως είπε ο αντιπρόεδρος του διαχειριστή, Γιάννης Μάργαρης.
Το δεύτερο στοίχημα είναι να συμμετάσχουμε στο νέο τοπίο με δική μας παραγωγή ανταγωνιστικών και εξαγώγιμων προϊόντων και υπηρεσιών, αντί να καταλήξουμε μια χώρα που εισάγει τα «πάντα όλα» της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης. Το είπε ξανά χθες ο γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ Νίκος Βέττας ότι όπως την έπαθε η Ευρώπη με το ρωσικό φυσικό αέριο, κινδυνεύουμε να την πάθουμε ξανά με την απόλυτη εξάρτηση από τα Κινεζικά φωτοβολταϊκά πάνελς.
Τι σημαίνουν όλα αυτά σε συνδυασμό με την κόπωση της Ευρώπης; Είναι ανάγκη και ευκαιρία να φτιάξουμε προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής ποιότητας και τεχνολογίας απευθυνόμενοι στο παγκόσμιο κοινό. Και εδώ είναι το μεγάλο ερώτημα, κατά πόσο η θετική «αύρα» που έχει σήμερα η ελληνική οικονομία θα καταναλωθεί ή θα αποτελέσει τη βάση για τα περαιτέρω. Μεταρρυθμίσεις επομένως χωρίς καθυστέρηση, όπως μας συστήνουν όλοι οι οίκοι που μας αναβαθμίζουν. Είναι το μεγάλο μας στοίχημα. Η αλλαγή του υποδείγματος.
