Ένα από τα πολλά, εξαιρετικής σημασίας, ζητήματα που ανέδειξε η εξάπλωση της πανδημίας του Covid-19 ήταν, μεταξύ άλλων, η τεράστια σημασία της ασφάλειας του εφοδιασμού και της αυτονομίας της Ευρώπης συνολικά, αλλά και της χώρας μας, σε κρίσιμα αγαθά και πρώτες ύλες που να μπορούν να ανταποκριθούν στην εκτόξευση της ζήτησης υγειονομικού υλικού, αλλά και στην ανάγκη για την μετάβαση της ευρωπαϊκής Βιομηχανίας στην επόμενη μέρα μιας πράσινης, βιώσιμης ανάπτυξης, που σκιαγραφείται από το “Green New Deal”.
Η αναστάτωση που η πανδημία επέφερε στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού αποκάλυψε, μεταξύ, άλλων, την προβληματική εξάρτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τρίτες χώρες σε ό,τι αφορά τις πρώτες ύλες για φαρμακευτικά σκευάσματα και κρίσιμο ιατρικό εξοπλισμό.
Μια τεράστια ποικιλία ορυκτών και μετάλλων, εξειδικευμένα μέταλλα και κράματα, διαδραματίζει βασικό ρόλο στην ανάπτυξη βιομηχανικών εφαρμογών και προηγμένων τεχνολογιών και εν γένει στην ιατρική βιομηχανία και θεραπευτική πρακτική. Ιατρικά μηχανήματα και συσκευές, διαγνωστικά τεστ, χειρουργικά εργαλεία, υλικά ατομικής προστασίας, όλα τους έχουν βάση τις ορυκτές πρώτες ύλες.
Ειδικά σε ό,τι αφορά στα ιατρικά προϊόντα – είτε αυτά είναι αναλώσιμα είτε αντικείμενα προηγμένης τεχνολογίας – η επάρκεια της Ευρώπης σε ορυκτές πρώτες ύλες διασφαλίζει σε σημαντικό βαθμό την κατασκευή τους εντός Ε.Ε. και την έγκαιρη προμήθειά τους σε όλες τις χώρες-μέλη.
Έτσι, κατά την πανδημία, αναδείχθηκε πιο εμφατικά από ποτέ η ανάγκη της παραγωγικής ικανότητας και επάρκειας της ευρωπαϊκής εξορυκτικής βιομηχανίας, για να δημιουργήσει μια αλυσίδα ζωής τροφοδοτώντας τις βιομηχανίες με την πρώτη ύλη, ώστε ταχύτατα η παραγωγή να καλύψει τις ολοένα αυξανόμενες ανάγκες. Κοιτώντας μπροστά, η Ευρώπη πρέπει εξίσου να προβληματιστεί για το ότι οι πρώτες ύλες που είναι απαραίτητες για την Πράσινη Συμφωνία και την ψηφιακή μετάβαση προέρχονται κυρίως από άλλες περιοχές. Ο άνθρακας δεν αποτελεί πλέον μέρος του οικονομικού μέλλοντος της Ευρώπης, αλλά ο χρυσός, ο χαλκός, ο μόλυβδος και άλλα βασικά μέταλλα είναι πιο κρίσιμα από ποτέ.
Η «πράσινη ανάκαμψη» δεν μπορεί να υπονομευτεί
Αποτελεί γεγονός ότι η «πράσινη ανάκαμψη» της Ευρώπης θα βασιστεί στην παραγωγή υπολογιστών, μπαταριών, ηλεκτρικών οχημάτων και ανεμογεννητριών. Ωστόσο, η Ευρώπη εξαρτάται ολοένα και περισσότερο από την Κίνα και άλλες αγορές για την προμήθεια μετάλλων και ορυκτών που αποτελούν τα βασικά συστατικά αυτών των τεχνολογιών σε μεγάλους όγκους - από κρίσιμες πρώτες ύλες όπως κοβάλτιο, λίθιο, σπάνιες γαίες, μέχρι το αλουμίνιο, τον χαλκό, το νικέλιο, για τις οποίες η Ευρώπη ήδη διαθέτει βιώσιμη βιομηχανική παραγωγή.
Κατά συνέπεια, η νέα πρόκληση για την προώθηση και εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας μπορεί τελικά να αποβεί μάταιη αν δε διασφαλιστούν οι Ορυκτές Πρώτες Ύλες που απαιτούνται για την υλοποίηση της μέσα από την αξιοποίηση ευρωπαϊκών κοιτασμάτων. Αυτό σημαίνει θεαματική αύξηση της εξόρυξης και επεξεργασίας μεταλλευμάτων που θα επιτρέψουν την βιομηχανική παραγωγή τεχνολογιών και προϊόντων, όπως είναι οι μπαταρίες λιθίου, τα φωτοβολταϊκά, οι ανεμογεννήτριες, κ.α., απαραίτητων για τη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια.
Ο ρόλος των νέων τεχνολογιών
Στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος Έρευνας και Καινοτομίας «Ορίζοντας 2020» έχουν προκύψει νέες τεχνολογίες κοιτασματολογικής έρευνας και μεταλλευτικής παραγωγής, καινοτόμα προϊόντα για εξοπλισμό μεταλλείων, εμπλουτισμού και μεταλλουργίας, βέλτιστες πρακτικές κυκλικής οικονομίας για την βιώσιμη εφαρμογή της αλυσίδας αξίας κάθε ορυκτής πρώτης ύλης και βιομηχανικής χρήσης ξεχωριστά, συμπεριλαμβανομένης της περιβαλλοντικής αποκατάστασης.
Όλα τα παραπάνω έγιναν για να υπάρξει παραγωγική αξιοποίηση των πολλών ανεκμετάλλευτων κοιτασμάτων της Ευρώπης. Σε κάθε περίπτωση, η εξίσωση «Ναι στην Πράσινη Οικονομία - Όχι στα Μεταλλεία» δεν υπάρχει περίπτωση να οδηγήσει την Ευρώπη στην βιώσιμη λύση που επικαλείται ότι αναζητεί και επιδιώκει. Υπάρχει τεράστιο ανεκμετάλλευτο μεταλλευτικό δυναμικό στην Ευρώπη, προκειμένου να παράγονται και να ανακυκλώνονται εντός της Γηραιάς Ηπείρου οι περισσότερες από τις πρώτες ύλες που απαιτούνται για την ενεργειακή μετάβασή της.
Η τεράστια ευκαιρία ανάδειξης των Μεταλλείων Κασσάνδρας
Σε αυτό το πλαίσιο, η χώρα μας μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στον εφοδιασμό αυτής της κρίσιμης αλυσίδας, καθώς διαθέτει ένα πλούσιο μεταλλευτικό υπέδαφος που περιλαμβάνει πολλά είδη ορυκτών σε υψηλή ποιότητα, αλλά και τις βιομηχανίες εκείνες που υπεύθυνα και βιώσιμα πραγματοποιούν καθημερινά το δύσκολο έργο της εξόρυξης και διάθεσης των ορυκτών στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια αγορά.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα παγκοσμίου κλάσης κοιτασμάτων που διαθέτει η Ελλάδα σε χρυσό, άργυρο, μόλυβδο, χαλκό και ψευδάργυρο, είναι τα Μεταλλεία Κασσάνδρας, στην περιοχή της ΒΑ Χαλκιδικής, που λειτουργούν από την Ελληνικός Χρυσός. Εκεί βρίσκονται τα μεταλλεία της Ολυμπιάδας και των Μαύρων Πετρών στο Στρατώνι, που βρίσκονται σε φάση παραγωγής και εξαγωγών, καθώς και εκείνο των Σκουριών, που τελεί υπό καθεστώς ανάπτυξης και κατασκευαστικών εργασιών.
Ωστόσο, μία τέτοια επένδυση που θα μπορούσε να εξασφαλίσει τεράστια οφέλη για την οικονομία της χώρας και την ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών, αλλά και για την Ευρώπη ως ισχυρού μεταλλευτικού κέντρου, για πολλά χρόνια έχει παρεμποδιστεί και εξακολουθεί να μη λειτουργεί στην πλήρη ανάπτυξή της. Το πρόσχημα της «προστασίας του περιβάλλοντος» που εργαλειοποιήθηκε εξυπηρετώντας πολύ αποτελεσματικά πολιτικούς σκοπούς έχει προ πολλού καταρριφθεί, με την εταιρεία να έχει αναπτύξει, μεταξύ άλλων, 400 σταθμούς ελέγχου του περιβάλλοντος, από τον αέρα μέχρι τον θόρυβο και τα υπόγεια ύδατα, έχοντας ήδη απομακρύνει εκατομμύρια τόνων καταλοίπων που χρονολογούνταν από την εποχής Μποδοσάκη. Άρα είναι καιρός να έλθει στην επιφάνεια η πραγματική εικόνα της αξιοποίησης των μεταλλείων στην περιοχή της ΒΑ Χαλκιδικής και να δοθεί ένα μήνυμα στην διεθνή κοινότητα ότι η Ελλάδα είναι σε θέση όχι μόνο να αξιοποιήσει το πλούσιο μεταλλευτικό υπέδαφος που διαθέτει, αλλά και να ενισχύσει το επενδυτικό προφίλ που ήδη έχει θεμελιώσει.
