Σε μία απέραντη χωματερή κινδυνεύει να μετατραπεί ο πλανήτης καθώς κάθε χρόνο πετάμε στα σκουπίδια 2,12 δισεκατομμύρια τόνους αποβλήτων. Αν τα μαζεύαμε σε φορτηγά και τα βάζαμε το ένα πίσω από το άλλο θα καλύπτονταν 24 φορές η περίμετρος της Γης. Ο αδιανόητος όγκος των αποβλήτων που δημιουργεί ο άνθρωπος οφείλεται στο γεγονός ότι το 99% των πραγμάτων που αγοράζουμε απορρίπτεται μέσα σε 6 μήνες, δεν συλλέγουμε σωστά και σε καμία περίπτωση δεν ανακυκλώνουμε όσο θα μπορούσαμε.
Είναι γνωστό ότι ένα μεγάλο μέρος των αποβλήτων αυτών είναι πλαστικά και αν δεν δράσουμε άμεσα, τότε στα επόμενα 10 χρόνια θα διπλασιαστούν, με αποτέλεσμα το 2050 οι ωκεανοί να περιέχουν σε βάρος περισσότερα πλαστικά απόβλητα απ’ ότι ψάρια. Υπάρχει, όμως και μία άλλη πτυχή του προβλήματος. Από τα 50 διαφορετικά είδη αποβλήτων που αναφέρει η Wikipedia, το είδος που αυξάνεται ραγδαία τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της τεχνολογικής έκρηξης είναι τα ηλεκτρονικά απόβλητα (e-waste), τα οποία περιέχουν αρκετά πολύτιμα μέταλλα, όπως χρυσό και χαλκό, τα οποία θα μπορούσαν κάλλιστα να ανακυκλωθούν.
Όπως αναφέρει ο ΟΗΕ στην πρόσφατη έκθεσή του Global e-waste monitor, το 2019 παράχθηκαν 53,6 εκατομμύρια τόνοι ηλεκτρονικών αποβλήτων, σημειώνοντας αύξηση 20% από το 2014. Με τους ρυθμούς που πετάμε στα σκουπίδια ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές - από κλιματιστικά και τηλεοράσεις έως κινητά τηλέφωνα και λάμπες – εκτιμάται ότι μέσα στην τρέχουσα δεκαετία θα καταγραφεί αύξηση 40% και το 2030 η ανθρωπότητα θα κληθεί να… αντιμετωπίσει 74,7 εκατομμύρια τόνους ηλεκτρονικών σκουπιδιών.
Τα ηλεκτρονικά απόβλητα του 2019 περιείχαν πρώτες ύλες συνολικής αξίας 57 δισ. δολαρίων, με τον χρυσό, τον σίδηρο και τον χαλκό να κυριαρχούν. Από αυτά, ο άνθρωπος περισυλλέγει και ανακυκλώνει με περιβαλλοντικά βιώσιμο τρόπο περίπου το 17,4%, ήτοι πρώτες ύλες αξίας της τάξης των 10 δισ. δολαρίων, οι οποίες είναι διαθέσιμες για ανακύκλωση. Η τρομακτική αύξηση των ηλεκτρονικών αποβλήτων τα επόμενα χρόνια απαιτεί άμεση δράση και κυρίως πρωτοβουλίες για την ταχεία βελτίωση του 17,4% που είναι το επίσημα καταγεγραμμένο ποσοστό συλλογής και ανακύκλωσης.
Ας δούμε ορισμένα χρήσιμα στατιστικά για το 2019:
- Τα περισσότερα ηλεκτρονικά απόβλητα παράχθηκαν στην Ασία (24,9 εκατ. τόνοι).
- Η Ευρώπη παράγει τα περισσότερα απόβλητα σε κιλά κατά κεφαλή (16,2 κιλά).
- Η Ευρώπη είναι η ήπειρος με το υψηλότερο ποσοστό συλλογής και ανακύκλωσης (42,5%).
- Η Ασία συλλέγει και ανακυκλώνει μόλις το 11,7% των ηλεκτρονικών αποβλήτων, ενώ ακόμη χαμηλότερο είναι το ποσοστό στην Ωκεανία (8,8%) και τραγικά χαμηλότερο στην Αφρική (0,9%).
- Το μεγαλύτερο μέρος των αποβλήτων (17,4 εκατ. τόνοι) είναι μικροσυσκευές όπως φωτογραφικές μηχανές, ηλεκτρικές σκούπες κλπ.
- Τη μεγαλύτερη αύξηση τα τελευταία χρόνια εμφανίζουν οι μεγαλύτερες συσκευές όπως κλιματιστικά κ.ά (7% ετησίως) καθώς αυξάνεται ραγδαία η χρήση τους στις φτωχότερες χώρες
- Τα ηλεκτρονικά απόβλητα αναμένεται να αυξηθούν σημαντικά καθώς το Internet of Things εισέρχεται σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης ζωής με κάθε λογής αισθητήρες και τεχνολογικές συσκευές (έξυπνα σπίτια, έξυπνες πόλεις).
- Το 82,6% των ηλεκτρονικών αποβλήτων που παράχθηκαν το 2019 εκτιμάται ότι ήταν εκτός συστήματος, ήτοι η διαχείρισή τους έγινε με τρόπο μη εναρμονισμένο με τους περιβαλλοντικούς κανόνες.
Ένα ακόμη ζήτημα είναι το που πετάμε αυτά τα απόβλητα καθώς στην συντριπτική τους πλειονότητα είναι εξαιρετικά τοξικά. Δυστυχώς, για μία ακόμη φορά οι «δημοφιλείς» χωματερές αποβλήτων είναι ορισμένες από τις πιο φτωχές περιοχές της Ασίας και της Αφρικής. Βαρέα μέταλλα και τοξικά χημικά στοιχεία μολύνουν το περιβάλλον και δηλητηριάζουν ολόκληρους πληθυσμούς. Η μεγαλύτερη εξ αυτών είναι η πόλη Γκουιγιού στην Κίνα η οποία θεωρείται το «νεκροταφείο ηλεκτρονικών του πλανήτη».
AP Photo/Elizabeth Dalziel
