Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης και μία από τις ασφαλέστερες οικονομίες στον κόσμο είναι τα δύο πιο πιθανά «θύματα» της επόμενης παγκόσμιας ύφεσης. Σύμφωνα με μελέτη της Oxford Economics, παρά την φήμη τους ως δύο από τις πιο στιβαρές και θωρακισμένες οικονομίες, η Γερμανία και η Ελβετία είναι οι οικονομίες που έχουν αποδειχθεί ως οι πιο ευάλωτες σε περιόδους παγκόσμιων οικονομικών αναταράξεων. Από τις 8 σημαντικότερες περιόδους ύφεσης, η Γερμανία γλίτωσε μόνο από την Ασιατική Κρίση του 97-98, ενώ η Ελβετία απέφυγε την ύφεση το 1980-81 και κατά την κρίση χρέους της Ευρωζώνης.
Όσο για την Ελλάδα, η χώρα μας βυθίστηκε σε ύφεση κατά την παγκόσμια κρίση του 2008 και φυσικά κατά την κρίση της Ευρωζώνης όπου και ήταν πρωταγωνίστρια. Γλίτωσε ωστόσο από την ύφεση τόσο κατά την ασιατική κρίση όσο και όταν έσκασε η φούσκα των dot-com το 2001-02. Υπό την προϋπόθεση λοιπόν ότι θα επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις που θέλουν την επόμενη ύφεση να μοιάζει περισσότερο σε αυτή του 2001-2 και όχι με την παγκόσμια κρίση του 2008, η Ελλάδα μπορεί να βρεθεί στο κλαμπ των χωρών που παρά τη διεθνή ύφεση θα συνεχίσουν να αναπτύσσονται.
Σύμφωνα με την Oxford Economics, η παγκόσμια ύφεση ορίζεται ως η περίοδος κατά την οποία η ετήσια μεγέθυνση του παγκόσμιου ΑΕΠ είναι χαμηλότερη από την ανάπτυξη του παγκόσμιου πληθυσμού. Από δείγμα 120 υφέσεων σε 25 ανεπτυγμένες οικονομίες με σημείο εκκίνησης το 1980, η Oxford Economics καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι περίοδοι αυτές εμφανίζουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά. Περίπου το 80% των υφέσεων έλαβε χώρα σε 8 συνολικά περιόδους παγκόσμιας ύφεσης ή σοβαρών παγκόσμιων οικονομικών αναταράξεων.
Οι περίοδοι αυτές είναι οι ακόλουθες:
1.Παγκόσμια ύφεση του 1980-81
2.Η παγκόσμια «διπλή ύφεση» του 1982-83
3.Παγκόσμια ύφεση του 1991
4.Η παγκόσμια «διπλή ύφεση» του 1993
5.Η κρίση της Νοτιοανατολικής Ασίας το 1997-98
6.Η επιβράδυνση/ύφεση των dot-com το 2001-2002
7.Η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008-09
8.Η κρίση της Ευρωζώνης
Όμως ακόμα και σε αυτές τις περιόδους παγκόσμιας αδυναμίας, ήταν εντυπωσιακά μεγάλο το ποσοστό των οικονομιών που απέφυγαν την ύφεση. Πέρα από την περίοδο της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης του 2008, λιγότερες από το 50% των οικονομιών βρέθηκαν σε ύφεση κατά τη διάρκεια των υπόλοιπων 7 περιόδων παγκόσμιων αναταράξεων.
Επομένως, αν η τρέχουσα επιβράδυνση εξελιχθεί σε ύφεση – που σημαίνει ότι η παγκόσμια οικονομία θα συρρικνωθεί ενώ σήμερα απλώς περιορίζεται ο ρυθμός ανάπτυξης – η ιστορία δείχνει ότι πολλές οικονομίες θα συνεχίσουν να αναπτύσσονται. Δέκα οικονομίες, μεταξύ των οποίων η αμερικανική, η βρετανική και η γαλλική, έχουν πέσει σε ύφεση μόνο κατά τις περιόδους παγκόσμιων αναταράξεων, που σημαίνει ότι αν αυτές οι οικονομίες αρχίσουν να συρρικνώνονται θα είναι οιωνός ευρύτερων δυσμενών εξελίξεων.
Πόσο διαρκεί μια ύφεση;
Με βάση τα στοιχεία για όλες τις περιόδους ύφεσης ανεπτυγμένων οικονομιών από το 1980 και μετά, περίπου σε ποσοστό 75% διήρκεσαν το πολύ έως 1 χρόνο. Ενώ συνήθως οι μεγαλύτερες σε διάρκεια υφέσεις είναι και οι χειρότερες ως προς τη συρρίκνωση του ΑΕΠ, η σχέση μεταξύ του μεγέθους και της διάρκειας μιας ύφεσης δεν είναι απόλυτη. Παρομοίως, η μέση διάρκεια της ύφεσης και η μέση πτώση του ΑΕΠ όλων των οικονομιών που έπεσαν σε ύφεση στις 8 περιόδους που εξετάστηκαν, δεν ακολουθούν κάποιο ξεκάθαρο μοτίβο. Το μοναδικό εμφανές συμπέρασμα είναι οι μεμονωμένες υφέσεις είναι μικρότερες και πιο ρηχές από αυτές που σημειώνονται κατά τη διάρκεια παγκόσμιων αναταράξεων.
Η Oxford Economics καταλήγει στο συμπέρασμα ότι κατά πάσα πιθανότητα η επόμενη ύφεση θα μοιάζει με την περίοδο επιβράδυνσης του 2001-2002 και όχι με την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008. Αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα είναι πολύ πιθανό να γλιτώσει την ύφεση και να συνεχίσει να αναπτύσσεται, αρκεί βέβαια να συνεχίσει στο δρόμο των επενδύσεων και των φιλοαναπτυξιακών πολιτικών.
Σε ό,τι αφορά την ανάκαμψη, στο 75% των περιπτώσεων το ΑΕΠ επιστρέφει στα προ κρίσης επίπεδα σε διάστημα 6 τριμήνων και όπως είναι φυσιολογικό η περίοδος ανάκαμψης εξαρτάται από το βάθος της ύφεσης, κάτι που η Ελλάδα ένιωσε βαθιά στο πετσί της. Σε 16 περιπτώσεις από τις 120 του δείγματος, η ανάκαμψη διήρκεσε πάνω από 3 χρόνια. Οι 10 περιπτώσεις ήταν μετά την παγκόσμια κρίση του 2008, 3 περιπτώσεις μετά την κρίση της Ευρωζώνης και 3 περιπτώσεις μετά την πρώτη παγκόσμια ύφεση στις αρχές της δεκαετίας του '90.
