Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Κάλλιο αργά παρά ποτέ λέει ο σοφός λαός. Μετά από επτά χρόνια ύφεσης και δραματικής οικονομικής κρίσης, και αφού πρώτα τα «κόκκινα» δάνεια ξεπέρασαν τα 110 δισ. ευρώ, εκ των οποίων περί τα 35 δισ. ευρώ αφορούν σε ενυπόθηκα δάνεια για την αγορά κατοικίας, η ελληνική πολιτεία… θυμήθηκε να υιοθετήσει με νόμο την κοινοτική Οδηγία 2014/17/ΕΕ για την προσυμβατική ενημέρωση των δανειοληπτών που παίρνουν στεγαστικά δάνεια από τις τράπεζες.
Βέβαια, τα αντανακλαστικά της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν είναι και πολύ καλύτερα, αφού η εν λόγω οδηγία θεσπίστηκε τον Φεβρουάριο του 2014, έξι χρόνια μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, της οποίας τις συνέπειες επιδιώκει να αντιμετωπίσει. Η Κομισιόν έχει δώσει διορία μέχρι τις 21 Μαρτίου για την ενσωμάτωση της νομοθεσίας στο εθνικό δίκαιο.
Στην ουσία, το γενικό πλαίσιο του νομοσχεδίου αφορά στις βασικές και εύλογες υποχρεώσεις των πιστωτικών ιδρυμάτων για την προσυμβατική ενημέρωση των καταναλωτών και τη σωστή προώθηση των στεγαστικών δανείων. Χαρακτηριστική είναι η χθεσινή δήλωση στη Βουλή του Συνήγορου του Πολίτη κ. Λ. Ζαγορίτη, σύμφωνα με την οποία τα προβλήματα με τη διόγκωση των «κόκκινων» στεγαστικών δανείων και τους πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας θα ήταν πολύ λιγότερα αν αυτό το θεσμικό πλαίσιο ερχόταν πολύ νωρίτερα.
Το νομοσχέδιο στοχεύει στην αντιμετώπιση αρκετών σημαντικών θεμάτων, όπως η μεταχείριση των δανείων σε ξένο νόμισμα. Παράλληλα, θεσπίζει κανόνες για την προώθηση και διαφήμιση των στεγαστικών δανείων, την αναλυτικά ενημέρωση των δανειοληπτών για τα ψιλά γράμματα των συμβάσεων πριν τη σύναψη δανείου, καθώς και για την εξόφληση υπολοίπων μετά τη ρευστοποίηση όλων των εμπράγματων εξασφαλίσεων. Επιπλέον, παρέχεται σε ξένα funds και πιστωτικούς φορείς άλλων κρατών-μελών το δικαίωμα πρόσβασης στον Τειρεσία και σε άλλες βάσεις δεδομένων.
Δικαίωμα μετατροπής σε άλλο νόμισμα
Σε ότι αφορά τα δάνεια σε ξένο νόμισμα, είναι γνωστά τα θέματα που προέκυψαν με τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο τα οποία προωθούνταν ως φθηνότερα για να καταλήξουν αργότερα σε υπέρογκες δόσεις λόγω της μεγάλης μεταβολής της ισοτιμίας με το ευρώ. Σε αυτό το πλαίσιο, το νομοσχέδιο επιχειρεί να δώσει λύση, θεσπίζοντας αναλυτικούς κανόνες ενημέρωσης και μεταχείρισης.
Συγκεκριμένα, οι τράπεζες υποχρεώνονται να δίνουν το δικαίωμα στον δανειολήπτη να επιλέγει διαφορετικό νόμισμα όταν η διακύμανση της ισοτιμίας του ευρώ με το νόμισμα του δανείου ξεπερνά το 20% σε σχέση με αυτή που ίσχυε κατά το χρόνο σύναψης της σύμβασης, ή να διασφαλίζουν ότι το δάνειο συνοδεύεται καθ' όλη τη διάρκεια της σύμβασης από παράγωγα αντιστάθμισης κινδύνου. Σε κάθε περίπτωση οι τράπεζες οφείλουν να ενημερώνουν άμεσα και εγγράφως τον καταναλωτή για τις εξελίξεις, έτσι ώστε να αποφασίζει για την ενεργοποίηση του όρου της μετατροπής.
Ως εναλλακτικό νόµισµα νοείται το νόµισµα στο οποίο ο καταναλωτής λαµβάνει κατά κύριο λόγο το εισόδηµά του ή διατηρεί τα περιουσιακά του στοιχεία από τα οποία πρόκειται να εξοφληθεί η πίστωση, όπως προέκυψε από την τελευταία αξιολόγηση της πιστοληπτικής του ικανότητας πριν από τη σύµβαση πίστωσης, ή/και το νόµισµα του κράτους µέλους στο οποίο ο καταναλωτής είτε κατοικούσε τη στιγµή της σύναψης της σύµβασης πίστωσης είτε κατοικεί την χρονική στιγµή κατά την οποία ζητείται η ενεργοποίηση του σχετικού συµβατικού όρου.
Οι πιστωτικοί φορείς είναι υποχρεωμένοι να ειδοποιούν αμέσως τον καταναλωτή, όταν η αξία του οφειλόµενου συνολικού ποσού που πρέπει να καταβάλει ο καταναλωτής ή η αξία των οφειλόµενων δόσεων παρουσιάζει διακύµανση µεγαλύτερη από 20 % σε σχέση µε αυτό που θα ήταν αν ίσχυε η συναλλαγµατική ισοτιµία µεταξύ του νοµίσµατος της σύµβασης και του εναλ- λακτικού νοµίσµατος που ίσχυε κατά το χρόνο σύναψης της σύµβασης.
Μεταξύ άλλων το νομοσχέδιο προβλέπει τα ακόλουθα:
- Ανεξόφλητο υπόλοιπο: Στις περιπτώσεις ρευστοποίησης των εξασφαλίσεων για την αποπληρωμή ενός στεγαστικού δανείου, μέσω των διαδικασιών αναγκαστικής εκτέλεσης, παραμένει ανεξόφλητο χρέος, ο πιστωτικός φορέας καλείται να διευκολύνει την αποπληρωμή του, λαμβάνοντας υπόψη τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης του καταναλωτή, καθώς και την ύπαρξη τυχόν άλλων περιουσιακών στοιχείων.
- Πρόωρη εξόφληση δανείου: Ο καταναλωτής έχει δικαίωµα να εκπληρώσει πλήρως ή εν µέρει τις υποχρεώσεις του που απορρέουν από τη σύµβαση πίστωσης πριν από τη λήξη της. Στην περίπτωση αυτή, ο καταναλωτής απαλλάσσεται από τόκους και τις επιβαρύνσεις για το εναποµένον χρονικό διάστηµα µέχρι τη λήξη της σύµβασης και για το ποσό που προεξοφλεί.
- Προώθηση στεγαστικών: Οι διαφημίσεις στεγαστικών δανείων θα πρέπει να συνοδεύονται από παράδειγμα σε ότι αφορά το επιτόκιο, το συνολικό ποσό του δανείου και τις συνολικές επιβαρύνσεις. Η διαφήμιση και η εμπορική προώθηση πιστώσεων δεν πρέπει να είναι αθέμιτες, ασαφείς ή παραπλανητικές. Μεταξύ της παροχής δεσμευτικής προσφοράς και της σύμβασης δανείου ο καταναλωτής θα πρέπει να έχει μία περίοδο 10 ημερών για να αξιολογήσει την προσφορά, κατά την οποία οι όροι δεν μπορούν να αλλάξουν. Μόνο μετά την παρέλευση 5 ημερών και αφού ο καταναλωτής δεχτεί την προσφορά μπορούν τα δύο μέρη να προβούν στη σύναψη δανείου.
Όπως αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση του σχεδίου, στόχος της Οδηγίας 2014/17/ΕΕ είναι η ανάπτυξη µιας περισσότερο διαφανούς, αποτελεσµατικής και ανταγωνιστικής εσωτερικής αγοράς, µέσω συνεπών, ευέλικτων και δίκαιων συµβάσεων πίστωσης που αφορούν ακίνητα, προωθώντας παράλληλα τη βιώσιµη χορήγηση και λήψη δανείων προσφέροντας έτσι υψηλό επίπεδο προστασίας στον καταναλωτή. Παράλληλα διασφαλίζεται υψηλότερος βαθµός αποτελεσµατικότητας και ανταγωνιστικότητας της εσωτερικής αγοράς που συµβάλλει στη χρηµατοπιστωτική σταθερότητα, µε τη θέσπιση ενός πλαισίου για όλα τα κράτη µέλη. Αντικείµενο, συνεπώς του σχεδίου νόµου για την ενσωµάτωση της Οδηγίας 2014/17/ΕΕ, είναι η θέσπιση διατάξεων σχετικά µε τις συµβάσεις πίστωσης για καταναλωτές για ακίνητα που προορίζονται για κατοικία.
