Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Δυστυχώς, όλες οι προβλέψεις των κυβερνητικών στελεχών για τον χρονικό ορίζοντα πλήρους άρσης των capital controls έπεσαν έξω. Σχεδόν ενάμιση χρόνο μετά την επιβολή των περιορισμών στις κινήσεις κεφαλαίων που κλόνισαν με πρωτοφανή τρόπο το εγχώριο τραπεζικό σύστημα, τα capital controls είναι ακόμη εδώ, αποδεικνύοντας ότι οι συνθήκες δεν έχουν βελτιωθεί αισθητά.
Όμως, αντί να ελπίζουμε στην επαλήθευση των προβλέψεων των πολιτικών, η Τράπεζα της Ελλάδος σε συνεργασία με το υπουργείο Οικονομικών καταρτίζουν ένα... πραγματικό σχέδιο βάσει του οποίου θα υλοποιηθούν τα επόμενα βήματα χαλάρωσης. Ο οδικός χάρτης για τη χαλάρωση και τελικώς την άρση των capital controls αναμένεται να παρουσιαστεί μέσα στους επόμενους μήνες, περιγράφοντας το γενικό πλαίσιο των βημάτων βάσει των οποίων θα επιτευχθεί η πλήρης απελευθέρωση των περιορισμών χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
Σύμφωνα με το προσχέδιο του επικαιροποιημένου μνημονίου που έδωσαν οι εκπρόσωποι των δανειστών στην ελληνική κυβέρνηση, η Τράπεζα της Ελλάδος σε συνεργασία με το υπουργείο Οικονομικών θα προετοιμάσουν και θα δώσουν στη δημοσιότητα τον οδικό χάρτη για τα βήματα που θα υιοθετηθούν ανάλογα με τη βελτίωση τόσο των συνθηκών ρευστότητας όσο και του κλίματος εμπιστοσύνης στην αγορά. Η μελέτη θα πρέπει να είναι έτοιμη τον Ιανουάριο του 2017.
Όπως αναφέρεται στο προσχέδιο, η ΤτΕ θα αποστέλλει στα αρμόδια θεσμικά όργανα σε τριμηνιαία βάση μία τυποποιημένη έκθεση με τα συμφωνημένα στατιστικά στοιχεία που σχετίζονται με τα capital controls και τη ρευστότητα, καθώς και την αξιολόγηση και τις προτάσεις της για τα επόμενα βήματα. Από την πλευρά τους, οι τράπεζες θα πρέπει να διατηρούν επαρκή αποθέματα μετρητών για να διευκολύνουν την ομαλή εφαρμογή των μέτρων χαλάρωσης των capital controls.
Στο ίδιο πλαίσιο, η ΤτΕ θα αναθέσει σε εξειδικευμένο φορέα την κατάρτιση μελέτης για την αξιολόγηση της εμπιστοσύνης των καταθετών και του αντίκτυπου των capital controls στην οικονομία. Η έκθεση αναμένεται να δοθεί στη δημοσιότητα στο πρώτο τρίμηνο του 2017.
Επιπρόσθετα, οι αρχές δεσμεύονται να διασφαλίσουν επαρκή ρευστότητα στο τραπεζικό σύστημα σύμφωνα με τους κανόνες του ευρωσυστήματος και να επιτύχουν ένα βιώσιμο μοντέλο τραπεζικής χρηματοδότησης μεσοπρόθεσμα. Σε αυτό το πλαίσιο, οι τράπεζες οφείλουν να υποβάλλουν τριμηνιαία χρηματοδοτικά πλάνα στην Τράπεζα της Ελλάδος, ώστε να εξασφαλίσουν τη συνεχή παρακολούθηση και αξιολόγηση των αναγκών ρευστότητας.
Ο αντίκτυπος των capital controls θα παρακολουθείται, ενώ θα υπάρχει πλήρης αναφορά στους Θεσμούς. Οι αρμόδιες αρχές θα ελέγχουν, σε πλήρη επαφή με τους Θεσμούς, τη διαδικασία χαλάρωσης των capital controls, λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες ρευστότητας του τραπεζικού συστήματος, στοχεύοντας παράλληλα στην ελαχιστοποίηση των μακροοικονομικών επιπτώσεων των περιορισμών.
Υπενθυμίζεται ότι οι κεφαλαιακοί περιορισμοί επιβλήθηκαν το καλοκαίρι του 2015 και μέχρι σήμερα τα μέτρα χαλάρωσης αφορούν κυρίως στη διευκόλυνση των επιχειρήσεων. Η πιο πρόσφατη κίνηση είναι αυτή που επιτρέπει σε εταιρείες που έχουν τη μορφή νομικού προσωπικού και τηρούν διπλογραφικό λογιστικό σύστημα, το άνοιγμα λογαριασμού, όψεως ή καταθετικού, σε πιστωτικό ίδρυμα μέσω της δημιουργίας νέου κωδικού πελάτη, ανεξαρτήτως της ύπαρξης άλλου διαθέσιμου λογαριασμού του οποίου είναι δικαιούχοι.
Η διευκόλυνση των επιχειρήσεων θα συνεχίσει να αποτελεί την πρώτη προτεραιότητα για τις αρχές και σε αυτό το πλαίσιο εξετάζονται ήδη οι επόμενες κινήσεις, όπως η αύξηση του ορίου των εμβασμάτων που μπορούν να στέλνουν στο εξωτερικό. Οι χρηματιστηριακές συναλλαγές αναμένεται επίσης να βρεθούν στο επίκεντρο των επόμενων βημάτων χαλάρωσης των περιορισμών.
Σε ότι αφορά τους... απλούς καταθέτες, η απελευθέρωση του ορίου ανάληψης εκτιμάται αρμοδίως ότι θα είναι το τελευταίο μέτρο πριν την πλήρη άρση των capital controls. Το πότε θα συμβεί αυτό είναι άγνωστο, καθώς η πορεία για την ολοκληρωτική αντιστροφή του κλίματος και την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των καταθετών προς το τραπεζικό σύστημα προβλέπεται μακρά. Επίσης, εκτός από την αποφυγή νέων εκροών καταθέσεων, η διατήρηση των capital controls έχει οδηγήσει σε μεγάλη αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών και της χρήσης πλαστικού χρήματος, σε μία εξέλιξη που συμβάλλει στον περιορισμό της φοροδιαφυγής.
Πάντως οι αναλυτές τοποθετούν την πλήρη άρση των περιορισμών - ανάλογα πάντα με τις εξελίξεις στην οικονομία - στην καλύτερη περίπτωση προς τα τέλη του 2017. Στο δυσμενές σενάριο καμία πρόβλεψη δεν είναι ασφαλής...
