Προσδεθείτε, το ράλι στο ρεύμα και το φυσικό αέριο είναι ακόμη στην αρχή του! Οι τιμές δεν πρόκειται να αποκλιμακωθούν πριν το καλοκαίρι του 2022. Όλες οι προβλέψεις εκεί συγκλίνουν. Η συμπεριφορά των ενεργειακών τιμών θυμίζει μετοχές της ακραίας περιφέρειας του χρηματιστηρίου του '99 την περίοδο της φούσκας.
Τη μια μέρα η χονδρεμπορική τιμή ρεύματος στην Ελλάδα είναι μακράν η φθηνότερη στην Ευρώπη, την άλλη εκτινάσσεται κατά 47%, και σήμερα θα είναι η 12η πιο ακριβή. Το τρενάκι του τρόμου έχει εγκατασταθεί για τα καλά στις αγορές φυσικού αέριου, ρύπων και ρεύματος, με την κατάσταση στην Ευρώπη να θυμίζει... Τέξας, εκεί όπου το περασμένο χειμώνα, ένα πολυήμερο μπλακ-άουτ, εκτίναξε τη τιμή μεγαβατώρας σε πολλές χιλιάδες δολάρια. Πέρυσι τέτοια εποχή η τιμή του φυσικού αερίου ήταν οκτώ φορές φθηνότερη. Στο ρεύμα ήταν τρεις φορές χαμηλότερη.
Που θα φτάσουν οι τιμές; Κανείς φυσικά δεν ξέρει. Προχθές, το προθεσμιακό συμβόλαιο αερίου στην αγορά της Ολλανδίας έπιασε τα 120 ευρώ η μεγαβατώρα, χθες εκτινάχθηκε στα 143 ευρώ, το ακόμη χειρότερο όμως είναι τα futures για το επόμενο καλοκαίρι. Κλείνονται σε τιμές 75 ευρώ, έναντι 30 ευρώ το περυσινό καλοκαίρι, δείγμα ότι η αγορά βλέπει αργή και περιορισμένη αποκλιμάκωση των τιμών. Η κρίση δεν είναι παροδική, δυστυχώς όμως το χάσμα Βορρά-Νότου αφήνει ουσιαστικά το κάθε κράτος-μέλος να τα βγάλει πέρα μόνο του. Το απέδειξε και πάλι η χθεσινή Σύνοδος Κορυφής.
Η αλήθεια είναι ότι για την Ευρώπη οι επιλογές είναι ελάχιστες. Ενόψει χειμώνα, πτώσης θερμοκρασιών και αύξησης της ζήτησης, τα γενεσιουργά αίτια της κρίσης δεν βρίσκονται σε ύφεση αλλά σε έξαρση. Η «ομηρία» της Ευρώπης από τη Ρωσία, μέσω της οποίας καλύπτει το 60% των αναγκών της σε φυσικό αέριο, το μπρα ντε φερ με το Nord Stream2 και η στρατιωτική απειλή κατά Ουκρανίας, ενισχύουν τα αδιέξοδα. Η χαμηλή στάθμη στις αποθήκες φυσικού αερίου, λόγω των έργων συντήρησης σε πολλούς αγωγούς, επιτείνει το πρόβλημα. Η απουσία κοινής ευρωπαϊκής γραμμής, αφού ο Βορράς αρνείται τις μεταρρυθμίσεις, με την ασφάλεια που του προσφέρουν οι πολλές διασυνδέσεις, το πλούσιο ενεργειακό μείγμα (πυρηνικά, off shore αιολικά, καλύτερη ποιότητα άνθρακα), και η καλύτερη λειτουργία των αγορών του, εμποδίζει την εξεύρεση λύσης. Τέλος, η υψηλή τιμή του αργού είναι ένα επιπλέον πρόβλημα. Το ράλι στο αέριο έστρεψε πολλούς πίσω στο πετρέλαιο, με αποτέλεσμα να ανατροφοδοτείται πλέον η άνοδος τιμών σε αμφότερα τα καύσιμα.
Σε ένα τέτοιο αυτοτροφοδοτούμενο σπιράλ ανόδου, η τρελή κούρσα των τιμών εξανεμίζει εκ των πραγμάτων το όφελος από τα όποια πακέτα στήριξης. Τα μέτρα μοιάζουν σταγόνα στον ωκεανό μπροστά στους λογαριασμούς - φωτιά, ενώ μικροί, μεσαίοι επιχειρηματίες και βιομηχανίες αδυνατούν να ελέγξουν τα κόστη τους. Η κυβέρνηση παρεμβαίνει και ξαναπαρεμβαίνει, αλλά η φωτιά δεν σβήνει γιατί το πρόβλημα είναι τεράστιο, πολλώ δε μάλλον όταν οι αυξήσεις μετακυλίονται με γεωμετρική ταχύτητα στις τιμές των προϊόντων. Τρόφιμα, είδη καθημερινής ανάγκης, όλα είναι καταδικασμένα να αυξηθούν από 5% με 10%.
Αν ένα νοικοκυριό μιας τετραμελούς οικογένειας ξόδευε τον Οκτώβριο 800 ευρώ για σούπερ μάρκετ, η δαπάνη θα ανέβει μέσα στις γιορτές το λιγότερο 100 με 200 ευρώ, φαινόμενο που θα ενταθεί τους επόμενους μήνες. Το φάντασμα της ενεργειακής φτώχειας αρχίζει να δείχνει τα δόντια του. Αν οι θεσμοί επιμένουν στην επιβολή κριτηρίων και το επόμενο πακέτο επιδότησης στο ρεύμα να μη χορηγηθεί οριζόντια σε όλους, παρά στοχευμένα, με εισοδηματικά, περιουσιακά ή άλλα κριτήρια, είναι πιθανό κάποιες εκατοντάδες χιλιάδες καταναλωτές να χάσουν ακόμη και αυτή τη μικρή στήριξη που είχαν.
Τα πάντα δείχνουν άνοδο τιμών, η αγορά βλέπει δεκαετία με σκαμπανεβάσματα και κρίση που θα είναι η πρώτη από πολλές που θα ακολουθήσουν.
Έχουμε μπει σε μια περίοδο μετάβασης, όπου οι ΑΠΕ θα αντικαταστήσουν τα ορυκτά καύσιμα, αλλά το εγχείρημα δεν σχεδιάστηκε έτσι, ώστε να μην είμαστε όμηροι της μεγάλης μεταβλητότητας στο φυσικό αέριο, με αποτέλεσμα να έχει δημιουργηθεί ένα «κοκτέιλ μολότοφ» στην αγορά. Ένα χρόνο πριν το φυσικό αέριο κόστιζε 16 ευρώ η μεγαβατώρα, σήμερα πωλείται πάνω από 130. Τα δικαιώματα ρύπων από 35 ευρώ ο τόνος βρίσκονται στα 85. Και οι τιμές χονδρικής από 90 ευρώ, κυμαίνεται σήμερα στα 326,94.
Ζούμε σε μια περίοδο όπου ακόμη δεν έχει ξεκαθαρίσει σε ποιο βαθμό η ενεργειακή παράνοια προέρχεται από αύξηση της ζήτησης ή στρεβλώσεις του συστήματος. Ζούμε στην παράλογη εποχή της ενέργειας.
