Της Ξανθής Γούναρη
Από 17.000 έως και 22.000 ευρώ ανά δικαιούχο (φυσικό ή νομικό πρόσωπο) θα κυμαίνεται το ποσό ενίσχυσης για την είσοδο νέων έως και 40 ετών στη γεωργική απασχόληση και την πρώτη τους εγκατάσταση σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις, σύμφωνα με Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020, το οποίο έχει υποβληθεί στην Κομισιόν.
Όπως υποστηρίζεται από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, η έγκριση του Προγράμματος από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται τις επόμενες εβδομάδες και θα ξεκινήσει να τρέχει στις αρχές του 2016.
Σύμφωνα με το μέτρο 6.1 «Εγκατάσταση Νέων Γεωργών», υποψήφιοι δικαιούχοι είναι νέοι γεωργοί οι οποίοι έχουν επαρκή επαγγελματικά προσόντα ή που δεσμεύονται να τα αποκτήσουν εντός 36 μηνών.
Επιπλέον, οι υποψήφιοι δικαιούχοι δεν είναι απαραίτητο να έχουν αναπτύξει γεωργικό εισόδημα κατά την υποβολή της αίτησης, αλλά θα πρέπει να έχουν εγκατασταθεί ως αρχηγοί σε εκμεταλλεύσεις με επαρκή αρχική παραγωγική δυναμικότητα (εκφρασμένη ως τυπική απόδοση) ίση με 8.000 έως και 100.000 ευρώ.
Η χορήγηση της ενίσχυσης εξαρτάται από την υποβολή επιχειρηματικού σχεδίου το οποίο να προβλέπει ότι ο νέος γεωργός θα αναπτύξει επαρκείς γεωργικές δραστηριότητες ώστε να αποκτήσει την ιδιότητα του «ενεργού» αγρότη (εντός 18 μηνών από την ημερομηνία εγκατάστασής) καθώς και την ιδιότητα του «επαγγελματία» αγρότη (ή «ισοδύναμη» δέσμευση για διαχειριστές νομικών προσώπων).
Σύμφωνα με την περιγραφή του μέτρου, είναι σημαντικό το επιχειρηματικό σχέδιο να περιγράφει με ρεαλιστικότητα τη στρατηγική για την ανάπτυξη της εκμετάλλευσης σε σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση, μέσω διατύπωσης στόχων που θα είναι μετρήσιμοι, εκφρασμένοι ως ποσοτικοί στόχοι (όπως η αύξηση της παραγωγικής δυναμικότητας) ή ποιοτικοί στόχοι (όπως η αναπροσαρμογή της παραγωγικής κατεύθυνσης, η πιστοποίηση των προϊόντων). Η υλοποίηση του σχεδίου πρέπει να αρχίσει το αργότερο εντός 9 μηνών από την ημερομηνία της απόφασης έγκρισης.
Ποσά στήριξης
Πιο αναλυτικά, το βασικό ποσό ενίσχυσης θα είναι 17.000 ευρώ για γεωργικές εκμεταλλεύσεις που θα έχουν (στη μελλοντική κατάσταση) φυτική – μικτή παραγωγική κατεύθυνση.
Το ποσό αυτό θα αυξάνεται αναλογικά και θα διαμορφώνεται έως και 22.000 ευρώ με βάση τα εξής:
α) κατά 2.500 ευρώ, εφόσον η περιοχή μόνιμης κατοικίας των αρχηγών των εκμεταλλεύσεων βρίσκεται σε περιοχές ορεινές ή μειονεκτικές ή σε μικρά νησιά (νησιά μέχρι και 3.000 κατοίκους πληθυσμό) ή συνδυασμός αυτών των κατηγοριών περιοχών,
β) κατά 2.500 ευρώ για ζωική παραγωγική κατεύθυνση (στη μελλοντική κατάσταση) της εκμετάλλευσης.
Το ποσοστό επιχορήγησης ανέρχεται στο 100% και είναι σε συμβατότητα με τις διατάξεις για την εσωτερική αγορά της ΣΕΚ (βλ. Άρθρο 18 του Κανονισμού (ΕΕ) 702/2014 Απαλλακτικός στη γεωργία, Κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις στον γεωργικό τομέα [2014/C 204/01]).
Η στήριξη παρέχεται με τη μορφή κατ' αποκοπή ποσού επιχορήγησης για την πρώτη εγκατάστασή νέων γεωργών κατόπιν υποβολής και έγκρισης σχετικού επιχειρηματικού σχεδίου. Η κατ' αποκοπή στήριξη δύναται να συνδυαστεί ολικά ή μερικά με επιδότηση επιτοκίου δανείου, υπό την προϋπόθεση ότι οι τράπεζες θα προσφέρουν ανάλογο τραπεζικό προϊόν σχετικά με την παροχή δανείου για την πρώτη εγκατάσταση νέων αγροτών, χωρίς να συνδέεται με υλοποίηση συγκεκριμένων επενδύσεων και με μέγιστη διάρκεια τα 5 έτη.
Το ποσό ενίσχυσης καταβάλλεται τουλάχιστον σε 2 δόσεις, οι οποίες βαίνουν φθίνουσες, με την 1η δόση (έως 70% του συνολικού ποσού ενίσχυσης) να καταβάλλεται με την απόφαση ένταξης και την τελευταία δόση να καταβάλλεται εντός 5 ετών από την ένταξη μετά την ορθή εφαρμογή του επιχειρηματικού σχεδίου και την επίτευξη των συναφών δεσμευτικών στόχων.
Δικαιούχοι
Δικαιούχοι είναι αυτοί που πληρούν τα εξής (κατά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης):
Α) Φυσικά πρόσωπα (περίπτωση εγκατάστασης νέων γεωργών ως μόνων αρχηγών) που πληρούν τον ορισμό του νέου γεωργού σύμφωνα με το άρθρο 2§ιδ του Καν. 1305/2013, ήτοι:
- Είναι ηλικίας από 18 έως και 40 ετών με επαρκή επαγγελματικά προσόντα (όπως ορίζονται παρακάτω).
- Εγκαθίστανται για πρώτη φορά ως αρχηγοί σε γεωργική εκμετάλλευση.
Β) Νομικά πρόσωπα (περίπτωση από κοινού εγκατάστασης νέων γεωργών μαζί με άλλους γεωργούς ή και νέους γεωργούς) όπου:
- Τουλάχιστον ένα από τα φυσικά πρόσωπα που μετέχει στο κεφάλαιο και τη διαχείριση είναι νέος γεωργός σύμφωνα με τις προϋποθέσεις του σημείου (Α) και ασκεί μακροχρόνιο και αποτελεσματικό έλεγχο επί του νομικού προσώπου είτε αποκλειστικά είτε από κοινού με άλλους νέους γεωργούς.
- Η ανάληψη της αρχηγίας / ελέγχου του νομικού προσώπου από νέο γεωργό (μεμονωμένα ή από κοινού με νέους γεωργούς) γίνεται για πρώτη φορά.
Ως πρώτη εγκατάσταση θεωρείται η για πρώτη φορά επαγγελματική ενασχόληση με τη γεωργία. Η πρώτη εγκατάσταση ως διαδικασία ξεκινά με την για πρώτη φορά εγγραφή στο Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων του υποψηφίου δικαιούχου ως «νεοεισερχόμενου» επαγγελματία αγρότη (φυσικά πρόσωπα) ή του διαχειριστή ως νόμιμου εκπροσώπου (νομικά πρόσωπα) και ολοκληρώνεται με την ορθή υλοποίηση του επιχειρηματικού σχεδίου και την τήρηση των σχετικών στόχων και δεσμεύσεων (όπως περιγράφονται παρακάτω σχετικά με το περιεχόμενο του επιχειρηματικού σχεδίου). Η αναφερόμενη εγγραφή στο Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων δεν πρέπει να υπερβαίνει τους 12 μήνες από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης, λαμβάνοντας υπόψη τον απαιτούμενο χρόνο που χρειάζεται για την προετοιμασία του επιχειρηματικού σχεδίου και τις σχετικές προπαρασκευαστικές ενέργειες (όπως εξεύρεση πόρων, νομικές ή θεσμικές διαδικασίες, λοιπές επιχειρηματικές αποφάσεις).
Όροι επιλεξιμότητας
Πρέπει να γίνει υποβολή επιχειρηματικού σχεδίου για την ανάπτυξη της γεωργικής εκμετάλλευσης, με ελάχιστη διάρκεια υλοποίησης τα 3 έτη και μέγιστη τα 4έτη.
- Οι υποψήφιοι δικαιούχοι θα πρέπει να πληρούν τα κριτήρια του «νέου αγρότη» για τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα και, ειδικά, να είναι εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων (βλ. οι νέοι αγρότες – αρχηγοί ως «νεοεισερχόμενοι» για τα φυσικά πρόσωπα και ως «εκπρόσωποι» για τα νομικά πρόσωπα), καθώς και να διαθέτουν τα κατάλληλα επαγγελματικά προσόντα (όπως ορίζονται παρακάτω) ή να δεσμεύονται ότι θα τα αποκτήσουν εντός περιόδου 36 μηνών.
- Οι υποψήφιοι δικαιούχοι πρέπει εμπίπτουν στον ορισμό των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων (σύσταση Επιτροπής 2003/361/ΕΚ).
- Η ιδιότητα του «ενεργού» αγρότη πρέπει να εκπληρώνεται για τον δικαιούχο το αργότερο εντός 18 μηνών από την ημερομηνία πρώτης εγκατάστασης.
- Οι αρχηγοί (φυσικά πρόσωπα ή διαχειριστές νομικών προσώπων) δεν πρέπει να έχουν ασκήσει προηγουμένως γεωργική επαγγελματική δραστηριότητα ή έλεγχο επί νομικών προσώπων με γεωργική δραστηριότητα.
- Η γεωργική εκμετάλλευση στην αρχική κατάσταση πρέπει να έχει τυπική απόδοση «εισόδου» τουλάχιστον ίση με 8.000 ευρώ (το όριο αυτό πρέπει να πληρούται ατομικά ανά νέο γεωργό και στην περίπτωση της από κοινού εγκατάστασης βλ. νομικά πρόσωπα) με ανώτερο όριο για το σύνολο της εκμετάλλευσης 100.000 ευρώ. Για το σύνολο της εν λόγω γεωργικής εκμετάλλευσης πρέπει να έχει υποβληθεί αίτηση ενίσχυσης ΟΣΔΕ κατά το έτος υποβολής της αίτησης ενίσχυσης από τον υποψήφιο δικαιούχο.
- Τα νομικά πρόσωπα πρέπει να έχουν ως κύρια δραστηριότητα τη γεωργική παραγωγή (ΟΜΑΔΑ ΚΑΔ 01).
- Οι αρχηγοί (δικαιούχοι φυσικά πρόσωπα ή διαχειριστές νομικών προσώπων) πρέπει να είναι μόνιμοι κάτοικοι στις περιοχές εφαρμογής του υπομέτρου και η γεωργική εκμετάλλευση να βρίσκεται στην ευρύτερη περιοχή του τόπου της μόνιμης κατοικίας (δυνατότητα καθημερινής πρόσβασης).
- Πρέπει να τηρούνται η συμβατότητα με το εθνικό και κοινοτικό θεσμικό πλαίσιο και πολιτικές και η μη διπλή χρηματοδότηση.
- Δεν είναι επιλέξιμοι: δημόσιοι φορείς, δικαιούχοι υπομέτρων 6.2 και 6.3 του ΠΑΑ 2014 – 2020 (εκκίνηση για μη γεωργικές δραστηριότητες, μικρές γεωργικές εκμεταλλεύσεις), παλαιότεροι δικαιούχοι μέτρων «νέων γεωργών» του ΠΑΑ 2007-2013 ή 2000-2006, ομάδες ή οργανώσεις παραγωγών ή άλλο κοινό εταιρικό σχήμα (και νόμιμος εκπρόσωπος ή κύριος εταίρος αυτών) που χρηματοδοτούνται από άλλα μέτρα του ΠΑΑ 2014 – 2020 για κοινό επιχειρηματικό σχέδιο.
Προτεραιότητα θα δοθεί στα εξής:
- συνάφεια/επάρκεια επαγγελματικών προσόντων ή εργασιακής εμπειρίας,
- συμμετοχή σε συλλογικές δράσεις ή ποιοτικά συστήματα (όπως ενδεικτικά από κοινού εγκατάσταση δύο ή περισσότερων νέων γεωργών σε νομικό πρόσωπο, συμμετοχή σε ομάδα παραγωγών, ύπαρξη συμφωνητικών για βιολογική ή άλλη πιστοποίηση),
- εισοδηματικά κριτήρια (όπως ενδεικτικά ενίσχυση νέων γεωργών δικαιούχων-διαχειριστών με χαμηλό ετήσιο οικογενειακό εισόδημα και νομικών προσώπων με χαμηλό εταιρικό κεφάλαιο),
- χαρακτηριστικά περιοχών (όπως ενδεικτικά πληθυσμιακά κριτήρια, άλλα χαρακτηριστικά),
- χαρακτηριστικά «εισόδου» εκμετάλλευσης (όπως ενδεικτικά ιδιοκτησία έναντι μίσθωσης),
- Από κοινού υποβολή πρότασης για υπομέτρο 4.1 (σε περίπτωση δυνατότητας από κοινού πρόσβασης),
- προσέγγιση επιχειρηματικού σχεδίου (όπως ρεαλιστικότητα και θετική συμβολή της μελλοντικής κατάστασης σε στοχεύσεις του ΠΑΑ 2014-2020 ή των Περιφερειακών Στρατηγικών για τον γεωργικό τομέα π.χ. βελτίωση οικονομικής και περιβαλλοντικής βιωσιμότητας, βελτίωση της πρόσβασης στην αγορά, επιλεγμένοι τομείς παραγωγής).
Επιχειρηματικό σχέδιο
Το επιχειρηματικό σχέδιο (με μέγιστη διάρκεια τα 4 έτη) θα πρέπει να περιέχει τα ακόλουθα:
Α) Περιγραφή της αρχικής κατάστασης, των οροσήμων και των στόχων (μαζί με το χρονοδιάγραμμα επίτευξή τους), με αναφορά σχετικών οικονομικών και λειτουργικών στοιχείων της εκμετάλλευσης (όπως, για παράδειγμα, οικονομικά στοιχεία, δυναμικότητα – τυπική απόδοση, έκταση, φυτικό-ζωικό κεφάλαιο, επαγγελματικά προσόντα αρχηγού, στοιχεία απασχόλησης – εργατικού δυναμικού, εγκαταστάσεις – εξοπλισμός).
Οι στόχοι του επιχειρηματικού σχεδίου για την ανάπτυξη της γεωργικής εκμετάλλευσης θα πρέπει να είναι μετρήσιμοι και να συμπληρώνονται βάσει τυποποιημένου σχεδίου που θα περιλαμβάνεται στην αίτηση ενίσχυσης. Μπορεί να είναι ποσοτικοί (όπως η αύξηση της γεωργικής έκτασης) ή ποιοτικοί (όπως η ένταξη σε πιστοποίηση, η αλλαγή παραγωγικής κατεύθυνσης), αλλά η επίτευξή τους είναι υποχρεωτική (για παράδειγμα ανεξαρτήτως της ένταξης ή μη σε άλλα μέτρα του ΠΑΑ). Οι στόχοι μπορούν να αφορούν μια ή περισσότερες από τις ενδεικτικές κατευθύνσεις για την ανάπτυξη της γεωργικής εκμετάλλευσης όπως:
- Τη βελτίωση της οικονομικής βιωσιμότητας (για παράδειγμα, αύξηση της παραγωγικής δυναμικότητας, υλοποίηση δράσεων εκσυγχρονισμού για τη γεωργική παραγωγή),
- Την αναπροσαρμογή της παραγωγικής κατεύθυνσης (για παράδειγμα, σε τομείς που εξυπηρετούν τη στρατηγική του ΠΑΑ ή περιφερειακές στρατηγικές για τον γεωργικό τομέα),
- Τη βελτίωση της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας ή της πρόσβασης στην αγορά (για παράδειγμα, ένταξη σε βιολογική πιστοποίηση, υλοποίηση δράσεων εξοικονόμησης ύδατος ή ενέργειας, συσκευασία και πιστοποίηση προϊόντων, συμμετοχή σε ομάδες παραγωγών).
Επιπρόσθετα, το επιχειρηματικό σχέδιο θα πρέπει να προβλέπει ως δέσμευση ότι ο νέος γεωργός θα αναπτύξει επαρκείς γεωργικές δραστηριότητες ώστε να αποκτήσει την ιδιότητα του «ενεργού» αγρότη (το αργότερο εντός 18 μηνών από την ημερομηνία εγκατάστασής) όπως και την «πλήρη» ιδιότητα του «επαγγελματία» αγρότη (ή «ισοδύναμη» δέσμευση για διαχειριστές νομικών προσώπων όπως θα καθοριστεί στον εθνικό πλαίσιο) το αργότερο εντός 2 ετών από την ημερομηνία της απόφασης έγκρισης και διατήρησης αυτής μέχρι την ολοκλήρωση και την ορθή υλοποίηση του επιχειρηματικού σχεδίου. Επίσης θα πρέπει να περιλαμβάνει δέσμευση ότι θα αποκτήσει επαρκή επαγγελματικά προσόντα, εφόσον δεν τα διαθέτει, μέσω κατάρτισης (το αργότερο εντός 3 ετών από την ημερομηνία της απόφασης έγκρισης) καθώς και δέσμευση για τουλάχιστον διατήρηση της αρχικής παραγωγικής δυναμικότητας (εκφρασμένη ως τυπική απόδοση) μέχρι την ολοκλήρωση και την ορθή υλοποίηση του επιχειρηματικού σχεδίου. Κατά τη διάρκεια της υλοποίησης θα πρέπει να υπάρχει συμμόρφωση με τις σχετικές απαιτήσεις που προκύπτουν από το εθνικό ή κοινοτικό θεσμικό πλαίσιο (όπως ασφαλιστικές και φορολογικές υποχρεώσεις, εγγραφή σε μητρώα).
Β) Αναλυτικά στοιχεία (όπως περιγραφή, προϋπολογισμός, πηγές χρηματοδότησης, χρονοδιάγραμμα) των δράσεων και λοιπών ενεργειών προς επίτευξη των στόχων για την ανάπτυξη της γεωργικής εκμετάλλευσης.
Οι δράσεις μπορούν να αφορούν ενδεικτικά:
-Την αύξηση της έκτασης ή του ζωικού ή φυτικού κεφαλαίου (για παράδειγμα, απόκτηση γης ή αγορά ζωικού κεφαλαίου),
-Την υλοποίηση επενδύσεων (για παράδειγμα, αγορά εξοπλισμού, δημιουργία νέων ή επέκταση εγκαταστάσεων),
-Την υλοποίηση λοιπών παρεμβάσεων οικονομικού, τεχνολογικού ή οργανωτικού εκσυγχρονισμού (για παράδειγμα, συμμετοχή σε κατάρτιση, συμβουλευτικές υπηρεσίες, ενέργειες πιστοποίησης, συμμετοχή σε συλλογικές ενέργειες προώθησης ή επενδύσεις).
Η υλοποίηση του σχεδίου πρέπει να αρχίσει το αργότερο εντός 9 μηνών από την ημερομηνία της απόφασης έγκρισης.
Ας σημειωθεί ότι μεταξύ των δράσεων του ΠΑΑ 2014-20 για τις οποίες εκχωρείται η διαχείριση πράξεων στις Περιφέρειες περιλαμβάνεται και το υπομέτρο για τους νέους γεωργούς. Στόχος της εκχώρησης είναι να ληφθούν υπόψη οι περιφερειακές ιδιαιτερότητες, ικανότητες και αναπτυξιακές στρατηγικές, όπως και η συνέργεια με δράσεις άλλων Ταμείων (ΕΤΠΑ, ΕΚΤ).
