Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Πόσο πιθανό είναι να καταρρεύσει η Deutsche Bank και να συμπαρασύρει... στην άβυσσο το σύνολο του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος, ίσως και του παγκόσμιου; Ο γερμανικός κολοσσός συγκαταλέγεται στις «too big to fail» τράπεζες, ήτοι σε αυτές που είναι πολύ μεγάλες για να αφεθούν στη μοίρα τους, καθώς αν χρεοκοπήσουν οι συνέπειες θα είναι καταστροφικές.
Ταυτόχρονα, η Deutsche Bank χαρακτηρίζεται από το ΔΝΤ ως ο πιο επικίνδυνος συστημικά χρηματοπιστωτικός οργανισμός στον κόσμο, αναγκάζοντας αναλυτές να «τρέξουν» μοντέλα που την συγκρίνουν με την Lehman Brothers, σε μια προσπάθεια να προβλέψουν τις επιπτώσεις του χειρότερου σεναρίου.
Η γερμανική τράπεζα δεν είναι η μόνη που έχει προβλήματα. Αν δει κανείς με προσοχή τις ειδήσεις που αφορούν στον ευρωπαϊκό τραπεζικό κλάδο την τελευταία εβδομάδα μπορεί να έχει μία πλήρη εικόνα για τα τεράστια προβλήματα που έχουν συσσωρευτεί, τα οποία δικαιολογούν την αναστάτωση των αρμόδιων Αρχών και των κυβερνήσεων και παράλληλα ανεβάζουν το πολιτικό θερμόμετρο.
Ο πανευρωπαϊκός αναβρασμός δεν οφείλεται, όπως πολλοί ενδεχομένως πιστεύουν, μόνο στο Brexit. Απλώς το Brexit ταράζει τα νερά και φέρνει... απότομα στην επιφάνεια τις «αμαρτίες» του παρελθόντος και τις επιπτώσεις της οικονομικής στασιμότητας στην Ευρώπη. Κι αν οι ιταλικές τράπεζες είναι αυτές που τραβούν πάνω τους τα φώτα της δημοσιότητας, οι βαθύτερες ανησυχίες έχουν γαλλική και γερμανική προέλευση.
H Κομισιόν ενέκρινε την προληπτική – μέχρι αποδείξεως του εναντίου - γραμμή στήριξης ύψους 150 δισ. ευρώ για τις ιταλικές τράπεζες, όμως στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα γνωρίζουν ότι το πρόβλημα είναι πολύ μεγαλύτερο και βαθιά... συστημικό. Οι κίνδυνοι σχετίζονται κυρίως με θέματα διαχείρισης πιστωτικού και επενδυτικού κινδύνου και «τιμολογούνται» σε τρισεκατομμύρια ευρώ.
Γι'' αυτό οι αξιωματούχοι της ΕΚΤ εμφανίζονται έτοιμοι να χαλαρώσουν τα κριτήρια συμμετοχής στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, σε μία εξέλιξη που μπορεί να επηρεάσει θετικά και την Ελλάδα. Το πρόβλημα, λοιπόν, δεν είναι οι ιταλικές τράπεζες (πόσω μάλλον οι ελληνικές), αλλά οι κίνδυνοι που έχουν αναλάβει συνολικά οι ευρωπαϊκοί όμιλοι. Μόνο η έκθεση της Deutsche Bank σε παράγωγα συμβόλαια προκαλεί ίλιγγο.
Η Fed χτύπησε «καμπανάκι» για την Deutsche Bank και την Santander που δεν γίνεται να περάσει απαρατήρητο, ενώ η προειδοποίηση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου αγγίζει το επίπεδο του συναγερμού: το ΔΝΤ σε έκθεσή του ανέφερε ότι μεταξύ των παγκοσμίως συστημικών τραπεζών η Deutsche Bank φαίνεται να είναι η πιο σημαντική σε επίπεδο πρόκλησης συστημικών κινδύνων και ακολουθείται από την HSBC και την Credit Suisse. Αποτέλεσμα ήταν η μετοχή της να καταγράψει χαμηλό άνω των 30 ετών.
Εκτός από τους αναλυτές που έχουν αρχίσει να «τρέχουν» μοντέλα που συγκρίνουν την Deutsche Bank με τη Lehman Brothers, υπάρχουν και άλλοι που λένε ότι η μετοχή της γερμανικής τράπεζας κινείται «σαν να γνωρίζει κάτι που ο υπόλοιπος κόσμος είτε δεν γνωρίζει είτε σκοπίμως αγνοεί».
Ο γερμανικός κολοσσός δεν βιώνει τις καλύτερες στιγμές της ιστορίας του και αυτό φαίνεται ακόμη και σε πιο... μη συστημικά ζητήματα, όπως η εσωτερική έρευνα της τράπεζας που έδειξε ότι στην πλειονότητά τους οι εργαζόμενοι δεν δηλώνουν υπερήφανοι που εργάζονται σε αυτήν!
Ο συνδυασμός των παραγόντων που προκαλούν αβεβαιότητα κάνει το περιβάλλον ασφυκτικό: Το Brexit δημιουργεί συνθήκες πανικού, τα «κόκκινα» δάνεια απειλούν όλο το σύστημα και οι κίνδυνοι που συνδέονται με τα παράγωγα που κατέχουν οι κολοσσοί του κλάδου δεν μπορούν να αγνοούνται για πάντα.
Σε πολιτικό επίπεδο, το Brexit δοκιμάζει τις αντοχές της Ευρώπης – κάτι που μέχρι σήμερα δεν είχαν καταφέρει τα «κόκκινα» δάνεια - και οι τράπεζες θα μπορούσαν να αποτελέσουν την αφορμή για μία ευρύτερη αναθεώρηση της στρατηγικής που συνήθως επιλέγει το Βερολίνο και ακολουθούν οι υπόλοιποι. Διότι στην περίπτωση που οι ιταλικές τράπεζες μείνουν... ξεκρέμαστες στα μάτια των επενδυτών, τότε το ενδεχόμενο ενός bank run θα έφερνε την Ευρωζώνη αντιμέτωπη με μία κρίση πολύ πιο συστημική από την ελληνική.
Επενδυτικοί οίκοι, από την πλευρά τους, εκτιμούν ότι οι ευρύτεροι κίνδυνοι στους οποίους εκτίθενται οι ευρωπαϊκές τράπεζες τις καθιστούν ευάλωτες σε νέες κρίσεις, σε μία εποχή που το Brexit από μόνο του «τρομάζει». Οι απρόβλεπτες επιπτώσεις του βρετανικού δημοψηφίσματος υποχρεώνουν Goldman Sachs και JPMorgan να υποβαθμίσουν τις τιμές-στόχους και τις προβλέψεις για τα αποτελέσματα ευρωπαϊκών τραπεζικών ομίλων.
Στο μεταξύ, η αμερικανική κεντρική τράπεζα «έκοψε» τις Deutsche Bank και Santander στα αμερικανικά stress tests. Δεν είναι η πρώτη φορά που εκπρόσωποι του ευρωπαϊκού τραπεζικού κλάδου μένουν μετεξεταστέοι κατά την άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Είναι η τρίτη διαδοχική χρονιά για την ισπανική Santander και η δεύτερη συνεχόμενη για την Deutsche Bank.
Μάλιστα, η Fed προτίθεται στο άμεσο μέλλον να συμπεριλάβει στα stress tests και άλλες ευρωπαϊκές τράπεζες που δραστηριοποιούνται στις ΗΠΑ, όπως η Barclays, η Credit Suisse και η UBS. Οι εν λόγω όμιλοι θα συμμετάσχουν το 2017 στην πιλοτική εφαρμογή της άσκησης υποβάλλοντας αναλυτικά σχέδια κεφαλαιακής ενίσχυσης για να εισέλθουν και επίσημα στη διαδικασία των ομοσπονδιακών stress tests το 2018.
Τα ευρήματα της αμερικανικής άσκησης είναι κατηγορηματικά: Τόσο στην Deutsche Bank όσο και στην Santander εντοπίστηκαν σοβαρές ελλείψεις που υπονομεύουν τον κεφαλαιακό τους σχεδιασμό. Οι θυγατρικές των δύο ευρωπαϊκών τραπεζών δεν κατάφεραν να εξηγήσουν σε ικανοποιητικό βαθμό τις διαδικασίες διαχείρισης και ελέγχου για να αντιμετωπίσουν με επιτυχία το ακραίο σενάριο.
