Η τραπεζική κρίση που έπληξε τις ΗΠΑ την περασμένη άνοιξη - η μεγαλύτερη από το 2008 - ίσως αποδειχθεί προάγγελος μιας μεγαλύτερης αναταραχής που ενδεχομένως θα πλήξει προσεχώς τη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη. Σύμφωνα με στοιχεία της Fed Νέας Υόρκης, το συνολικό χρέος των Αμερικανών σε πιστωτικές κάρτες ξεπερνάει το επίπεδο του 1 τρισ. δολαρίων, για πρώτη φορά στην ιστορία.
Την ίδια ώρα, η Moody’ s αναφέρει ότι το ποσοστό των Αμερικανών που αφήνουν απλήρωτες υποχρεώσεις, όπως πιστωτικές κάρτες και δάνεια αυτοκινήτου, είναι το μεγαλύτερο των τελευταίων δέκα ετών. Πρόκειται για ένα καμπανάκι που προειδοποιεί για τα όσα μπορεί να έρθουν αν δεν ανακάμψει γρήγορα η οικονομία και συνεχιστεί η τρομακτική κρίση ακρίβειας που μαστίζει σήμερα ΗΠΑ και Ευρώπη.
Το στοιχείο που ακολουθεί είναι απόλυτα χαρακτηριστικό του τι ακριβώς έχει προκαλέσει η τρέχουσα κρίση. Σε σύγκριση με τα προ πανδημίας επίπεδα και ειδικότερα με το 2019, υφίστανται σήμερα στο αμερικανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα 70 εκατομμύρια περισσότεροι λογαριασμοί πιστωτικών καρτών. Αποτέλεσμα είναι το συνολικό χρέος των Αμερικανών σε πιστωτικές κάρτες να ξεπερνάει το επίπεδο των 1 τρισ. δολαρίων.
Οι καθυστερημένες πληρωμές δόσεων αυτοκινήτου είναι στα ίδια επίπεδα με την οικονομική κρίση του 2008 και η Moody’ s πιστεύει ότι θα συνεχίσουν να αυξάνονται έως το 2024. Η κατάσταση είναι ακόμη χειρότερη στα… πιο κόκκινα δάνεια, αυτά που χαρακτηρίζονται «subprime». Κατά τη διάρκεια της κρίσης του 2008, το ποσοστό αυτών των δανείων που εμφάνιζαν καθυστέρηση άνω των 60 ημερών ήταν 5%, ενώ σήμερα είναι 7%.
Τα υψηλότερα επιτόκια των τελευταίων δεκαετιών παίζουν και αυτά το ρόλο τους, καθώς το διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών δέχεται πιέσεις από παντού. Ειδικά για τα χαμηλότερα εισοδήματα, οι αυξημένες δόσεις των δανείων και οι συνεχείς ανατιμήσεις στα ράφια των σούπερ μάρκετ, δυσκολεύουν ολοένα και περισσότερο την ομαλή εξυπηρέτηση των οφειλών και φέρνουν πολλές αμερικανικές τράπεζες - κυρίως περιφερειακές όπως αυτές που «έσκασαν» φέτος - αντιμέτωπες με τον κίνδυνο ενός μεγάλου κύματος κόκκινων δανείων.
Οι μη έχοντες Αμερικανοί προσπάθησαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας να βάλουν στην άκρη ό,τι μπορούσαν από τις επιταγές και τα παχυλά επιδόματα που μοίρασε η κυβέρνηση. Τώρα, αυτές οι οικονομίες έχουν φαγωθεί και η ακρίβεια τινάζει τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς στον αέρα.
Όπως σημειώνει η Moody’ s, οι καθυστερήσεις στην πληρωμή των πιστωτικών καρτών και των δανείων αυτοκινήτου, αντανακλούν τη δύσκολη απόφαση που καλούνται να πάρουν τα νοικοκυριά: να πληρώσουν τα τραπεζικά τους χρέη, τους διάφορους λογαριασμούς ή τα καθημερινά τους ψώνια;
Μπορεί η οικονομία να είναι σε καλύτερη φάση από την εποχή της βαθιάς ύφεσης της πανδημίας και με την ανεργία σε ιστορικά χαμηλά, όμως τα επιτόκια έχουν στείλει τις δόσεις στα ύψη και οι αναλυτές εκτιμούν ότι η κατάσταση θα χειροτερέψει, πριν βελτιωθεί. Το μέσο επιτόκιο των πιστωτικών καρτών στις ΗΠΑ διαμορφώνεται σήμερα στο ιστορικό υψηλό του 20,6%. Δεν είναι τυχαίο ότι στις ΗΠΑ κάνουν πάταγο εφαρμογές που δίνουν τη δυνατότητα στους καταναλωτές να αγοράζουν κάτι τώρα και να το πληρώνουν αργότερα. Η χρήση των εν λόγω υπηρεσιών έχει αυξηθεί κατά 40% στους πρώτους μήνες του 2023.
Ένας ακόμη «πονοκέφαλος» αφορά στα φοιτητικά δάνεια, μία πολύ κρίσιμη πλευρά του τραπεζικού δανεισμού στις ΗΠΑ. Μετά από παύση πληρωμών για πάνω από τρία χρόνια, από τον Οκτώβριο τα δάνεια αυτά θα πρέπει να αρχίσουν ξανά να εξυπηρετούνται. Οι εκτιμήσεις θέλουν τις καθυστερήσεις στις πληρωμές πιστωτικών καρτών, δανείων αυτοκινήτου και φοιτητικών δανείων, να αυξηθούν περαιτέρω προς το τέλος του έτους και τότε θα φανούν οι αντοχές του συστήματος. Διότι τα νοικοκυριά θα πρέπει να πληρώσουν και τους αυξημένους λογαριασμούς ενέργειας κατά τους χειμερινούς μήνες.
