Μπορεί η στροφή στο ηλεκτρονικό εμπόριο να αποτελεί πλήγμα, σε ολόκληρο τον κόσμο, για τους παραδοσιακούς χώρους λιανικής, όπως τα εμπορικά κέντρα όμως, τα malls εξακολουθούν να εμφανίζουν σημαντική δυναμικής εμφάνισης υψηλών ρυθμών ανάπτυξης. Δεν είναι τυχαίο ότι η νορβηγική εταιρία Aurora Eiendom προχώρησε στην εξαγορά πέντε εμπορικών κέντρων στη χώρα της Βόρειας Ευρώπης, φανερώνοντας την εμπιστοσύνη των επενδυτών σε malls με σημαντικές ροές εσόδων, αλλά και προσαρμοστικότητα στις ανάγκες των καταναλωτών. Στη Νορβηγία ο μέσος όρος εμπορικών χώρων ανά κάτοικο αντιστοιχεί στον ευρωπαϊκό μέσο όρο, με περισσότερα από 2/3 επιφανειών retail να βρίσκονται σε malls.
Τι ισχύει στην Ελλάδα; Στη χώρα μας, ο μέσος όρος της αναλογίας εμπορικών χώρων ανά 1.000 άτομα είναι από τους χαμηλότερους σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης και αυτή φαίνεται να είναι μία από τις αιτίες για τις οποίες οι επενδυτές εκτιμούν ότι το συγκεκριμένο πεδίο real estate διαθέτει προοπτικές. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Savills, τα malls στην Ελλάδα εμφανίζουν απόδοση (yield) της τάξεως του 7%, έχοντας υποχωρήσει από το 9%, βάσει του προηγούμενου peak. Υπενθυμίζεται ότι η παροχή υψηλών αποδόσεων, σημαίνει και μεγαλύτερο ρίσκο.
Με αυτά λοιπόν, τα δεδομένα βρίσκονται σε εξέλιξη νέα σχέδια για τη δημιουργία εμπορικών κέντρων, με τις επεκτάσεις υφιστάμενων, εν λειτουργία χώρων να έχουν, πρόσφατα, ολοκληρωθεί. Ποια είναι τα βασικότερα έργα;
Σε αυτά που ολοκληρώθηκαν πρόσφατα ανήκουν η επέκταση του Golden Hall, στο δυτικό τμήμα του πρώην Διεθνούς Κέντρου Ραδιοτηλεόρασης (IBC), με το έργο να αποτελεί επένδυση ύψους 25 εκατ. ευρώ. Στο υφιστάμενο εμπορικό κέντρο προστέθηκαν συνολικά 11.500 τ.μ. μισθωτικών χώρων (GLA), που έχουν ήδη εκμισθωθεί, όπως και 200 νέες θέσεις στάθμευσης. Οι νέοι χώροι περιλαμβάνουν καταστήματα εμπορίου και αναψυχής, ενυδρείο και το μουσείο των Ολυμπιακών Αγώνων.
Επίσης, η Noval Property του ομίλου Viohalco, ολοκλήρωσε τον περασμένο Ιούλιο, την υλοποίηση του νέου τμήματος του River West, που αποτελεί επένδυση 30 εκατ. ευρώ και διαθέτει χώρους 17.450 τ.μ. με μεγάλης επιφάνειας καταστήματα τεχνολογίας, αθλητικών ειδών και παιχνιδιών, όπως και χώρους εστίασης 1.550 τ.μ. Υπολογίζεται ότι μέσα στα πρώτα χρόνια της λειτουργίας του, θα αυξήσει τον αριθμό των επισκεπτών, συνολικά, του εμπορικού κέντρου σε 8 εκατομμύρια, μέγεθος που ανέρχεται σε 5,3 εκατ. σήμερα.
Το νέο τμήμα του εμπορικού κέντρου είναι προσαρμοσμένο στα νέα δεδομένα που έχει δημιουργήσει η πανδημία, δηλαδή στη στροφή των καταναλωτών προς υπαίθριους χώρους. Το River West, ως ενιαία ανάπτυξη, προσφέρει μεγάλης επιφάνειας εξωτερικούς χώρους αναψυχής, συνολικής έκτασης 20 στρεμμάτων, που περιλαμβάνουν παιδική χαρά, υπαίθριο αμφιθέατρο, καταρράκτη και εκτεταμένους κήπους, και διαθέτει ανοιγόμενη οροφή.
Στις νέες επενδύσεις που σχεδιάζονται ανήκουν ο πολυχώρος Cambas Project του οποίου, πριν από μερικούς μήνες, εγκρίθηκε η Πολεοδομική Μελέτη της Περιοχής Οργανωμένης Ανάπτυξης Παραγωγικών Δραστηριοτήτων (Π.Ο.Α.Π.Δ) στη θέση Κάντζα του Δήμου Παλλήνης. Πρόκειται για επένδυση της τάξεως των 200 εκατ. ευρώ που θα διαθέτει χρήσεις γραφείου, ψυχαγωγίας και πολιτισμού και δομήσιμη επιφάνεια 89.000 τετραγωνικών μέτρων που θα περιλαμβάνει ξενοδοχείο και συνεδριακό κέντρο (με εμβαδόν 12.180 τ.μ.), εμπορικές επιφάνειες (16.400 τ.μ.) και γραφεία (51.220 τ.μ.).
Κεντρικό ρόλο στην ανάπτυξη θα παίζει το “Central Plaza”, ένας ανοιχτός χώρος που θα φιλοξενεί υπαίθριες δραστηριότητες (προβολές κινηματογραφικών ταινιών, πολιτιστικά δρώμενα κτλ.), ενώ θα περιλαμβάνει έναν αστικό αγρό και αμφιθεατρικό πάρκο. Αυτή την περίοδο, η Reds, που θα κατασκευάσει το έργο, προχωρά στην αναθεώρηση του master plan του έργου και στη συνέχεια θα προχωρήσει στη διερεύνηση των εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησης της ανάπτυξης.
Τέλος, στη φάση της κατασκευής από την Ten Brinke βρίσκεται ένας νέος εμπορικός χώρος στην Λεωφόρο Πειραιώς 86 στην Αθήνα, που περιλαμβάνει δύο ορόφους και 1 υπόγειο με 6700 τ.μ. καταστημάτων στο ισόγειο, 5900 τ.μ. καταστημάτων στον πρώτο όροφο και 400 θέσεις στάθμευσης. Ο προϋπολογισμός του έργου είναι 20 εκατ. ευρώ.
Εκτός Αττικής, ανύπαρκτες είναι πρακτικά οι νέες αναπτύξεις. H τελευταία άφιξη χρονολογείται το 2018 και αφορά το εμπορικό κέντρο της εταιρείας Λάρισα Α.Ε. που αποτελεί σύμπραξη των εταιρειών Sonae Sierra και Bluehouse Capital και αντικατέστησε τον πολυχώρο Pantheon Plaza.
