Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Επιβεβαιώνοντας τις πληροφορίες που ήθελαν τις καταθέσεις να κινούνται ανοδικά τον Αύγουστο και στο πρώτο δεκαπενθήμερο του Σεπτεμβρίου, τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος έδειξαν ότι τα υπόλοιπα των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων ενισχύθηκαν σημαντικά τον περασμένο μήνα.
Αν δεν λάβουμε υπόψη την εποχιακής φύσης αύξηση των καταθέσεων που παρατηρείται παραδοσιακά το μήνα Δεκέμβριο (με εξαίρεση τον Δεκέμβριο του 2014 που το σύστημα έχασε 4 δισ. ευρώ λόγω της αβεβαιότητας ενόψει των εκλογών του Ιανουαρίου του 2015), η αύξηση του Αυγούστου ήταν η μεγαλύτερη θετική μηνιαία μεταβολή από τον Φεβρουάριο του 2013!
Θα μπορούσε, λοιπόν, κάποιος να πει ότι οι καταθέσεις αρχίζουν να επιστρέφουν. Ή υιοθετώντας μία πιο συντηρητική προσέγγιση, ότι βλέπουμε την πρώτη θετική επίπτωση από τη χαλάρωση των capital controls που σημειώθηκε τον Ιούλιο. Θα μπορούσαν επίσης οι τράπεζες, ωθούμενες από τη συγκεκριμένη εξέλιξη, να δουν με μεγαλύτερη αισιοδοξία το μέλλον, από τη στιγμή που η αύξηση των καταθέσεων αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για την ανάκαμψή τους. Όλα αυτά θα ίσχυαν αν δεν υπήρχαν τα στοιχεία για τις ληξιπρόθεσμες οφειλές, τα οποία ήρθαν να μας... προσγειώσουν.
Σύμφωνα με τη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το δημόσιο αυξήθηκαν τον Αύγουστο κατά 1,368 δισ. ευρώ. Μπορείτε να μαντέψετε ποια ήταν η αύξηση των καταθέσεων νοικοκυριών και επιχειρήσεων στον ίδιο μήνα; Η απάντηση έρχεται από την Τράπεζα της Ελλάδος: τα υπόλοιπα καταθέσεων νοικοκυριών και επιχειρήσεων ενισχύθηκαν τον Αύγουστο κατά 1,316 δισ. ευρώ.
Κατά συνέπεια, αν οι πολίτες πλήρωναν κανονικά τις οφειλές τους προς το δημόσιο, οι καταθέσεις στις τράπεζες όχι μόνο δεν θα αυξάνονταν τον Αύγουστο αλλά θα εμφάνιζαν και μικρή μείωση. Εκτός κι αν οι φόροι πληρώνονται από χρήματα φυλαγμένα στα στρώματα, που και αυτά συνεχώς ροκανίζονται.
Η «ταύτιση» των ληξιπρόθεσμων με τις καταθέσεις δεν σημαίνει ότι οι πολίτες αφήνουν απλήρωτο το δημόσιο για να βλέπουν τα χρήματά τους κατατεθειμένα σε τραπεζικούς λογαριασμούς αλλά αποδεικνύει την τρομερή αδυναμία των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών να τα βγάλουν πέρα με το σύνολο των υποχρεώσεων που καλούνται να καλύπτουν σε μηνιαία βάση.
Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές, λοιπόν, κινούνται... χέρι-χέρι με τις καταθέσεις. Το συγκεκριμένο «φαινόμενο» δεν παρατηρήθηκε μόνο τον μήνα Αύγουστο, αλλά και στους προηγούμενους μήνες. Τον Ιούλιο η εικόνα ήταν ακόμη πιο αρνητική αφού τα νέα χρέη προς το δημόσιο διαμορφώθηκαν στα 336 εκατ. ευρώ, ενώ οι καταθέσεις μειώθηκαν κατά 160 εκατ. ευρώ. Τον Ιούνιο τα νέα ληξιπρόθεσμα έφτασαν τα 1,22 δισ. ευρώ και οι καταθέσεις αυξήθηκαν κατά 1 δισ. ευρώ. Η ίδια τάση καταγράφηκε και τον περασμένο Μάιο, όταν οι καταθέσεις ενισχύθηκαν κατά 270 εκατ. ευρώ, «γεννώντας» κατά κάποιο τρόπο νέες οφειλές προς το δημόσιο ύψους 250 εκατ. ευρώ. Τον Απρίλιο τα ληξιπρόθεσμα ήταν πολύ περιορισμένα γύρω στα 70 εκατ. ευρώ, όμως οι καταθέσεις εμφανίστηκαν σχεδόν αμετάβλητες.
Εικονική αύξηση και κατασχέσεις
Είναι, λοιπόν, σαφές, ότι η αύξηση των καταθέσεων είναι εικονική από τη στιγμή που δημιουργούνται νέες ληξιπρόθεσμες οφειλές. Γι'' αυτόν ακριβώς το λόγο στις τράπεζες εκτιμούν ότι είναι ζωτικής σημασίας η αποπληρωμή των οφειλών του δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα, καθώς σε αντίθετη περίπτωση η ρευστότητα στην αγορά θα διατηρηθεί σε απογοητευτικά επίπεδα. Σημειώνεται ότι από τη δόση των 2,8 δισ. ευρώ που αναμένεται να «ξεκλειδώσει» η ψήφιση των προαπαιτούμενων, ένα σημαντικό μέρος θα κατευθυνθεί στην αποπληρωμή υποχρεώσεων του δημοσίου.
Σε αυτό το πλαίσιο, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένονται τα στοιχεία του Σεπτεμβρίου όταν οι πολίτες καλούνται να πληρώσουν φόρους ύψους 1,8 δισ. ευρώ. Συνολικά, τα νέα χρέη προς τις εφορίες μέσα στο 2016 ανέρχονται σε 9 δισ. ευρώ, ενώ σύμφωνα με εκτιμήσεις θα αγγίξουν τα 12 δισ. ευρώ στο τέλος του 2016. Προβλέπεται με άλλα λόγια ότι θα δημιουργηθούν επιπλέον χρέη 3 δισ. ευρώ μέσα στους επόμενους τέσσερις μήνες.
Όσο για τις καταθέσεις, αυτές έχουν αυξηθεί από την αρχή του έτους κατά μόλις 520 εκατ. ευρώ και δύσκολα θα κινηθούν έντονα ανοδικά όσο επικρατούν οι τρέχουσες συνθήκες. Στην εξίσωση δεν έχουν συμπεριληφθεί οι λοιπές υποχρεώσεις επιχειρήσεων και νοικοκυριών με πρώτες τις πληρωμές των δανείων, ενώ αν ληφθούν υπόψη ασφαλιστικές εισφορές, τότε το ενδεχόμενο βιώσιμης ανάκαμψης των καταθέσεων μοιάζει πραγματικά ουτοπικό.
Πόσω μάλλον, όταν οι Θεσμοί έχουν καταστήσει σαφές προς την ελληνική κυβέρνηση ότι δεν θα δεχτούν νέα ρύθμιση οφειλών, με αποτέλεσμα 4 εκατ. φορολογούμενοι να βρίσκονται αντιμέτωποι με την πιθανότητα κατάσχεσης κάποιου περιουσιακού στοιχείου ή τραπεζικού λογαριασμού. Ειδικότερα σε ότι αφορά τις καταθέσεις, η ΓΓΔΕ έχει ήδη λάβει αναγκαστικά μέτρα είσπραξης, προχωρώντας σε δεσμεύσεις και κατασχέσεις τραπεζικών λογαριασμών και άλλων περιουσιακών στοιχείων, για 774 χιλ. οφειλέτες.
Κατά συνέπεια, οι καταθέσεις αναμένεται να δεχτούν σημαντικό πλήγμα, όταν οι έλεγχοι και τα αναγκαστικά μέτρα είσπραξης αγγίξουν και τους υπόλοιπους 3,2 εκατ. φορολογούμενους.
Τα στοιχεία είναι ακόμη πιο τρομακτικά αν δούμε τη μεγαλύτερη εικόνα. Τα συνολικά χρέη προς τις εφορίες προσεγγίζουν τα 92 δισ. ευρώ και προς τα ασφαλιστικά ταμεία τα 25 δισ. ευρώ. Συνυπολογίζοντας και τα δάνεια ύψους 85 δισ. ευρώ που δεν εξυπηρετούνται, τότε το συνολικό ιδιωτικό ληξιπρόθεσμο χρέος ξεπερνά τα 200 δισ. ευρώ. Οι καταθέσεις μάλλον θα πρέπει να περιμένουν...
