Δύο πράγματα είναι πράγματι εντυπωσιακά με την αρνητική έννοια, στις μικρές επιχειρήσεις. Κατά πρώτον, ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουν την έννοια του δανεισμού και κατά δεύτερον ο τρόπος που διαχειρίζονται τους εργαζόμενούς τους. Ίσως αυτοί, να είναι και οι βασικοί λόγοι για τους οποίους οι μικρές επιχειρήσεις παραμένουν μικρές και αδυνατούν να αναπτυχθούν, να μεγαλώσουν, να συνεταιριστούν, ή να συγχωνευθούν μεταξύ τους, με σκοπό τη δημιουργία σχημάτων με ισχυρότερη επιχειρηματική και οικονομική παρουσία.
Αρκετές μικρές επιχειρήσεις θεωρούν ότι ο τραπεζικός δανεισμός αποτελεί δικαίωμά τους. Ότι οι τράπεζες έχουν καθήκον να τις δανείζουν, δίχως, ωστόσο, να αντιλαμβάνονται τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τις δανειακές συμβάσεις. Όμως, η αλήθεια είναι διαφορετική. Ουδείς είναι υποχρεωμένος να κάνει κάτι στις αγορές. Καθένας είναι υποχρεωμένος απέναντι στα δικά του συμφέροντα και στους μετόχους του. Έτσι, οι τράπεζες δεν είναι υποχρεωμένες να χρηματοδοτούν εκ προοιμίου όλες τις επιχειρήσεις.
Χρηματοδοτούν τις επιχειρήσεις, που εκπληρώνουν τα κριτήρια δανειοδότησης, που συμφωνούν με τους όρους για την εκταμίευση του δανείου, αναμένοντας τη συνεπή εξυπηρέτηση των τοκοχρεωλυτικών δόσεων. Και οι επιχειρήσεις από την πλευρά τους θα πρέπει να παρουσιάσουν ένα σχέδιο, το οποίο στο τέλος της ημέρας να πιστοποιεί ότι το δάνειο θα είναι ωφέλιμο για την ίδια την επιχείρηση. Και πότε είναι ωφέλιμο ένα δάνειο; Όταν το κόστος του δανεισμού είναι μικρότερο από την απόδοση των επενδύσεων που θα χρηματοδοτηθούν μέσω του δανεισμού. Τόσο απλά.
Οπότε, όταν οι μικρές επιχειρήσεις, ομιλούν γενικά περί δυσκολίας δανεισμού, περί κλεισίματος της τραπεζικής στρόφιγγας και άλλα σχετικά, καλό είναι να γνωρίζουν ότι οι σχέσεις ανάμεσα στις τράπεζες και στις επιχειρήσεις πρέπει να έχουν την ιερότητα και την καθαρότητα που έχουν οι σχέσεις μεταξύ των μετόχων των επιχειρήσεων. Και ίσως οι σχέσεις με τις τράπεζες να θέλουν ακόμα μεγαλύτερη προσοχή. Διότι οι τράπεζες δεν είναι μέτοχοι σε μια επιχείρηση, ούτε επενδυτές που έχουν αναλάβει το αντίστοιχο επιχειρηματικό ή επενδυτικό ρίσκο.
Εξίσου στρεβλός είναι κατά την άποψή μας και η τρόπος διαχείρισης των εργαζομένων των μικρών επιχειρήσεων, από την πλευρά των εργοδοτών. Οι μικρές επιχειρήσεις δεν έχουν τις δομές και τις διαδικασίες των μεγάλων επιχειρήσεων. Δεν διαθέτουν ειδικά τμήματα για τις προσλήψεις, τις αξιολογήσεις, αλλά και τις παροχές προς τους εργαζόμενους. Στα ισχυρά εταιρικά σχήματα, που δουλεύουν ρολόι με βάση τα καλοσχεδιασμένα συστήματά τους, οι αποχωρήσεις εργαζομένων, ακόμα και στελεχών, σπάνια επηρεάζουν την πορεία των επιχειρήσεων.
Ωστόσο, στις μικρές επιχειρήσεις τα πράγματα είναι διαφορετικά. Προ ημερών βρέθηκα σε μία μικρή επιχείρηση των οκτώ ατόμων και θαύμαζα μπροστά στον επιχειρηματία τη συνέπεια και σοβαρότητα του προϊσταμένου. «Θα τον διώξω, τον έχω για σχόλασμα», μου είπε αργότερα ο επιχειρηματίας ως απάντηση στους επαίνους μου. Όταν τον ρώτησα να μου πει τον λόγο, μου απάντησε «μου ζήτησε αύξηση και θα τους χαλάσει όλους». Το λογικό είναι ο εργαζόμενος να ζητά αύξηση. Το παράλογο είναι να αποτελεί αιτία απόλυσης. «Να πάει αλλού, θα βρω άλλους», συνέχισε ο επιχειρηματίας.
Ουσιαστικά ο επιχειρηματίας, δεν αντιλαμβάνεται ότι σε μια επιχείρηση των οκτώ εργαζομένων την διαφορά δεν κάνουν τα συστήματα, οι μέθοδοι, ή τα οργανογράμματα. Τη διαφορά την κάνουν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι. Επομένως, η επιτυχία της, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το ανθρώπινο κεφάλαιό της. Διότι είναι οι ίδιοι οι εργαζόμενοι που αποτελούν τον μικρό μηχανισμό της παραγωγικότητας, της ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας.
Μια ομάδα ανθρώπων, που έχουν μάθει να εργάζονται μαζί, να αποδίδουν μαζί και στην πραγματικότητα να ζουν μαζί το ένα τρίτο της ζωής τους, ίσως και περισσότερο. Μια ομάδα ανθρώπων που από πίσω τους, έχουν ίσως οικογένειες και παιδιά, μια οργανωμένη ζωή. Οπότε, η μικρή επιχείρηση οφείλει να παρέχει ένα ασφαλές και δημιουργικό εργασιακό περιβάλλον με ικανοποιητικές αμοιβές, έτσι ώστε αυτό που ονομάζουμε «ανθρώπινο κεφάλαιο» να προσφέρει όσο και ό,τι μπορεί περισσότερο.
Δεν είναι λίγοι οι επιχειρηματίες μικρών επιχειρήσεων που αδιαφορούν για την ισορροπία ανάμεσα στην επαγγελματική και στην προσωπική ζωή των εργαζομένων τους. Που αδιαφορούν για την ψυχική διάθεση, την προσωπική ανάπτυξη και το ηθικό των εργαζομένων, λες και οι εργαζόμενοι είναι κάποιοι ξένοι και όχι η ομάδα που «βγάζει τη δουλειά» και η ομάδα που είναι το «πρόσωπο της εταιρείας προς τα έξω». Και που η συμβολή της στις επιτυχίες της επιχείρησης πρέπει να αναγνωρίζεται και να ανταμείβεται.
Η απάντηση που δίνεται στις ανωτέρω ενστάσεις μας, είναι αυτή της μόνιμης επωδού, ότι «ουδείς αναντικατάστατος», η οποία δεν απαξιώνει φυσικά τους εργαζόμενους, αλλά τους ίδιους τους επιχειρηματίες. Διότι, η υιοθέτηση αυτής της επωδού, απαξιώνει την ίδια την επιχείρηση, τη λειτουργία της, την επιτυχή πορεία της και τα επιτεύγματά της. Και φυσικά ο επιχειρηματίας που με «μαγκιά» χρησιμοποιεί αυτό το επιχείρημα, λησμονεί την προσπάθεια που θα απαιτηθεί για να φτάσει ο νέος εργαζόμενος στο επίπεδο της ενσωμάτωσης, της εμπειρίας και της αποδοτικότητας του εργαζόμενου που αποχώρησε. Προσπάθεια που αποτιμάται σε χρόνο και σε χρήμα.
Λόγω της επαγγελματικής μου τριβής με μικρές επιχειρήσεις που προσπαθούν να βρουν λύσεις στα προβλήματά τους, εκτιμώ ότι τα θέματα της εξεύρεσης κεφαλαίων, της αναζήτησης τραπεζικών χρηματοδοτήσεων και της διαχείρισης του προσωπικού είναι βασικά και κυρίαρχα. Και δυστυχώς, το DNA της μικρής επιχειρηματικότητας, δεν λύνει αυτά τα θέματα και οδηγείται σε αδιέξοδα, αδυνατώντας να εγγυηθεί τη βιωσιμότητα της και τη μακροημέρευση της ίδιας της επιχειρηματικής προσπάθειας.
