Του Γιώργου Φιντικάκη
Εγκλωβισμένες στη λογιστική εμμονή των θεσμών να βάλουν ακόμη αυστηρότερο "κόφτη" στη δημόσια φαρμακευτική δαπάνη, αγνοώντας τη πραγματικότητα, οι ελληνικές εταιρείες χτυπούν καμπανάκια, το θέμα ωστόσο είναι ποιος στη κυβέρνηση τα ακούει.
Οι επιχειρηματίες του χώρου δεν έχουν ευχάριστα νέα να πουν, δίνουν μάλιστα περιθώριο -όσο υπερβολικό και αν ακούγεται- δεκαοκτώ ακόμη μήνες ζωής στο ελληνικό φάρμακο, αν η κυβέρνηση δεν εφαρμόσει μια εθνική στρατηγική, όπως ισχύει παντού στην Ευρώπη.
Γιατί όμως 18 μήνες; Αφενός γιατί όπως εξήγησε σε ενημερωτική εκδήλωση ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας Θεόδωρος Τρύφων, το μνημόνιο, καταργεί σε ενάμισι χρόνο από σήμερα, δηλαδή από τις αρχές του 2018, τον μηχανισμό προστασίας των παλαιών φαρμάκων -όσων δηλαδή έχουν χάσει τη πατέντα τους ή είναι αντίγραφα- και δίχως τον οποίο η διατήρησή τους στην αγορά είναι αδύνατη. Στο όνομα του ανταγωνισμού και του ανοίγματος της αγοράς, σε ενάμισι χρόνο από σήμερα, ο "κόφτης" της τιμής για τα γενόσημα πρέπει να έχει πέσει στο ένα ευρώ από εννέα ευρώ σήμερα. Κάτι τέτοιο καθιστά ουσιαστικά ασύμφορη την παραγωγή τους.
Αφετέρου, το μνημόνιο έκανε ακόμη πιο αυστηρό το πλαφόν που ισχύει στη δημόσια φαρμακευτική δαπάνη, ορίζοντάς την στα 1,945 δισ. ευρώ ως και το 2018. Από το πλαφόν αυτό και πάνω, ενεργοποιείται αυτόματα ένας άλλος "κόφτης" (claw back) και οποιαδήποτε επιπλέον υπέρβαση δαπάνης, θα πρέπει να επιστρέφεται από τις φαρμακευτικές εταιρείες στον ΕΟΠΥΥ.
Στην ουσία οι θεσμοί αγνοούν τη πραγματικότητα, όπως λένε οι άνθρωποι του χώρου. Διότι το πλαφόν αυτό, επιστρέφει τη φαρμακευτική δαπάνη στα επίπεδα του 2002-2003, αγνοώντας τις εξελίξεις, αφού από τότε μέχρι σήμερα έχουν κυκλοφορήσει νεότερα και πολύ ακριβότερα φάρμακα, καθώς και καινούργιες, πιο κοστοβόρες θεραπείες. Αυτός ακριβώς είναι και ο λόγος, όπως λένε τα στελέχη του χώρου, που η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη στην Ελλάδα εκτιμάται ότι θα αυξηθεί φέτος και τα επόμενα χρόνια με ένα ρυθμό 5%, και θα κυμανθεί στα 2,5 δισ. ευρώ. Εξαιτίας ωστόσο του "κόφτη", οι φαρμακευτικές εταιρείες θα πρέπει να επιστρέψουν από φέτος έως και το 2018 στον ΕΟΠΥΥ ένα υπέρογκο ποσό της τάξης των 550 εκατ. ευρώ. Αν οι πολυεθνικές που κατέχουν μερίδιο 80% στην αγορά έχουν την οικονομική δυνατότητα να το κάνουν, δεν συμβαίνει το ίδιο για τις ελληνικές (20%) όπως εξηγούν οι εκπρόσωποί τους.
Υπάρχει όμως και ένας τρίτος "κόφτης" που έβαλε το μνημόνιο, και ο οποίος αφορά την ενδονοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη. Ορίστηκε συγκεκριμένα ένα πλαφόν στα 570 εκατ. ευρώ για το 2016, στα 550 εκατ. ευρώ για το 2017 και στα 530 εκατ. ευρώ για το 2018, που σημαίνει ότι για κάθε επιπλέον δαπάνη από φάρμακα στα νοσοκομεία, οι εταιρείες επίσης θα πληρώνουν από την τσέπη τους τη διαφορά.
Φάρμακα που δεν αποζημιώνει η Γερμανία, αποζημιώνονται στην Ελλάδα!
Όλα αυτά δεν δημιουργούν αισιοδοξία στους επιχειρηματίες του χώρου, πόσο μάλλον όταν το υπουργείο Υγείας δεν φαίνεται διατεθειμένο να εφαρμόσει άμεσα αντίβαρα απέναντι στο στενό κορσέ του μνημονίου.
Ποια θα μπορούσαν να είναι αυτά;
Να δώσει χώρο στα γενόσημα. Συγκρίνοντας 19 χώρες, τα γενόσημα έχουν μερίδιο 80% στη Γερμανία, 75% στην Ολλανδία, 70% στη Βρετανία, 60% στη Σουηδία, 55% στη Γαλλία, 50% σε Πορτογαλία και Ισπανία, με ουραγό την Ελλάδα όπου το ποσοστό δεν ξεπερνά το 20%. Κι αυτό παρότι από το 2009 ως και το 2015, οι τιμές των γενοσήμων έχουν μειωθεί κατά 60%-70%. Αυτό οφείλεται ακριβώς επειδή η Ελλάδα συνιστά μια παγκόσμια πρωτοτυπία και στο φάρμακο. Αφενός συνεχίζεται να μην ελέγχεται ο αριθμός των συνταγογραφούμενων συσκευασιών που παραμένει στα ίδια υψηλά επίπεδα, αφετέρου τα φθηνά παλαιά φάρμακα (κυρίως γενόσημα), υποκαθίστανται συνεχώς από νεότερα, ακριβότερα, με προστασία πατέντας.
Να μελετήσει μια εθνική πολιτική για το ελληνικό φάρμακο. Παντού σχεδόν στην Ευρώπη, οι κυβερνήσεις, ακριβώς για να προστατεύσουν την εθνική τους φαρμακοβιομηχανία, ακολουθούν μια πολύ πιο αυστηρή πολιτική. Τα εκτός πατέντας και καινούργιου τύπου ακριβά φάρμακα μπαίνουν στο σύστημα και αποζημιώνονται από τα Ταμεία μόνο εφόσον κατεβάσουν πρώτα τη τιμή τους και τη προσαρμόσουν με εκείνη του του αντίστοιχου οικονομικότερου φαρμάκου. Ενώ ωστόσο οι τιμές των εγχώριων σκευασμάτων έπεσαν κατά 60% από το 2009 ως σήμερα, στον αντίποδα, οι τιμές των ακριβών εισαγομένων φαρμάκων που συμβάλουν καθοριστικά στη διαμόρφωση της φαρμακευτικής δαπάνης, υπέστησαν μικρές μόνο μειώσεις.
Να σταματήσει να επιτρέπει σε καινούργια ακριβά φάρμακα με υψηλές τιμές αποζημίωσης από τα ασφαλιστικά ταμεία, να εντάσσονται άμεσα στο σύστημα, δίχως να αξιολογηθεί επαρκώς η θεραπευτική τους αποτελεσματικότητα συγκριτικά με τα παλαιότερα και φθηνότερα υπάρχοντα, και δίχως συχνά να δικαιολογούνται από τη νοσηρότητα και το επιδημιολογικό προφίλ της χώρας. Σαν αποτέλεσμα αυτής της ροπής προς τα εισαγόμενα, η Ελλάδα ανήκει στην τριάδα εκείνη των ευρωπαϊκών χωρών με την υψηλότερη κατανάλωση ακριβών φαρμάκων. "Φάρμακα που δεν αποζημιώνονται από τα ασφαλιστικά ταμεία στη Γερμανία, επειδή είναι καινούργια και ακριβά, αποζημιώνονται ωστόσο στην Ελλάδα και μάλιστα με υψηλά ποσοστά, κι ας υπάρχουν αντίστοιχα εγχώρια και φθηνότερα", σύμφωνα με τον Θ. Τρύφων.
Εκτοπίζονται έτσι εγχώριας προέλευσης φάρμακα, που έχουν πάρει μόλις πριν μερικά χρόνια έγκριση κυκλοφορίας από τον ΕΟΦ, αφού δεν διαθέτουμε ένα σύστημα αξιολόγησης των νέων φαρμάκων που να δικαιολογεί για ποιο λόγο είναι απαραίτητα στη θεραπευτική συγκριτικά με τα παλαιότερα, όπως ισχύει παντού στο εξωτερικό.
Αμφισβητώντας ευθέως τη θέση του υπουργείου Υγείας ότι με τις πολιτικές που προβλέπει το μνημόνιο εξασφαλίζεται η κυκλοφορία φθηνών και αξιόπιστων σκευασμάτων, όπως εκφράζεται από το δίδυμο Ξανθού-Πολάκη, οι ελληνικές εταιρείες προβλέπουν, πως αν δεν υπάρξουν αντίβαρα, ένα νέο κύμα αποεπένδυσης θα κάνει την εμφάνισή του. Αυτή τη φορά στην ελληνική φαρμακοβιομηχανία που δίνει άμεση δουλειά σε 11.000 εργαζόμενους και συνδέεται έμμεσα με 50.000 θέσεις εργασίας.
