Μια πρόταση που είχε μείνει για χρόνια στα χαρτιά επαναφέρει η Τράπεζα της Ελλάδος στην τελευταία ετήσια έκθεσή της. Ο λόγος για τη μεταφορά της είσπραξης και διαχείρισης του ΕΝΦΙΑ στους δήμους, μια ιδέα που κατά το παρελθόν είχε θεωρηθεί ιδιαίτερα πολύπλοκη για να υλοποιηθεί. Ωστόσο, επανέρχεται στο προσκήνιο, συνοδευόμενη από ανάλυση πλεονεκτημάτων, κινδύνων αλλά και παραδείγματα από το εξωτερικό.
Ο Διοικητής της ΤτΕ, Γιάννης Στουρνάρας, περιγράφει τη μεταρρύθμιση ως βήμα προς την ενίσχυση της δημοσιονομικής αποκέντρωσης και την αναβάθμιση του ρόλου των ΟΤΑ, προτείνοντας τη σταδιακή ανάληψη του φόρου είτε στο σύνολό του είτε μερικώς από τους δήμους.
Η σκέψη δεν είναι τυχαία: ο ΕΝΦΙΑ αποφέρει περίπου 2,2 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, ενώ η γεωγραφική σύνδεσή του με την ακίνητη περιουσία εντός των ορίων κάθε δήμου καθιστά, θεωρητικά, τους ΟΤΑ καταλληλότερους για να τον διαχειριστούν. Η εγγύτητα αυτή μπορεί να συμβάλει στη δικαιότερη και αποδοτικότερη είσπραξη του φόρου, χωρίς την ανάγκη ενός ιδιαίτερα κοστοβόρου φορολογικού μηχανισμού.
Οφέλη για πολίτες και δήμους
Σύμφωνα με την έκθεση, η τοπική διαχείριση του ΕΝΦΙΑ προσφέρει πολλαπλά πλεονεκτήματα. Πρόκειται για έναν φόρο με χαμηλό ρίσκο φοροδιαφυγής, αφού αφορά ακίνητα, δηλαδή περιουσιακά στοιχεία καταγεγραμμένα και σταθερά. Επιπλέον, οι τοπικές αρχές έχουν καλύτερη γνώση των ακινήτων της περιοχής τους και μπορούν να εντοπίσουν ευκολότερα αδήλωτα εισοδήματα ή ελλιπή στοιχεία.
Αναφέρεται ακόμη πως η φορολόγηση θα μπορούσε να εφαρμοστεί με κοινωνικά και οικονομικά κριτήρια – όπως απαλλαγές σε ευπαθείς ομάδες ή προοδευτική κλίμακα με βάση την αξία του ακινήτου, ακολουθώντας το παράδειγμα ευρωπαϊκών χωρών όπως η Γαλλία και η Δανία.
Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, είναι η ενίσχυση της οικονομικής αυτοδυναμίας των ΟΤΑ. Τα έσοδα αυτά θα μπορούσαν να κατευθυνθούν σε τοπικές επενδύσεις, με τους πολίτες να βλέπουν άμεσα την ανταπόδοση των φόρων τους – μια συνθήκη που ενισχύει τόσο τη διαφάνεια όσο και τη φορολογική συνείδηση.
Τα αγκάθια της πρότασης
Ωστόσο, το εγχείρημα κάθε άλλο παρά απλό είναι. Η πλειοψηφία των δήμων δεν διαθέτει την απαραίτητη τεχνογνωσία ούτε τους τεχνικούς πόρους για να αναλάβει έναν τέτοιο φόρο. Η επιτυχία της μεταρρύθμισης θα εξαρτηθεί από τον βαθμό προετοιμασίας τους, αλλά και από την κρατική στήριξη κατά τη μεταβατική περίοδο.
Υπάρχουν, επίσης, ανησυχίες για πιθανή κακοδιαχείριση, για φορολογικό ανταγωνισμό μεταξύ δήμων, ακόμη και για νέες ανισότητες στην επιβολή του φόρου, γεγονός που καθιστά απαραίτητη την κρατική εποπτεία – τουλάχιστον στα πρώτα στάδια εφαρμογής.
Τι γίνεται στο εξωτερικό
Η Τράπεζα της Ελλάδος επισημαίνει ότι σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες οι φόροι στην ακίνητη περιουσία αποτελούν βασική πηγή εσόδων για τους δήμους. Στην Ελλάδα, όμως, μόλις το 2,94% των συνολικών φορολογικών εσόδων διαχειρίζονται από την τοπική αυτοδιοίκηση – ποσοστό αρκετά χαμηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο του 12,64%.
Η ανάθεση του ΕΝΦΙΑ στους ΟΤΑ θα μπορούσε να ανατρέψει τα δεδομένα αυτά και να οδηγήσει σε ένα πιο αποκεντρωμένο, διαφανές και αποδοτικό φορολογικό σύστημα.
