Χθες οι αγορές υποδέχθηκαν μία είδηση που έκανε πολλούς να ανακουφισθούν, αλλά ταυτόχρονα και να ανατριχιάσουν.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι προχωρά στην αδειοδότηση των ιταλικών κρατικών αρχών να παραχωρούν εγγυήσεις για την έκδοση τίτλων από τις ιταλικές τράπεζες, με το ίδιο πλαίσιο που είχε ισχύσει σε ανάλογες περιπτώσεις στην Ευρωζώνη το 2013. Η παραχώρηση αυτών των εγγυήσεων θα αφορά σε συστημικές φερέγγυες τράπεζες. Βέβαια η φερεγγυότητά τους έχει κριθεί από τα τελευταία stress test τα οποία φέτος θα πρέπει να επαναληφθούν υπό την εποπτεία της ΕΚΤ.
Η παραχώρηση αυτή έρχεται σε λιγότερο από μία εβδομάδα από την κατάρρευση των τιμών των μετοχών των ιταλικών τραπεζών την περασμένη Παρασκευή την επομένη του Brexit.
Τα ερωτηματικά ανησυχίας που συνόδευσαν την ανακοίνωση αυτή σχετίζονται με το γεγονός ότι η Κομισιόν βασίζει την αδειοδότηση αυτή σε ένα πλαίσιο που ίσχυε και χρησιμοποιήθηκε μέχρι και το 2013 από χώρες, όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Πολωνία. Έκτοτε από τις αρχές του 2015 έχει τεθεί σε ισχύ η περιβόητη Οδηγία BRRD για την χρήση του bail – In η οποία δεν έχει έκτοτε τροποποιηθεί.
Πρόσφατα μάλιστα η κα Μέρκελ απάντησε σε σχετικό αίτημα αλλαγών στην BRRD από τον κ. Ρέντσι, λέγοντας ότι δεν μπορούν να αλλάζουν οι κανονισμοί κάθε δύο χρόνια.
Και όμως η Κομισιόν του κ. Γιουνκέρ φαίνεται να έκανε ένα flash back, θυμήθηκε το παλιό πλαίσιο κρατικών εγγυήσεων προς τις τράπεζες, «ξέχασε» (η επιτροπή ανταγωνισμού) τα περί απαγόρευσης των κρατικών εγγυήσεων στις τράπεζες και προχώρησε στις σχετικές ανακοινώσεις.
Τι πραγματικά συμβαίνει λοιπόν στις ιταλικές τράπεζες;
Στην ΕΚΤ λέγεται ότι είναι κοινό μυστικό πλέον πως οι εκατοντάδες ιταλικές τράπεζες είναι αδύνατο να ελεγχθούν με αποτελεσματικό τρόπο από τις ιταλικές εποπτικές αρχές. Εκτιμάται ότι κρύβουν αμέτρητους «σκελετούς» στα ντουλάπια τους.
Οι φανεροί «σκελετοί» ήδη ξεπερνούν τα 360 δισ. ευρώ «κόκκινων δανείων» σε ένα συνολικό χρέος, ιδιωτικό και κρατικό που ξεπερνά κατά το υπερ-διπλάσιο το ΑΕΠ της χώρας.
Η ωρολογιακή βόμβα αυτού του χρέους βρίσκεται στην καρδιά του τραπεζικού της συστήματος καθώς πάνω από το 65% του κρατικού και μεγάλου μέρους του ιδιωτικού χρέους βρίσκεται απορροφημένο στο εσωτερικό της χώρας στους τραπεζικούς ισολογισμούς.
Το Brexit ήρθε απλώς να φέρει στην επιφάνεια τον «δράκο» που κοιμόταν στα βαθιά νερά της 6ης μεγαλύτερης οικονομίας του πλανήτη και της 4ης μεγαλύτερης στην Ευρωζώνη.
Για τον λόγο αυτό ο κ. Ρέντσι χωρίς να ζητήσει την άδεια κανενός μίλησε ήδη από τις αρχές της εβδομάδας ότι ίσως το ιταλικό δημόσιο να ρίξει στις τράπεζες προληπτικά περί τα 40 με 44 δισ. ευρώ εάν και εφόσον χρειασθούν. Και δεν πέρασαν παρά ελάχιστα 24ωρα για να έρθει η Κομισιόν με μία πρακτική του 2013 να αγνοήσει τις δηλώσεις της κας Μέρκελ σύμφωνα με τις οποίες οι κανονισμοί δεν αλλάζουν.
Στην περίπτωση της Ιταλίας δεν αλλάζουν αλλά και δεν εφαρμόζονται. Και αυτό γιατί όπως σημειώνουν πλέον στις ιδιωτικές αποστροφές τους τα στελέχη της ΕΚΤ οι ιταλικές τράπεζες κρέμονται εδώ και καιρό από μία κλωστή.
Την σταθερότητα αυτής της κλωστής μάλιστα κλήθηκε να αναλάβει χθες ένας ξένος με το ιταλικό τραπεζικό σύστημα γάλλος τραπεζίτης, με εντολή της ΕΚΤ στην μεγαλύτερη ιταλική και διασυνοριακά δρώσα τράπεζα την Unicredit.
Θα ακολουθήσουν άλλες; Είναι πολύ πιθανό, αναφέρει ο ιταλικός οικονομικός τύπος που όμως βρίθει τις τελευταίες ημέρες από ρεπορτάζ που αποκαλύπτουν πως οι ιταλικές τράπεζες κάθε άλλο παρά σε χειρότερη θέση από τις γερμανικές βρίσκονται.
Η υπόθεση της Deutsche Bank και η πρόσφατη ανακοίνωση της Fed ότι απορρίφθηκε στο τελευταίο stress test όπως και η Santander UK και ότι τους απαγορεύθηκε να δώσουν μερίσματα πριν παρουσιάσουν ένα βιώσιμο business plan, κυριαρχούν σε παράλληλα ρεπορτάζ με τον διορισμό του γάλλου τραπεζίτη Ζαν Πιέρ Μουστιέρ στην Unicredit.
Ο γιγάντιος όμιλος της Deutsche Bank σύμφωνα με τα ιταλικά δημοσιεύματα στενάζει κάτω από το βάρος συμβολαίων παράγωγων προιόντων αμφίβολής αξίας που αντικρίζουν όμως υποχρεώσεις 32 τρισ. ευρώ (!) στον τρέχοντα ισολογισμό της. Αντίστοιχου αναλογικά μεγέθους είναι και τα ανοίγματα των πολυάριθμων Landes Banken, σύμφωνα με τα ρεπορτάζ αυτά, τα οποία στηρίζονται σε δημόσια και μη αμφισβητήσιμα στοιχεία. Οι αγορές στο περιβάλλον αβεβαιότητας που διαμορφώνει το Brexit αρχίζουν να προσέχουν το πραγματικό πρόβλημα. Και οι ιταλοί τραπεζίτες τους δείχνουν προς την μεριά των προβλημάτων των γερμανικών τραπεζών υπό την πίεση της ανησυχίας για μία απότομη απόσυρση κεφαλαίων.
Όχι άδικα, γιατί στην ΕΚΤ αυτό που φοβούνται περισσότερο από κάθε τι είναι μία ξαφνική και απότομη αύξηση της «φυγής κεφαλαίων» από το ιταλικό και ευρύτερα το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα. Και αυτό είναι ο πραγματικός συστημικός κίνδυνος για τον οποίο η ΕΚΤ βρίσκεται σε «πορτοκαλί συναγερμό» με αφορμή τις εξελίξεις στο ιταλικό τραπεζικό σύστημα…
Μαριάνθη Θεοδοσίου
