Καμία οικονομία δεν μπορεί να σταθεί όρθια αν δεν παράγει προϊόντα τα οποία ο υπόλοιπος κόσμος είναι διατεθειμένος να αγοράσει. Και η απόσταση που χωρίζει την Ελλάδα από τον ανταγωνισμό ολοένα και μεγαλώνει.
Είναι σχεδόν διπλάσια αν συγκριθεί με μια ομάδα δέκα πληθυσμιακά συγκρίσιμων ευρωπαϊκών χωρών, όπως Βουλγαρία, Βέλγιο και Πορτογαλία. Κατά μέσον όρο οι εξαγωγές των χωρών αυτών ως ποσοστό του ΑΕΠ τους κινούνται στο 68%. Στην Ελλάδα δεν ξεπερνούν το 37%.
Σε αυτή την λογική στηρίζονται και οι προτάσεις της επιτροπής Πισσαρίδη για το νέο αναπτυξιακό μοντέλο, προκειμένου μέσα σε μια δεκαετία οι ελληνικές εξαγωγές να καλύψουν μέρος από το χάσμα. Να αυξηθούν σύμφωνα με ένα σενάριο από το σημερινό 37% του ΑΕΠ στο 47%. Ένα επίπεδο λίγο υψηλότερο από αυτό της Πορτογαλίας που βρίσκεται στο 44%.
Είναι εφικτό κάτι τέτοιο ; Μπορεί μια χώρα, όπως η Ελλάδα, όπου τόσα χρόνια ανακυκλώνουμε το υπάρχων χρήμα, να δημιουργήσουμε μια βιομηχανία παραγωγής αγαθών υψηλής προστιθέμενης αξίας ;
Ναι, εφόσον καταστεί δυνατόν οι χιλιάδες μικρές επιχειρήσεις να “μεγαλώσουν”, κεντρικό κεφάλαιο των προτάσεων της επιτροπής Πισσαρίδη. Να μπορέσουν να γίνουν τροφοδότες των μεγάλων εξαγωγικών επιχειρήσεων. Να γίνουν τόσο ανταγωνιστικές, ώστε να μπορεί για παράδειγμα μια μεγάλη ελληνική εξαγωγική επιχείρηση μαρμάρου να προμηθεύεται πρώτη ύλη, όχι από την Τουρκία, επειδή αυτή είναι πολύ φθηνότερη, αλλά από την Ελλάδα.
Και για να συμβεί αυτό θα πρέπει οι χιλιάδες εγχώριες ΜμΕ να “ψηλώσουν”. Να μπορέσουν μέσα από κίνητρα γενναίας μείωσης των φόρων στην εργασία, τόσο του φόρου εισοδήματος, όσο και των ασφαλιστικών εισφορών, να προσελκύσουν επιστημονικό προσωπικό. Να διασυνδεθούν με την έρευνα και την καινοτομία.
Μόλις 19% του ΑΕΠ
Είναι εφικτά όλ' αυτά ; Σίγουρα είναι δύσκολα, άλλη επιλογή όμως δεν υπάρχει για χιλιάδες μικρές και μεγαλύτερες επιχειρήσεις. Διαφορετικά θα είναι μονόδρομος το λουκέτο ή η εξαγορά από τρίτους. Σήμερα αν αφαιρεθεί από τις ελληνικές εξαγωγές η μεγάλη συνεισφορά του τουρισμού, αυτές ανέρχονται μόλις στο 19% του ΑΕΠ και φυσικά υπολείπονται σημαντικά από τις εισαγωγές αγαθών.
Ενώ το εμπορικό ισοζύγιο επωφελείται διαχρονικά από την συμβολή του τουρισμού και της ναυτιλίας, η συμμετοχή της βιομηχανίας και των νέων τεχνολογιών, των δύο δηλαδή κατεξοχήν τομέων διεθνών εμπορεύσιμων προϊόντων, είναι εξαιρετικά μικρή. Και καμιά οικονομία που δεν μπορεί να πουλήσει στον υπόλοιπο κόσμο προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας δεν έχει πιθανότητες μόνιμης ανάκαμψης.
Επιπλέον υψηλό κατά κεφαλήν εισόδημα μπορεί να επιτευχθεί με διατηρήσιμο τρόπο μόνο σε οικονομίες με υψηλή παραγωγικότητα, γεγονός που με την σειρά του απαιτεί υψηλό βαθμό εξειδίκευσης και καινοτομίας. Σε μικρές όμως χώρες όπως η Ελλάδα η αγορά παρέχει εξαιρετικά περιορισμένες ευκαιρίες για εξειδίκευση.
Καλώς εχόντων των πραγμάτων το να αυξηθεί το ποσοστό των εξαγωγών από το 37% στο 47% θα πάρει μια δεκαετία. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι απαιτείται μια αύξηση με ετήσιο ρυθμό 6,5% για την περίοδο 2020-2030. Εννοείται ότι αυτό Εμπόδια που το μόνο που χρειάζεται για να φύγουν από την μέση είναι η πολιτική βούληση.
