Του Γιώργου Φιντικάκη
Χώρο για τα δικά της ρωσικά ενεργειακά ανοίγματα αναζητά η κυβέρνηση, όπως φαίνεται και από την αυριανή τριμερή συνάντηση στη Μόσχα μεταξύ ΔΕΠΑ-Gazprom-Edison, με αντικείμενο την πρόοδο του σχεδίου Turkish Stream.
Δίχως να έχει αλλάξει κάτι στη στάση των Βρυξελλών ως προς την απεξάρτηση της Ευρώπης από τη ρωσική ισχύ, εντούτοις κάποιοι στην κυβέρνηση θεωρούν ότι η εκλογή Trump στην προεδρία των ΗΠΑ ανοίγει στην Αθήνα χαραμάδες για ενεργειακές -και όχι μόνο- προσεγγίσεις με τη Μόσχα.
Στηρίζουν τη συλλογιστική τους καταρχήν στις δηλώσεις Trump για την ανάγκη ανάπτυξης "δίαυλων επικοινωνίας με τη Μόσχα" (που μένει φυσικά να γίνουν πράξη), κάτι που εκτιμούν ότι ενισχύεται από τυχόν ανάληψη της ηγεσίας του State Department από τον Rex Tillerson, τον CEO της Exxon Mobil, η οποία και διατηρεί μεγάλες δουλειές με τη Rosneft στη Ρωσία.
Ακόμη όμως και αν η νέα εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ κινηθεί πιο ευέλικτα απέναντι στη Μόσχα (π.χ. ως προς τις κυρώσεις), αυτό δεν σημαίνει ότι θα αλλάξει και η στάση των Βρυξελλών απέναντι στον Putin. Η κοινοτική ντιρεκτίβα ήταν και είναι σαφής, η τροφοδοσία με ρωσικό αέριο πρέπει να μειωθεί.
Τότε τι νόημα μπορεί να έχει η αυριανή τριμερής συνάντηση για τον Turkish Stream; Απλώς οι Ρώσοι συνεχίζουν να παίζουν το δικό τους πολιτικό παιχνίδι, οι Ιταλοί κάνουν ότι μπορούν για να συντηρήσουν τα ισχυρά (ήδη από εποχής Berlusconi) συμφέροντά τους με τη Μόσχα, όσο για την κυβέρνηση Τσίπρα, θα κινηθεί ως εκεί που την παίρνει. Δηλαδή όσο της επιτρέψουν οι εξελίξεις.
Υπό αυτό το πρίσμα πρέπει να δει κανείς την αυριανή συνάντηση των τριών εταιρειών στη Μόσχα με αντικείμενο τη συγκεκριμενοποίηση της λεγόμενης νότιας διαδρομής του αγωγού Turkish Stream. Υπό το πρίσμα δηλαδή ενός power game, και πολλών παραδοχών, που ενδεχομένως ενισχύει η μεταβατική περίοδος την οποία διανύουμε ως τις 20 Ιανουαρίου, οπότε και ο Trump αναλαμβάνει καθήκοντα.
Η αυριανή είναι η δεύτερη συνάντηση που γίνεται για την προώθηση του συγκεκριμένου σχεδίου, το οποίο και ανασύρει στην επιφάνεια το παλαιό project του ελληνο-ιταλικού αγωγού ITGI. Ενός γνώριμου σε εμάς σχεδίου από την εποχή της θητείας του Κ. Καραμανλή, και που σύμφωνα πάντα με τους νέους ρωσικούς σχεδιασμούς, προορίζεται να μεταφέρει μέσω Ελλάδας στην Ιταλία, αντί για αζέρικο, ρωσικό αέριο.
Έμφαση σε αυτή τη φάση δίνεται περισσότερο στο ένα σκέλος του Turkish Stream που αφορά την τροφοδοσία της Τουρκίας με ρωσικό αέριο, ενώ ως προς το δεύτερο, προς Ελλάδα και Ιταλία, οι συζητήσεις δεν έχουν ακόμη προχωρήσει.
Στο θέμα του τουρκικού σκέλους του αγωγού, η Gazprom υπέγραψε προ ημερών στο Αμστερντάμ συμφωνία με την εταιρεία Allseas Group που αφορά την κατασκευή του υποθαλάσσιου τμήματος του αγωγού. Ενός τμήματος που θα διασχίζει υποθαλάσσια τη Μαύρη Θάλασσα σε μήκος περίπου 900 χιλιομέτρων, από ένα σημείο κοντά στη ρωσική πόλη Ανάπα, έως το Κιγίκιοι στην Ανατολική Θράκη.
Το παλαιό project Poseidon
Στη Μόσχα θα συζητηθεί και το θέμα επέκτασης του αγωγού προς την Ελλάδα και από εκεί στην Ιταλία, μέσω του αδειοδοτημένου από παλαιά σχεδίου για τον υποθαλάσσιο αγωγό Poseidon, τμήμα του ITGI. Όσοι προωθούν το σχέδιο υποστηρίζουν ότι η συμμετοχή δύο εταιρειών χωρών-μελών της Ε.Ε. εγγυάται τη σύννομη λειτουργία του αγωγού, κάτι που δεν είχε καταστεί δυνατό με τον South Stream, καθώς επίσης ότι ο αγωγός Poseidon (300 χλμ) έχει συμμορφωθεί από παλαιά με την κοινοτική νομοθεσία, διαθέτοντας τις απαραίτητες αδειοδοτήσεις. Εν προκειμένω έχει ήδη λάβει από τις κοινοτικές αρχές άδεια εξαίρεσης από την υποχρεωτική πρόσβαση τρίτων στη χωρητικότητά του, καθώς επίσης έχει εξασφαλίσει από τις ιταλικές αρχές τις απαραίτητες περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις στα σημεία που θα διασχίσει το ιταλικό έδαφος.
Το ερώτημα φυσικά είναι άλλο. Ακόμη και αν οι τρεις εταιρείες τα συμφωνήσουν ή αν η λειτουργία του αγωγού συμμορφώνεται πλήρως με την κοινοτική νομοθεσία, σημαίνει και ότι το σχέδιο θα γίνει πράξη; Όχι φυσικά. Ούτε αυτό σημαίνει πως εκτός της Μόσχας, των ιταλικών συμφερόντων, και των ευσεβών πόθων κάποιων στην Αθήνα, έχει το σχέδιο του Turkish Stream στήριξη από άλλα ισχυρά κέντρα εξουσίας.
Αφενός, η γραμμή των Βρυξελλών είναι σαφής και δεν υπάρχει κάποιο στίγμα που να δείχνει ότι κάτι έχει αλλάξει: Η τροφοδοσία της Ευρώπης με ρωσικό φυσικό αέριο πρέπει να μειωθεί, όχι να αυξηθεί. Αφετέρου μπορεί οι σχέσεις Putin-Erdogan να έχουν εξομαλυνθεί, αλλά αυτό από μόνο του δεν είναι ικανή συνθήκη για να τρέξει ένα τέτοιο project. Αν η Τουρκία δεν τα βρει με τις ΗΠΑ και τις Βρυξέλλες, ο Turkish Stream θα παραμείνει πιθανότατα σχέδιο επί χάρτου. Ακόμη και αν οι αμερικανοί αλλάξουν στάση απέναντι στη Μόσχα, αυτό δεν σημαίνει ότι θα αλλάξει και η στάση των Βρυξελλών.
Έπειτα είναι παρακινδυνευμένο να επιχειρήσει κανείς να προβλέψει την εξωτερική πολιτική της νέας αμερικανικής προεδρίας. Δεν είναι λίγοι όσοι εκτιμούν ότι η πολιτική της θα έχει περισσότερα στοιχεία συνέχειας παρά ρήξης με το παρελθόν. Δεν είναι μόνο ότι η ίδια η ιστορία έχει δείξει πως οι αλλαγές στην αμερικανική εξωτερική πολιτική είναι συνήθως μικρότερου εύρους απ' ότι αναμένεται. Είναι και πιο πρακτικοί λόγοι, όπως για παράδειγμα η σαφής πρόθεση του Trump να στηρίξει την αμερικανική βιομηχανία σχιστολιθικού αερίου, όπου πρόσφατα οι ΗΠΑ πέρασαν για πρώτη φορά στην ιστορία τους σε θέση καθαρού εξαγωγέα αερίου, από εισαγωγέα.
Και οι ΗΠΑ ψάχνουν ως γνωστό τερματικούς ανά την Ευρώπη σταθμούς (όπως η Ρεβυθούσα) για εξαγωγές φυσικού αερίου στη Μεσόγειο και σε περιοχές που σήμερα είναι απόλυτα ρωσοκρατούμενες, όπως τα ενεργειακά γήπεδα των Βαλκανίων. Είναι ένα ερώτημα, κατά πόσο συνάδει μια εξομάλυνση των αμερικανο-ρωσικών σχέσεων, με τη διείσδυση του αμερικανικού φυσικού αερίου σε μια πελατεία που επί χρόνια τροφοδοτείται απόλυτα από τη Gazprom. Σε πρώτη πάντως ανάγνωση, το ένα αντικρούει το άλλο.
