Του Σάκη Μουμτζή
Έχουν περάσει 34 χρόνια ακριβώς, από την ημέρα που ο πρωθυπουργός Α.Παπανδρέου, προς μεγάλη έκπληξη όλων, πρότεινε για Πρόεδρο της Δημοκρατίας τον Χρήστο Σαρτζετάκη, με τον υψηλό συμβολισμό που έφερε το όνομα του, λόγω της υπόθεσης Λαμπράκη.
Ήταν περίπου 12 το μεσημέρι της 9ης Μαρτίου 1985 και η είδηση έπεσε σαν βόμβα. Τι είχε προηγηθεί;
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής από το 1980 που εκλέχτηκε Πρόεδρος της Δημοκρατίας είχε βρει ένα modus vivendi με τον πρωθυπουργό Α.Παπανδρέου. Σε αυτό βοήθησε πολύ και ο τελευταίος ο οποίος εγκατέλειψε τις τριτοκοσμικές αντιλήψεις του και πορεύθηκε με συνέπεια στην εξωτερική πολιτική, τον δρόμο που είχε χαράξει ο Κωνσταντίνος Καραμανλής.
Στα τέλη του 1984, όταν ο πρωθυπουργός ρωτήθηκε για το αν θα προτείνει για την Προεδρία της Δημοκρατίας τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, απάντησε λέγοντας « βλέπετε κανέναν καλύτερο;»
Ήταν προφανές πως ο Α.Παπανδρέου είχε πάρει τις αποφάσεις του. Στις 28 Φεβρουαρίου 1985 μάλιστα, συναντήθηκαν οι δύο άνδρες και - σύμφωνα με τα δημοσιεύματα της εποχής - ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε στον Κωνσταντίνο Καραμανλή πως το Εκτελεστικό Γραφείο του ΠΑΣΟΚ αποφάσισε την ανανέωση της θητείας του.
Όμως, μέσα στο Κίνημα οι αντιδράσεις ήταν πολλές και έντονες, που τις εξέφραζε η εφημερίδα « Αυριανή», με πολύ υψηλή κυκλοφορία και διείσδυση, στην κοινωνική βάση του ΠΑΣΟΚ. Επιπροσθέτως, το 1985 ήταν μια προεκλογική χρονιά. Και αντίπαλος του Α.Παπανδρέου ήταν ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης.
Έτσι ο Α.Παπανδρέου βρέθηκε μπροστά στο δίλημμα: να φανεί συνεπής στην δημόσια δέσμευση του για την ανανέωση της θητείας του Κωνσταντίνου Καραμανλή, με άγνωστες όμως τις συνέπειες για την συνοχή του Κινήματος ή να διαφυλάξει την ενότητα του προτείνοντας άλλο πρόσωπο στην θέση του;
Είναι γνωστόν πως επέλεξε την δεύτερη λύση. Έκρινε πως αυτό που μετρά δεν ήταν η ηθική δέσμευση, αλλά η ψυχρή πολιτική εκτίμηση του γεγονότος. Οι πολιτικές του συνέπειες. Η απόφαση που έλαβε – απογυμνωμένη από κάθε στοιχείο ηθικής - αποδείχτηκε πολιτικά ορθή. Μετά από λίγους μήνες, στις 2 Ιουνίου 1985, το ΠΑΣΟΚ, μέσα σε κλίμα άγριας πόλωσης, κέρδισε τις εκλογές με 45.82%. Ο Α.Παπανδρέου όμως χαρακτηρίσθηκε στην συνείδηση ενός μεγάλου μέρους των πολιτών ως «πολιτικός απατεών», όπως φέρεται να δήλωσε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής αμέσως μετά την παραίτηση του, στις 10 Μαρτίου 1985.
Στην πολιτική είτε μας αρέσει είτε όχι, υπάρχουν διαχωριστικές γραμμές. Μόνον οι αφελείς δεν τις βλέπουν. Αυτές οι διαχωριστικές ορίζουν και τους ιδεολογικοπολιτικούς χώρους. Οποιαδήποτε απόπειρα υπέρβασης των εκάστοτε διαχωριστικών γραμμών, προκαλεί σύγχυση στις τάξεις του κόμματος που αποπειράται να τις υπερβεί.
Αυτό το κατάλαβε ο Α.Παπανδρέου και φρόντισε να περιφρουρήσει τα όρια του ΠΑΣΟΚ προς την Κεντροδεξιά. Με την απόφαση του για τον Χρ. Σαρτζετάκη, ανακριτή στην υπόθεση Λαμπράκη, περιχαράκωσε τον χώρο του και το ΠΑΣΟΚ προχωρώντας συντεταγμένα και με σαφή την διακύβευση των εκλογών, τελικά τις κέρδισε.
Κάθε εποχή έχει τις διαχωριστικές γραμμές της που ορίζουν και το εκλογικό δίλημμα. Όποιο κόμμα κατορθώσει και επιβάλλει το δίλημμα του κερδίζει.
Ο αναγνώστης ας απαντήσει στον εαυτό του τι θα επέλεγε: τήρηση μιας ηθικής δέσμευσης και πολιτική ήττα; Ή παράβαση της και νίκη;
Γιατί ηθική και πολιτική, μερικές φορές δεν συμβαδίζουν.
ΥΓ. Όταν πέθανε ο Α.Παπανδρέου, το 1996, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής έκανε την παρακάτω λιτή δήλωση: «Ο Α.Παπανδρέου υπήρξε μεγάλος πολιτικός ηγέτης. Τα ηγετικά του προσόντα δεν τα αρνούνται ούτε εκείνοι που αμφισβητούν το έργο του. Με τους αγώνες του έβαλε την σφραγίδα της δυναμικής προσωπικότητας του σε μια μακρά περίοδο της εθνικής μας ζωής.»
