Σύμφωνα με έρευνα της «διαΝΕΟσις», το δημογραφικό πρόβλημα κατατάσσεται στην πρώτη θέση των μακροπρόθεσμων απειλών για την Ελλάδα. Υπερβαίνει τον κίνδυνο μιας ενδεχόμενης εμπλοκής με την Τουρκία, αλλά και την πιθανότητα μιας νέας αποσταθεροποιητικής οικονομικής κρίσης. «Καθίσταται υπαρξιακό στοίχημα για το μέλλον της Ελλάδας» όπως το όρισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, που έχει κάνει για το θέμα μερικές από τις πληρέστερες παρεμβάσεις του ως πρωθυπουργός.
Τα στοιχεία της Eurostat που δημοσιοποιήθηκαν χθες, επιβεβαιώνουν την πολυπαραγοντική φύση του φαινομένου το οποίο κυκλώνει τις ευρωπαϊκές και εν γένει τις δυτικές κοινωνίες, που ενώ διαθέτουν υψηλό επίπεδο διαβίωσης, γεννούν όλο και λιγότερα παιδιά. Η τάση που διαμορφώνεται στον αναπτυγμένο κόσμο είναι για οικογένειες χωρίς παιδιά και χώρες χωρίς νέους ανθρώπους. Το αντίστροφο καταγράφεται στον αναπτυσσόμενο κόσμο με έκρηξη γεννήσεων και κίνδυνο υπερπληθυσμού. Η αντίφαση αυτή κάνει τους ειδικούς να υπογραμμίζουν ότι στο δημογραφικό, αντανακλώνται όλες οι σύγχρονες προκλήσεις.
Το 2022 στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, είχαμε μια γέννηση ανά δυο θανάτους. Τον ίδιο χρόνο η μία στις δυο ελληνικές οικογένειες με παιδιά, έχει μόνο ένα παιδί, ενώ την τελευταία 5ετία ο αριθμός των Ελληνίδων μεταξύ 20 έως 40 ετών - δηλαδή σε ικανή ηλικία τεκνοποίησης – μειώθηκε κατά 150.000 και αυτό είναι το αποτέλεσμα των λιγότερων γεννήσεων από τη δεκαετία του '80. Δυστυχώς, τα τελευταία 50 χρόνια, το αρνητικό ισοζύγιο γεννήσεων και θανάτων στη χώρα μας, κλιμακώνεται προς το χειρότερο.
Από το 2015 μέχρι και τον περασμένο χρόνο αυτό που έχει καταγράψει η Ελληνική Στατιστική Αρχή για την αναλογία γεννήσεων και θανάτων είναι εφιαλτικό. Σε άρθρο του ο Κωνσταντίνος Χαροκόπος έκανε μια προσομοίωση μεγάλων ελληνικών πόλεων που... ερημώνουν και εξαφανίζονται από το χάρτη με βάση τον αριθμό των γεννήσεων και των θανάτων. Το 2015 ερήμωσε και εξαφανίστηκε από τον χάρτη, η Τρίπολη, το 2017 το Ρέθυμνο, το 2019 η Βέροια, το 2020 η Καρδίτσα, το 2021 η Καλαμάτα και το 2022 τα Ιωάννινα.
Στο διά ταύτα έρχεται και το ερώτημα: Τι κάνουμε ως χώρα και τι κάνει η κυβέρνηση, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η πληθυσμιακή συρρίκνωση και να μπορέσει με κάποιο τρόπο αυτή να αναστραφεί;
Βεβαίως και στην Ελλάδα αρκετοί νέοι άνθρωποι και ζευγάρια ορίζουν με διαφορετικό τρόπο την προσωπική και οικογενειακή πληρότητα και ευτυχία και, αν και διαθέτουν την οικονομική δυνατότητα, αποφεύγουν να κάνουν παιδιά. Αυτός όμως δεν είναι ο κανόνας. Η πλειοψηφία θα ήθελε να κάνει οικογένεια ή και να τη διευρύνει, εφόσον το συνολικό πλαίσιο διευκολύνει αυτή την επιλογή. Το πλαίσιο ορίζεται από την εργασία και το εισόδημα, τη στέγη, την παιδεία, την υγεία, την κοινωνική φροντίδα αλλά και όλα εκείνα που κάνουν ποιοτική την καθημερινότητα.
Η κυβέρνηση έχει ενοποιήσει όλες αυτές τις προτεραιότητες σε ένα εθνικό σχέδιο, το οποίο υλοποιείται ήδη από την πρώτη τετραετία αλλά, όπως αναγνωρίζει ο ίδιος ο πρωθυπουργός, δεν αρκεί για να αλλάξουν τα πραγματικά δεδομένα και να αντιστραφούν τάσεις δεκαετιών. Τα αποτελέσματα θα φανούν σε βάθος πολλών δεκαετιών και εφόσον τα συνεκτικά μέτρα εφαρμοστούν με συνέπεια για πολλά χρόνια.
Πρώτη κατά τον πρωθυπουργό ρεαλιστική επιδίωξη, είναι η σταθεροποίηση των γεννήσεων και μετά η σταδιακή αναστροφή της πτωτικής πορείας τους.
Στο «πώς» η κυβέρνηση απαντά με οριζόντιες πολιτικές, που διατρέχουν όλα τα πεδία και σταθερή αναφορά στην ανάπτυξη.
Η δημιουργία χιλιάδων νέων θέσεων για παιδιά σε βρεφονηπιακούς σταθμούς, η αύξηση του αφορολόγητου για νοικοκυριά με παιδιά, οι αυξημένες απολαβές δημοσίων υπαλλήλων ανάλογα με τον αριθμό των παιδιών της οικογένειας, η επιδοτούμενη γονική άδεια και για τους δυο γονείς (αυξήθηκαν από τους 6 στους 9 μήνες, με δικαιούχους και τους μπαμπάδες, με ειδικές διευκολύνσεις σε γονείς διδύμων ή μονογονεϊκές οικογένειες), η υπαγωγή των βρεφικών ειδών στο χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ, η επέκταση των ολοήμερων σχολείων, το πρόγραμμα «Νταντάδες της Γειτονιάς» με γενναία αύξηση στο σχετικό voucher, ο εκσυγχρονισμός της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και η επέκταση της ηλικίας για την εξωσωματική έως και την ηλικία των 54 ετών, η επταήμερη άδεια για τις γυναίκες που υποβάλλονται σε υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, οι πολιτικές για την εξασφάλιση φτηνής και ποιοτικής στέγης σε νέα ζευγάρια, οι επιδοτήσεις ενοικίων.
Αρκούν; Όχι αλλά συγκροτούν το πρώτο συνεκτικό υποστηρικτικό πλέγμα υπό τη μορφή ενός Εθνικού Σχεδίου Δράσης που συνυπολογίζει και τις οικονομικές επιπτώσεις της πληθυσμιακής συρρίκνωσης.
Για να διατηρηθεί σταθερός ο πληθυσμός μιας χώρας, ο μέσος αριθμός γεννήσεων πρέπει να είναι περίπου στο 2,1% ενώ εμείς βρισκόμαστε λίγο κάτω από το 1,4% και το ισοζύγιο θανάτων προς γεννήσεις θα παραμείνει αρνητικό τουλάχιστον μέχρι το 2045.
Εκ των πραγμάτων, οδηγούμαστε και στη συζήτηση που δεν έχουμε ως τώρα κάνει για την ένταξη στην ελληνική κοινωνία των νόμιμων μεταναστών. Ο πρωθυπουργός έχει θέσει δημόσια τις δυο παραμέτρους αυτής της συζήτησης που θα πρέπει να γίνει απροκατάληπτα και χωρίς εθνικιστικό λαϊκισμό.
Η ένταξη των νόμιμων μεταναστών συνειδητά, ώριμα και υπεύθυνα, θα λύσει το πρόβλημα της έλλειψης εργατικών χεριών και θα ανακουφίσει την πληθυσμιακή κατάρρευση.
Πρόκειται για ένα μέγα εγχείρημα που προϋποθέτει εθνική αυτοπεποίθηση και εμπιστοσύνη σε έναν πολιτισμό, που διαπερνά ακέραιος την ιστορία - όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο κ. Μητσοτάκης - αλλά, πάνω απ' όλα, προϋποθέτει συνειδητοποίηση ότι το δημογραφικό πρόβλημα είναι κίνδυνος για την εθνική μας ύπαρξη. Δεν το αντιλαμβάνονται ως τέτοιο ακόμη και ορισμένοι που θα έπρεπε να πρωτοστατούν.
Είναι ενδεικτικό ότι μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης χρηματοδοτείται η δημιουργία χώρων φύλαξης βρεφών στους χώρους των επιχειρήσεων και δη των μεγάλων. Από τις 120 μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις που περίμενε η κυβέρνηση να εκφράσουν ενδιαφέρον μέχρι πριν από λίγες μέρες, καμιά δεν έχει ανταποκριθεί.
