Εν όψει των νέων εκλογών της 25ης Ιουνίου, το υπουργείο Εσωτερικών δημοσίευσε έναν αναλυτικό οδηγό για τις αλλαγές της νέας κάλπης, απαντώντας στα συχνότερα ερωτήματα.
Συγκεκριμένα, η πρώτη μεγάλη αλλαγή είναι ότι οι εκλογές της 21ης Μαΐου έγιναν με τον εκλογικό νόμο που ψήφισε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ για την απλή αναλογική, ενώ οι δεύτερες εκλογές θα πραγματοποιηθούν με τον νέο νόμο που ψήφισε η κυβέρνηση της ΝΔ, την ενισχυμένη αναλογική.
Αυτό σημαίνει, ότι οι βουλευτές θα προκύψουν με βάση τη λίστα των υποψηφίων που θα καταρτίσουν τα κόμματα βάσει των αποτελεσμάτων των εκλογών της 21ης Μαΐου.
Η εκλογική άδεια
Προ ημερών, με απόφαση της υπηρεσιακής υπουργού Εργασίας Πατρίνας Παπαρρηγοπούλου «κλείδωσαν» οι λεπτομέρειες για τη χορήγηση ειδικής άδειας μετ' αποδοχών για την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα στις εκλογές της 25ης Ιουνίου.
Η απόφαση προβλέπει ότι όλες οι βιομηχανικές, βιοτεχνικές και εμπορικές επιχειρήσεις, εκμεταλλεύσεις και εργασίες του ιδιωτικού τομέα, καθώς και όσοι γενικώς απασχολούν προσωπικό και υπάγονται στον ιδιωτικό τομέα, υποχρεούνται να χορηγήσουν στο προσωπικό τους ειδική άδεια απουσίας με αποδοχές για τη διευκόλυνση άσκησης του εκλογικού τους δικαιώματος, κατά τις εκλογές της 25ης Ιουνίου 2023.
Ο αριθμός των ημερών αδείας που καλύπτει τον απολύτως αναγκαίο χρόνο για τη μετάβαση των εργαζομένων στον τόπο άσκησης του εκλογικού τους δικαιώματος και την επιστροφή τους, καθορίζεται ως εξής:
Για τους μισθωτούς με καθεστώς εξαήμερης εβδομαδιαίας εργασίας:
- Σε όσους μετακινηθούν σε απόσταση 100-200 χιλιομέτρων, χορηγείται άδεια μίας εργάσιμης ημέρας.
- Σε όσους μετακινηθούν σε απόσταση 201-400 χιλιομέτρων, χορηγείται άδεια δύο εργάσιμων ημερών.
- Σε όσους μετακινηθούν σε απόσταση 401 χιλιομέτρων και άνω, χορηγείται άδεια τριών εργάσιμων ημερών, εφόσον μετακινηθούν οδικώς, με βάση την υπεύθυνη δήλωσή τους.
- Σε όσους μετακινηθούν από και προς νησιά για τα οποία δεν υπάρχει οδική πρόσβαση, ο αριθμός των ημερών αδείας, που χορηγείται, θα εξετάζεται κατά περίπτωση, ανάλογα με την απόσταση και τις ειδικές συνθήκες μετακίνησης, χωρίς, ωστόσο, η άδεια στις περιπτώσεις αυτές να υπερβαίνει τις τρεις εργάσιμες ημέρες.
Για τους μισθωτούς με καθεστώς πενθήμερης εβδομαδιαίας εργασίας:
- Σε όσους μετακινηθούν σε απόσταση 200-400 χιλιομέτρων, χορηγείται άδεια μίας εργάσιμης ημέρας.
- Σε όσους μετακινηθούν σε απόσταση 401 χιλιομέτρων και άνω, χορηγείται άδεια δύο εργάσιμων ημερών, εφόσον μετακινηθούν οδικώς, με βάση υπεύθυνη δήλωσή τους.
- Σε όσους μετακινηθούν από και προς νησιά για τα οποία δεν υπάρχει οδική πρόσβαση, ο αριθμός των ημερών αδείας, που χορηγείται, θα εξετάζεται κατά περίπτωση, ανάλογα με την απόσταση και τις ειδικές συνθήκες μετακίνησης, χωρίς, ωστόσο, η άδεια στις περιπτώσεις αυτές να υπερβαίνει τις τρεις εργάσιμες ημέρες.
Για όσους εκ των μισθωτών η Κυριακή 25 Ιουνίου 2023, ημέρα διεξαγωγής της ψηφοφορίας, είναι εργάσιμη ημέρα, θεωρείται ως ημέρα ειδικής άδειας απουσίας με αποδοχές, πέραν αυτών που προαναφέρθηκαν.
Τέλος, σημειώνεται ότι η ειδική άδεια άσκησης εκλογικού δικαιώματος δεν συμψηφίζεται με την ετήσια άδεια μετ' αποδοχών.
Τονίζεται πως οι βουλευτικές εκλογές της 25ης Ιουνίου 2023 είναι μια ξεχωριστή, νέα εκλογική διαδικασία, ανεξάρτητη από εκείνη της 21ης Μαΐου 2023. Ως εκ τούτου, δεν ισχύει ότι πρόκειται για «δεύτερο γύρο» ή «επαναληπτικές εκλογές». Παρά ταύτα, θα έχουν τρεις σημαντικές αλλαγές: Ότι δεν βάζουμε σταυρούς, πως θα ψηφοδέλτια θα είναι νέα και, κυρίως, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, ότι θα ισχύσει το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής - έναντι της απλής αναλογικής της 21ης Μαΐου.
Πώς ψηφίζω στις εκλογές του Ιουνίου
Οι επικείμενες εκλογές θα πραγματοποιηθούν με δεσμευμένο συνδυασμό (λίστα) και όχι με σταυρό προτίμησης. Με αυτή τη διαδικασία, οι βουλευτές εκλέγονται βάσει της σειράς κατάταξής τους στο ψηφοδέλτιο κάθε εκλογικής περιφέρειας, η οποία καθορίζεται από τα εκάστοτε κομματικά επιτελεία. Ως εκ τούτου, ΔΕΝ βάζουμε σταυρό στα ψηφοδέλτια των κομμάτων. Εξάλλου, στα παραβάν των εκλογικών τμημάτων που θα δημιουργηθούν δεν θα υπάρχει στιλό.
Σημειώνεται ότι εκλογές με λίστα γίνονται όταν οι κάλπες απέχουν από τις προηγούμενες λιγότερο από 18 μήνες.
Οι 288 έδρες θα κατανεμηθούν σύμφωνα με την ενισχυμένη αναλογική στα κόμματα που συγκέντρωσαν ποσοστό μεγαλύτερο του 3%, ενώ οι υπόλοιπες 12 έδρες προκύπτουν από τη λίστα των κομμάτων με τον τίτλο «ψηφοδέλτιο Επικρατείας».
Ποια η διαφορά μεταξύ λίστας και σταυρού προτίμησης
Όταν οι εκλογές γίνονται με λίστα, η σειρά των υποψηφίων στο ψηφοδέλτιο γίνεται με σειρά προτίμησης την οποία καθορίζουν τα κόμματα. Διαφορετικά γίνεται αλφαβητικά.
Όταν ψηφίζουμε, δεν βάζουμε σταυρό προτίμησης. Ωστόσο αν το κάνουμε, το ψηφοδέλτιο δεν ακυρώνεται, απλώς ο σταυρός δεν υπολογίζεται.
Οι έδρες καταλαμβάνονται από τους υποψηφίους σύμφωνα με τη σειρά που έχουν στη λίστα και όχι ανάλογα με το πλήθος των σταυρών που μάζεψαν. Με τον ίδιο τρόπο προκύπτουν και οι επιλαχόντες.
Τα ψηφοδέλτια που χρησιμοποιήθηκαν στις εκλογές της 21ης Μαΐου 2023 παραμένουν σε ισχύ;
Όχι. Οι βουλευτικές εκλογές της 25ης Ιουνίου 2023 θα διεξαχθούν με νέα ψηφοδέλτια, τα οποία θα τυπωθούν βάσει όσων ορίζει ο ισχύων νόμος. Ως εκ τούτου, ψηφοδέλτια που αφορούσαν στις εκλογές της 21ης Μαΐου 2023 και για οποιοδήποτε λόγο παρέμειναν στην κυριότητα των ψηφοφόρων καθίστανται άκυρα και δεν δύνανται να χρησιμοποιηθούν.
Πού ψηφίζουμε;
Χωρίς αλλαγές σε σχέση με την πρώτη διαδικασία θα ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα οι πολίτες, στο ίδιο εκλογικό τμήμα και χωρίς καμία μεταβολή στους εκλογικούς καταλόγους.
Είναι το πιθανότερο, ωστόσο επειδή μπορεί να υπάρξουν ορισμένες μεταβολές στα εκλογικά τμήματα, συνιστάται ισχυρά σε όλους τους ψηφοφόρους να ανατρέξουν στην πλατφόρμα του Υπουργείου Εσωτερικών «Μάθε πού Ψηφίζεις» για να ενημερωθούν για το πού ψηφίζουν.
Είμαι ετεροδημότης. Μπορώ να ψηφίσω στον τόπο διαμονής μου;
Ναι, εφόσον η αίτησή σας έχει υποβληθεί στον αρμόδιο Δήμο και έχει διεκπεραιωθεί από αυτόν το αργότερο έως και την 30ή Απριλίου 2023, μπορείτε να ψηφίσετε στον Δήμο διαμονής σας. Αίτηση που δεν διεκπεραιώθηκε έως τη συγκεκριμένη ημερομηνία, δε λαμβάνεται υπόψη για την επικείμενη εκλογική διαδικασία. Σε κάθε περίπτωση, συνιστάται οι εκλογείς να ανατρέξουν στην πλατφόρμα του Υπουργείου Εσωτερικών «Μάθε πού Ψηφίζεις» για να ενημερωθούν για τον τόπο που ψηφίζουν.
Είμαι Έλληνας που διαμένει στο εξωτερικό και δεν πρόλαβα την προθεσμία για να ψηφίσω στις προηγούμενες εκλογές. Τι θα ισχύσει τώρα;
Οι Έλληνες του εξωτερικού μπορούν να ψηφίσουν στον τόπο διαμονής τους εφόσον η αίτηση για εγγραφή στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους έχει υποβληθεί στη σχετική πλατφόρμα του Υπουργείου Εσωτερικών (https:/apodimoi.gov.gr) έως και την Τετάρτη 17 Μαΐου 2023. Διευκρινίζεται πως για την έγκριση της αίτησης εφαρμόζονται τα κριτήρια όπως ορίζονται από τον ισχύοντα νόμο.
Στις προηγούμενες εκλογές ψήφισα στο εξωτερικό, αλλά την 25η Ιουνίου 2023 θα βρίσκομαι στην Ελλάδα. Θα μπορέσω να ψηφίσω;
Η καταληκτική ημερομηνία υποβολής αίτησης για αναστολή της εγγραφής στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους του εξωτερικού ήταν η Παρασκευή 26 Μαΐου.
Οποιαδήποτε αίτηση υπεβλήθη μετά τη συγκεκριμένη ημερομηνία δεν θα ληφθεί υπόψη για την επικείμενη εκλογική διαδικασία. Σε κάθε περίπτωση, συνιστάται οι εκλογείς να ανατρέξουν στην πλατφόρμα του Υπουργείου Εσωτερικών «Μάθε πού Ψηφίζεις» για να ενημερωθούν για τον τόπο που ψηφίζουν.
Η διαφορά της ενισχυμένης από την αναλογική
Η ενισχυμένη αναλογική, όπως τη γνωρίζαμε μέχρι το 2016 στην Ελλάδα, προέβλεπε ένα μπόνους 50 εδρών για το πρώτο κόμμα.
Ο νέος νόμος για τις εκλογές που πέρασε η ΝΔ τον Ιανουάριο του 2020 έφερε αλλαγές σε σχέση με το προηγούμενο σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής. Συγκεκριμένα, με τον νόμο που θα ισχύσει για δεύτερες εκλογές 2023, αν το πρώτο κόμμα λάβει ποσοστό έως 25%, τότε θα λάβει μπόνους 20 εδρών. Οι υπόλοιπες 280 έδρες θα κατανεμηθούν αναλογικά.
Για κάθε επιπλέον 0,5%, το πρώτο κόμμα θα παίρνει μπόνους μία έδρα. Το μέγιστο μπόνους των 50 εδρών στις δεύτερες εκλογές του 2023 θα επιτευχθεί μόνο αν λάβει το 40% των έγκυρων ψήφων.
Την ημέρα των εκλογών οι ψηφοφόροι δεν θα βάλουν σταυρό στα ονόματα υποψηφίων, καθώς στα νέα ψηφοδέλτια η σειρά των ονομάτων θα επιλεγεί από την κάθε ηγεσία κόμματος.
