Την πρόοδο που σημειώνει η Ελλάδα σε κάθε μία από τις συστάσεις για το Κράτος Δικαίου αναγνωρίζει η Κομισιόν, δίνοντας μάλιστα ιδιαίτερη έμφαση στην εμβληματική νομοθετική παρέμβαση για την επιλογή ηγεσίας στη Δικαιοσύνη, στις προσπάθειες για την καταπολέμηση της διαφθοράς αλλά και στην πρόοδο που έχει σημειωθεί στην προστασία της ελευθερίας του λόγου.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε την Τετάρτη την έκθεσή της για το Κράτος Δικαίου σε κάθε μέλος της ΕΕ αλλά και στην Ένωση συνολικά, μετά την ολοκλήρωση του πέμπτου κατά σειρά ετησίου κύκλου για το Κράτος Δικαίου στην Ευρώπη.
Τα αποτελέσματά της είναι ιδιαιτέρως θετικά για την Ελλάδα, καθώς για πρώτη φορά διαπιστώνεται πρόοδος σε κάθε μία από τις συστάσεις που είχε διατυπώσει η Επιτροπή στην περσινή Έκθεσή της.
Ειδικότερα, η Κομισιόν αναγνωρίζει:
- τα σημαντικά βήματα για την ψηφιοποίηση της δικαιοσύνης και την αύξηση της αποτελεσματικότητας και της ταχύτητας απονομής της, για παράδειγμα μέσω της αναθεώρησης του Δικαστικού Χάρτη της χώρας και του Κανονισμού του Συμβουλίου της Επικρατείας. Επιπλέον, υπογραμμίζεται η προτεραιότητα που έχει δώσει η Ελλάδα στην αξιοποίηση του Προγράμματος Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για την ενίσχυση του Κράτους Δικαίου και η συνεπής εφαρμογή των σχετικών μεταρρυθμίσεων.
- την περαιτέρω πρόοδο που έκανε η Ελλάδα στον τομέα της καταπολέμησης της διαφθοράς με απτό και μετρήσιμο τρόπο, και, σύμφωνα με τα πρότυπα του ΟΟΣΑ, ενισχύοντας τις διατάξεις για την ποινική ευθύνη νομικών προσώπων και τη δωροδοκία. Παράλληλα, επισημαίνεται η αρτιότητα της νομοθεσίας για το πόθεν έσχες που επιτρέπει την πραγματοποίηση σημαντικού ποσοστού ελέγχων, καθώς και τα μέτρα που λαμβάνονται για την ενίσχυση της διαφάνειας και της ακεραιότητας στις διαδικασίες δημοσίων προμηθειών.
- Τη σημαντική πρόοδο στην ενδυνάμωση του διοικητικού και νομοθετικού πλαισίου λειτουργίας των μέσων ενημέρωσης, σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα για την προστασία των δημοσιογράφων, την ενίσχυση της διαφάνειας γύρω από το ιδιοκτησιακό τους καθεστώς και την προστασία της ελευθερίας του λόγου και του δημοσιογραφικού λειτουργήματος από τις κακόβουλες αγωγές με μετρήσιμα στοιχεία, η οποία θα ενισχυθεί ακόμα περισσότερο μετά την πρόσφατη κατάργηση του αδικήματος της απλής δυσφήμισης από τον Ποινικό Κώδικα.
- Τη σημαντική είναι η πρόοδος που καταγράφεται στη βελτίωση της νομοθετικής διαδικασίας, χάρη στην οποία αυξήθηκε ο μέσος χρόνος δημόσιας διαβούλευσης, μειώθηκαν οι τροπολογίες και εξαφανίστηκαν οι τροπολογίες της τελευταίας στιγμής, καθώς και ο αριθμός των ρυθμίσεων ανά τροπολογία.
Τέλος, υπογραμμίζει την περαιτέρω πρόοδο που σημειώθηκε στη συνεργασία του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου με τις Οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών μέσω της εγκαθίδρυσης δομημένου διαλόγου που θα οδηγήσει σε σχετικές νομοθετικές πρωτοβουλίες με γνώμονα τη διευκόλυνση της δραστηριότητάς τους, καθώς και οι θετικές εξελίξεις ως προς τη διαλειτουργικότητα των δημοσίων μητρώων εγγραφής τους.
Τι είναι η ετήσια έκθεση για το Κράτος Δικαίου;
Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, η Έκθεση καταγράφει σειρά συστάσεων αλλά και παρατηρήσεων, οι οποίες αποτελούν έναν οδικό χάρτη προτεραιοποίησης παρεμβάσεων σε συγκεκριμένους τομείς πολιτικής.
Η ανταπόκριση της χώρας μας και η πρόοδος που επιτεύχθηκε ως προς τις φετινές συστάσεις, επιβεβαιώνουν ότι η Ελλάδα προσβλέπει στη συνεργασία, πρώτα από όλα με τους θεσμικούς εταίρους και την Κοινωνία των Πολιτών, αλλά και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα υπόλοιπα Κράτη Μέλη, στο πλαίσιο αυτής της διαρκούς άσκησης βελτίωσης της λειτουργίας του Κράτους Δικαίου στην Ευρώπη και φυσικά στη χώρα μας.
Η ετήσια έκθεση για το Κράτος Δικαίου είναι μια διαδικασία αυτοελέγχου που καθιερώθηκε το 2020 και επιτρέπει στα Κράτη Μέλη και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς να πραγματοποιούν μια αναλυτική χαρτογράφηση της λειτουργίας των θεσμών της δημοκρατίας και της δικαιοσύνης, να εντοπίζουν αδυναμίες και καλές πρακτικές, να δημιουργούν ένα υπόβαθρο σύγκλισης και εναρμόνισης πολιτικών και τελικά να διασφαλίζουν ότι η Ευρώπη θα συνεχίσει να διαθέτει τα υψηλότερα πρότυπα γύρω από το Κράτος Δικαίου σε παγκόσμια κλίμακα.
Κάθε χρόνο, οι αναλύσεις που περιέχονται στην έκθεση γίνονται πιο ουσιαστικές και πιο λεπτομερείς, αυξάνοντας την προστιθέμενη αξία της, ενώ η πρόβλεψη συγκεκριμένων συστάσεων εδώ και τρία χρόνια ενίσχυσε την επιδραστικότητά της.
Η έκθεση καλύπτει εξελίξεις σε τέσσερις βασικούς τομείς: συστήματα δικαιοσύνης, πλαίσιο καταπολέμησης της διαφθοράς, ελευθερία και πολυφωνία των μέσων ενημέρωσης και άλλα θεσμικά ζητήματα που συνδέονται με τα θεσμικά αντίβαρα ενός δημοκρατικού πολιτεύματος.
Η έκθεση του 2024 αξιολογεί την κατάσταση του κράτους δικαίου στα 27 κράτη μέλη της Ενωσης, συμπεριλαμβανομένης της παρακολούθησης των συστάσεων που έγιναν το 2023, και των σημαντικών εξελίξεων σε επίπεδο ΕΕ από τον Ιούλιο του 2023. Αποτελείται από μια γενική έκθεση και μεμονωμένα κεφάλαια ανά τη χώρα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Για όλα τα κράτη μέλη, η έκθεση περιλαμβάνει επίσης συγκεκριμένες συστάσεις, με στόχο να τα βοηθήσει περαιτέρω στις προσπάθειές τους να προωθήσουν τις συνεχιζόμενες μεταρρυθμίσεις και να τα βοηθήσουν να εντοπίσουν πού χρειάζονται βελτιώσεις.
Η ελληνική Κυβέρνηση υποστηρίζει από την πρώτη στιγμή τη διαδραστική αυτή διαδικασία για την κατάσταση του Κράτους Δικαίου στην Ευρώπη, συμμετέχοντας ενεργά σε όλες τις φάσεις της προετοιμασίας της Έκθεσης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αλλά και αξιοποιώντας τη στη συνέχεια, για την προώθηση στοχευμένων μεταρρυθμίσεων από τις ελληνικές Αρχές.
Στο πλαίσιο αυτό, έχει συσταθεί διυπουργική Task Force υπό την Προεδρία της Κυβέρνησης και της ΓΓ Συντονισμού, με τη συμμετοχή όλων των συναρμόδιων υπουργείων Δικαιοσύνης, Μετανάστευσης, Εσωτερικών, Τύπου και Ενημέρωσης, η οποία παρακολουθεί καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους την πρόοδο και τις προκλήσεις που ανακύπτουν σε κάθε τομέα που εξετάζει η έκθεση και διασφαλίζει τη διασύνδεση των σχετικών πρωτοβουλιών με το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα της Κυβέρνησης.
Προκειμένου να ενισχύσει ακόμα περισσότερο τη συμμετοχή των ενδιαφερόμενων θεσμικών εταίρων και εκπροσώπων της Κοινωνίας των Πολιτών γύρω από τα θέματα της ενίσχυσης του Κράτους Δικαίου εν όψει του έκτου κύκλου που ξεκινάει από την Τετάρτη, η Task Force προτίθεται να εκκινήσει μια ανοικτή διαδικασία τακτικού διαλόγου, ώστε να δημιουργηθεί μια γόνιμη πλατφόρμα κατάθεσης ιδεών και αντιμετώπισης δυσλειτουργιών, η οποία θα βασίζεται στην κοινή παραδοχή ότι από την περαιτέρω ενίσχυση του Κράτους Δικαίου θα βγει κερδισμένος κάθε πολίτης.
Α. Σκέρτσος: Φέρνουμε την Ελλάδα πιο κοντά στην Ευρώπη
Ο υπουργός Επικρατείας Άκης Σκέρτσος δήλωσε σχετικά: «Η δίκαιη ανάπτυξη, η προσέλκυση περισσότερων και καλύτερων επενδύσεων, η μείωση των ανισοτήτων και η εμπιστοσύνη των πολιτών στους δημοκρατικούς θεσμούς συνδέονται άμεσα με τη λειτουργία του κράτους δικαίου. Η φετινή έκθεση της Ευρ. Επιτροπής για το κράτος δικαίου έρχεται να επιβεβαιώσει ότι οι προσπάθειές μας για να φέρουμε την Ελλάδα πιο κοντά στην Ευρώπη αποδίδουν και φέρνουν καρπούς. Δεν επαναπαυόμαστε καθώς υπάρχουν κι άλλα κρίσιμα πεδία στα οποία πρέπει να επιταχύνουμε και να βελτιωθούμε για να αποκτήσουμε μια πιο λειτουργική και συμπεριληπτική δημοκρατία».
Γ. Φλωρίδης: Θα προσπαθούμε διαρκώς για τη θεσμική βελτίωση της πολιτείας
«Η συστηματική προσπάθεια της ελληνικής κυβέρνησης για τη διαρκή ενίσχυση του Κράτους Δικαίου, αποδίδει και επικυρώνεται με επίσημο και έγκυρο τρόπο μέσα από το ανώτατο ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο. Εμείς θα προσπαθούμε διαρκώς για τη θεσμική βελτίωση της πολιτείας στην κατεύθυνση της εξυπηρέτησης των Ελλήνων πολιτών και της θεσμικής σύγκλισης με την Ευρώπη», δήλωσε σχετικά ο υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης.
Ο υφυπουργός Δικαιοσύνης Γιάννης Μπούγας δήλωσε σχετικά: «Η φετινή έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Κράτος Δικαίου αποτυπώνει την σημαντική πρόοδο της Ελλάδας προς την θεσμική αναβάθμιση και την περαιτέρω ενίσχυση της Δικαιοσύνης. Η ισότιμη πρόσβαση των πολιτών στην ανεξάρτητη Δικαιοσύνη, αναμφισβήτητα συνιστά αποτελεσματικό θεσμικό αντίβαρο και εγγυητή του Κράτους Δικαίου. Με την υλοποίηση των νομοθετικών πρωτοβουλιών της Κυβέρνησης, συνεχίζουμε αδιάλειπτα να προασπίζουμε τις ατομικές ελευθερίες, τα κοινωνικά δικαιώματα, τη διαφάνεια και την ισότητα. Η Ελλάδα, με υψηλό αίσθημα δικαίου, επιτυγχάνει σταθερότητα, οικονομική ανάπτυξη και κοινωνική ευημερία».
Π. Μαρινάκης: Η έκθεση δικαιώνει τις προσπάθειες της Κυβέρνησης
«Η Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δικαιώνει τις προσπάθειες της Κυβέρνησης για περισσότερη διαφάνεια, ευελιξία του κράτους, ταχύτερη απονομή της Δικαιοσύνης και προστασία της ελευθερίας του Τύπου. Ταυτόχρονα, αποτελεί ηχηρή απάντηση σε όσους με fake news συστηματικά επιχειρούν να συκοφαντήσουν την Ελλάδα στο εξωτερικό.
Είναι σημαντικό ότι διαπιστώνεται για πρώτη φορά πρόοδος σε κάθε μια από τις συστάσεις που είχε διατυπώσει η Επιτροπή στην περσινή Έκθεσή της, ενώ ειδική μνεία γίνεται για την διαπιστωμένη περαιτέρω πρόοδο στην ενδυνάμωση των ΜΜΕ, τη διαφάνεια στο καθεστώς ιδιοκτησίας τους, την αποτελεσματική προστασία των δημοσιογράφων από κακόβουλες μηνύσεις και τη μέριμνα για την ασφάλειά τους.
Έχουμε ασφαλώς να κάνουμε ακόμη περισσότερα. Άλλωστε η διασφάλιση της ποιότητας της Δημοκρατίας μας είναι ένα διαρκές στοίχημα για όλους μας».
